Unix
Opis systemu Unix
Unix to rodzina wielozadaniowych,
wieloużytkownikowych systemów operacyjnych,
które zostały opracowane na początku lat 70. przez zespół pracowników AT&T
Bell Labs,
w tym przez Kena Thompsona, Dennisa Ritchie i innych.
Unix stał się fundamentem dla wielu innych systemów operacyjnych, w tym takich
jak Linux, macOS oraz systemów BSD.
Unix jest znany z następujących cech:
- Stabilność i niezawodność: Unix jest
szeroko stosowany w serwerach, superkomputerach i innych krytycznych
systemach informatycznych
ze względu na swoją stabilność.
- Modularność: System
Unix jest zaprojektowany jako zbiór małych, modułowych narzędzi, z których
każde wykonuje jedną funkcję, ale może być używane
w połączeniu z innymi.
- Bezpieczeństwo: Dzięki modelowi
uprawnień opartemu na użytkownikach i grupach, Unix jest uważany za jeden
z bezpieczniejszych systemów operacyjnych.
- Portowalność: Unix jest
przenośny na różne platformy sprzętowe, co oznacza,
że może być uruchamiany na różnych typach komputerów, od mainframe'ów po
mikrokomputery.
Podstawowe Polecenia Unix
Unix oferuje szeroki zakres poleceń,
które można wykonywać z poziomu powłoki (shell).
Oto niektóre z podstawowych poleceń:
- ls
Wyświetla listę plików i katalogów w bieżącym katalogu.
- Przykład: ls -l
(wyświetla szczegółową listę z uprawnieniami, właścicielem, rozmiarem
itp.)
- cd
Zmienia bieżący katalog na inny.
- Przykład: cd /home/użytkownik
(przechodzi do katalogu /home/użytkownik)
- pwd
Wyświetla pełną ścieżkę bieżącego katalogu.
- Przykład: pwd (wyświetla,
gdzie obecnie się znajdujesz w hierarchii katalogów)
- cp
Kopiuje pliki lub katalogi.
- Przykład: cp plik.txt
/home/użytkownik/
(kopiuje plik.txt do
katalogu /home/użytkownik/)
- mv
Przenosi lub zmienia nazwę plików lub katalogów.
- Przykład: mv plik.txt /home/użytkownik/ (przenosi
plik.txt do
katalogu /home/użytkownik/)
- rm
Usuwa pliki lub katalogi.
- Przykład: rm plik.txt (usuwa plik.txt)
- mkdir
Tworzy nowy katalog.
- Przykład: mkdir nowy_katalog (tworzy
katalog o nazwie nowy_katalog)
- rmdir
Usuwa pusty katalog.
- Przykład: rmdir pusty_katalog (usuwa
katalog o nazwie pusty_katalog, jeśli
jest pusty)
- chmod
Zmienia uprawnienia do plików lub katalogów.
- Przykład: chmod 755 plik.sh (ustawia
uprawnienia dla plik.sh na
odczyt/zapis/wykonanie dla właściciela oraz odczyt/wykonanie dla grupy
i innych)
- chown
Zmienia właściciela pliku lub katalogu.
- Przykład: chown użytkownik
plik.txt
(zmienia właściciela plik.txt
na użytkownik)
- ps
Wyświetla listę aktualnie uruchomionych procesów.
- Przykład: ps aux
(wyświetla szczegółową listę wszystkich uruchomionych procesów)
- kill
Zamyka proces za pomocą numeru PID (Process ID).
- Przykład: kill 1234 (zamyka
proces o identyfikatorze 1234)
- find
Wyszukuje pliki lub katalogi w systemie.
- Przykład: find /home -name
plik.txt
(wyszukuje plik.txt w
katalogu /home i jego
podkatalogach)
- grep
Wyszukuje określony ciąg znaków w plikach.
- Przykład: grep 'szukana fraza'
plik.txt
(wyszukuje szukana
fraza
w pliku plik.txt)
- tar
Służy do archiwizowania (łączenia) i rozpakowywania plików.
- Przykład: tar -czvf archiwum.tar.gz
katalog/
(tworzy skompresowane archiwum archiwum.tar.gz z zawartością katalogu/)
- nano lub vi
Edytory tekstowe dostępne w terminalu.
- Przykład: nano plik.txt (otwiera plik.txt w
edytorze nano)
Podsumowanie
Unix to potężny system operacyjny, który
odegrał kluczową rolę w rozwoju współczesnej informatyki.
Jego modularność, bezpieczeństwo i elastyczność sprawiają, że jest nadal
szeroko stosowany w serwerach, centrach danych i systemach embedded.
Znajomość podstawowych poleceń Unix jest niezbędna dla każdego, kto pracuje
w środowisku IT.