Program pielgrzymki szkoleniowej Wielkanoc 1996
===============================================
Sanktuaria 03.04-09.04.1996

1 dzie� �roda
-------------
18.00 zbi�rka przy AR AVE, o 17.45, baga�e, Msza �w
Wyjazd po Mszy �w. ok. godz. 19.00 w kierunku Austrii, nocny
przejazd

Katowice       0km
Miko�ow        19
�ory           42

Skocz�w        71
Cieszyn        84

Historia
Rozpad kr�lestwa polskiego w XII w spowodowa� wydzielenie si� �l�ska,
a w wyniku podzia��w powsta�o w 1290 r. Ksi�stwo Cieszy�skie.
Z tego ostatniego wydzieli�o si� ksi�stwo o�wi�cimskie, w tym ziemia
�ywiecka. Piastowie cieszy�scy w�adali ksi�stwem do 1653r.
W XVIw dotar� tu ruch reformatorski, kt�ry doprowadzi� do podzia��w
odr�bno�ci. Po wymarciu Piast�w ksi�stwo przej�li Habsburgowie.
W 1826 r. Karol Habsburg utworzy� z d�br popiastowskich i wykupionych
d�br szlacheckich Komor� Cieszy�sk�, skupiaj�c 3/4 maj�tku w swym r�ku.
Od Wiosny Lud�w Cieszyn sta� si� centrum �ycia kulturalnego i politycznego.
W 1918 r. powstanie w Cieszynie i przewr�t w garnizonie wojskowym.
1 listopada 1918 r. Cieszy by� wolny. W 2 lata p��niej nast�pi� podzia�
dawnego ksi�stwa. Zachodnia cz��� zosta�a w��czona do Czechos�owacji.

Cieszyn
-------
32 tys mk., nad graniczn� rzeka Olz�, cz��� lewobrze�na nale�y do Czech.
Przemys� elektrotechniczny, m.in. "EMA-CELMA", Zak�. Przem.
Dziewiarskiego "Juvenia",  Z-dy Sprz�tu Elekrogrzejnego "Termika",
cukiernicze "Olza",.
W VIII-IX w. gr�d na G�rze Zamkowej, 1217 prawa miejskie.
W l. 1290-1653 stolica  piastowskiego �l�ska Cieszy�skiego, kt�re
nastepnie przesz�o pod panowanie Habsburg�w.  Miasto malowniczo po�o�one.
Kr�te uliczki i duzo zieleni. W centrum Rynek z barokowo-klasycystycznym
ratuszem i odwachem.  Na pl. Dominika�skim ko�ci�� paraf. d. dominikan�w,
wczesnogotycki ze sklepieniami i wie�� p��nobarokow�.  W wn�trzru
gotycki nagrobek ks. Przemys�awa I. Kamienice podcieniowe z XV-XVIIw.
Po�nobarokowy ko�ci�� Jezuit�w (1782).  Pa�ac Larisch�w (1796),
obecnie muzeum.  P��nobarokowy ko�ci�� ewangelicki (1709-50).
G�ra Zamkowa.  Studnia Trzech Braci (Leszka, Mieszka i Cieszka)
- za�ozycieli miasta.
Zamek ksi���cy, zbudowany na miejscu grodu. Zachowana gotycka Wie�a
Piastowska (2 po�. XIVw.),  kamienna, centralna kaplica roma�ska (XIIw).
Na podzamczu klasycystyczny pa�ac Habsburg�w (1837) i oran�eria,
w kt�rej w 1840 r. koncertowa� F. Liszt.  W Parku Miejskim rezerwat
kwiatu cieszynianki.

Czeski Cieszyn
Ok. 17 tys. mk., miasto graniczne nad Olz�.
Wa�ny punkt graniczny,  o�rodek przemys�u w��kieniczego.
Teatr ze "Scen�  Polsk�".

CZECHY
78.9 tys km^2, 10.4 mln mk
Informacje og�lne:
Stolica Praga 1.2 mln mk
Brno 338tys mk,  Ostrawa 330tys,  Pilzno 175tys,  O�omuniec 106tys
86% wyzyny i gory, 4% powyzej 1000m npm.
Niziny: Czechy Srodk (Laba, Weltawa), Kotlina Morawska (Morawa, Dyja)
Zach. czesc kraju zajmuje rozlegly Masyw Czeski, ktory otaczaj�
od polnocy gory Rudawy i Sudety, od Zachodu Las Czeski i Szumawa,
pld. wsch. Wyzyna Czesko-Morawska.
Dziejami Czechy siegaja VII w.n.e od panstwa Samona do poteznego
Ksiestwa Wielkomorawskiego (IX-X w) i panstwa czeskich Przemyslidow.
W 965 r Mieszko zaslubil ksiezniczke Dobrawe z rodu Przemyslidow,
w 1003 r Boleslaw Chrobry jednoczyl Polske i Czechy w Pradze,
w 1300 Waclaw II byl krolem Polski, 1471-1526 na tronie czeskim
zasiadali krolowie z dynastii Jagiellonow.
 W XVI w. Czechy znalaz�y sie pod panowaniem Habsburg�w
(od 1867 r. Austro-W�gry).
Po I wojnie �wiatowej - Czechos�owacja.
Od 1.I.1993 - Republika Czeska i Republika S�owacka.
W sk�ad Republiki Czeskiej wchodz�: Czechy, Morawy i cz��� �l�ska.
J�zyki czeski, s�owacki i polski nale�� do zachodnio-s�owia�skiej grupy
j�zykowej.


Ostrawa (obok trasy przejazdu)
Ok. 330 tys mk..  Powsta�o z po��czenia Morawskiej Ostrawy
(na lewym brzegu Ostrawicy) i �l�skiej Ostrawy (na prawym brzegu).
Wa�ny o�rodek najwi�kszego w Czechach zag��bia w�glowego i przemys�u
ci��kiego.  Godne zwiedzenia:  Kosci�� �w. Wac�awa z XIII w.
(od XVIIIw przebudowany na barokowy);  ko�ci�� na Hrabowej z XVIw.,
drewniany, o ludowej architekturze.  Ratusz z XVI-XVIIw. oraz muzeum
(nowoczesne malarstwo czeskie).  Port lotniczy.

Frydek M       109
Pribor         124
N. Jicin       135
Hranice        157
Olomouc        197

Olomouc   (O�omuniec)
Ok. 83 tys mk., centrum �yznej niziny Hana nad rzek� Moraw�,
w p�n. cz. Moraw. Stary gr�d �redniowieczny, (XI w. siedziba biskupstwa,
XIIw. ksi���ca, od XIIIw. miasto kr�lewskie). Miasto uniwersyteckie.
O�rodek przem. spo�ywczego. Mi�dzynarodowe wystawy kwiat�w "Flora".
Uznany z miejski rezerwat zabytk�w.   Katedra roma�sko-gotycka z XII-XIVw.
Budynek KApitu�y z gotyckim kru�gankiem z XIVw. (na miejscu roma�skiego
zamku ksi���cego); fragmenty obwarowa�.  Ratusz gotycki z XIVw.;
kamienice mieszcza�skie renesansowe i barokowe z XVI-XVIIIw.
Muzea: Historyczne i Miejskie.

Prostejow      213
Vyskow         240
Slavkow        255
Rohlenka - zajazd przy drodze

Slavkov - Austerlitz - 20 km na wsch od Brna. Poznobarokowy zamek
Martinellego. 2.12.1805 na polach miedzy Slavkovem a Brnem bitwa
pod Austerlitz. Bitwa 3 cesarzy: Franciszek II, Aleksander I
i Napoleon Bonaparte. Przewaga liczebna sil austr.-ros. Napoleon
odparl Rosjan na prawym skrzydle, rozbi� s�abe centrum ros.-austr.
i zaj�� wzg�rze Pratzen, przypieraj�c lewe skrzyd�o do staw�w.
Bitwa wczesnym popo�udniem by�a zakonczona. 24 tys ofiar. Pok�j
w Preszburgu, wycofanie si� Austrii z koalicji. Las licznych
krzy�y i kapliczek, muzeum, przypominaj�ce kamiennny namiot.

Brno           273
Pohorelice     296
Znojno         335
Chvalovice     336  granica czesko-austriacka

Haugsdorf      347 granica czesko-austriacka


 AUSTRIA

Austria (Osterreich) zajmuje pow. 84 tys km2 i liczy ok. 7.8 mln mk.
Graz 243 tys,  Linz 200tys, Salzburg 139tys, Innsbruck 117tys mk

W Europie �rodkowej zajmuje wa�na pozycj�. T�dy wiod�y szlaki komunikac.
wzd�u� doliny Dunaju i dop�yw�w  z zach. na wsch�d i znad
Morza �r�dziemnego na p��noc. W�drowa�y tu plemiona indoeuropejskie,
Ilirowie, Celtowie, Alemanowie, Longobardowie, Hunowie, Awirowie, Goci;
we wczesnym �redniowieczu pojawili si� Madziarowie i S�owianie.
Blisko 2/3 terytorium Austrii to obszary g�rskie, nale��ce do Alp Wschodnich.
Alpy Retyckie (Silvretta, Alpy Otztalskie, Alpy Zillertalskie) -
prze��cz Brenner,  Wysokie Taury (Grossglockner 3797m), Niskie Taury,
Alpy Noryckie (Styryjskie - rozdzielone rzeka Mur).
Na p�lnoc obni�enie przechodz�ce w Kotline Wiede�ska.
Alpy Allgauskie, Alpy P�nocnotyrolskie, Alpy Salzburskie,
Wapienne Alpy Austriackie.  Las Wiede�ski.
Na po�udniu k. S�owenii Alpy Karnijskie, Alpy Gaitalskie, Karawanki.
Na p��noc od �a�cucha alpejskiego - pas przedg�rza (Voralpen).
Na p��noc od Dunaju niewielka cz��c masywy Szumawy.
Krainy:  Voralberg (k. Feldkirch, Dornbirn, Bregenz),  Tyrol (Innsbruck),
Salzburg (Zell), Austria G�rna (Salzburg-Linz), Austria Dolna (Wiede�),
Styria (St. Michael, Graz)),  Karyntia (Klagenfurt),  Burgenland 
(przy granicy z W�grami).


WIEDE�  1.6 mln mk.
Przeci�cie starych szlak�w komunikacyjnych - "bursztynowego" z p�nocy
na po�udnie i g��wnej drogi handlowej z zachodu na wsch�d.
Osadnictwo si�ga epoki kamiennej. Z epoki br�zu (1800-800 p.n.e). osiedla
Ilir�w, kt�rych wyparli Celtowie.
W I w.n.e. Dunaj sta� sie rzeka graniczna imperium rzymskiego.
Na terenie Wiednia ob�z warowny rzymski Vindobona, z portem macierzystym
rzymskiej flotylli dunajskiej.
Ju� Rudolf IV Za�o�yciel  wiele uczyni� dla rozwoju Wiednia; jego dzie�em
jest budowa katedry �w. Szczepana i uniwersytetu (1365r.).
W XVI w. Habsburgowie obj�li panowanie nad  Czechami i W�grami,
dzieki czemu Wiede� sta� sie stolica wielkiego mocarstwa.
Wiede� prze�y� 2 obl��enia tureckie (1529 i 1683), najazd szwedzki (1645)
oraz wojn� 30-letni� (1618-1648).
Wiede� stawa� si� skupiskiem obcokrajowc�w a� do czas�w Franciszka J�zefa I,
a w�a�ciwie i do dzisiaj, cho� w mniejszej skali.
Okres wojen napoleo�skich przyni�s� Wiedniowi 2-na okupacj� wojsk
francuskich i zmian� charakteru stolicy. Po rezygnacji cesarza
Franciszka II z korony �wi�tego Cesarstwa Rzymskiego, Wiede� sta� si�
siedzib� cesarza Austrii.
W 1913 r. liczba mieszka�c�w przkoczy�a milion.
Po I wojnie Austria sta�a sie ma�ym republika�skim pa�stwem z wielka stolic�.
Wg konstytucji zwi�zkowej Wiede� jest stolic� Austrii. Na trakcie Leopolda
W Hofburgu mie�ci sie siedziba prezydenta, w Ballhaus jest urz�d kanclerski,
w mie�cie jest gmach parlamentu i w�adz centralnych.   Wiede�
jest tak�e samodzielnym landem i dlatego jego burmistrz jest zarazem
Landeshauptmannem (premierem krajowym).
Wiede� podzielony jest na 23 dzielnice (Bezirke).
Miasto zajmuje 414km2, kraj zwi�zkowy Wiede� 1215km2.
R��nice wzniesie� s� du�e: nad Dunajem 151 m, wzg�rze Hermannskogel
w Lesie Wiede�skim
(Wienerwald) - 542m,  Kahlenberg - 483 m.
Wiede� by� od wiek�w miejscem mi�dzynarodowych spotka�.
Rokrocznie odbywa sie ok. 200 oficjalnych 
konferencji mi�dzynarodowych. Po prawej stronie jest UNO-City.
W Wiedniu maj� swoja siedzibe 2 agendy
ONZ: Mi�dz. Agencja Energii Atomowej i Organizacja Rozwoju Przemys�owego.
Wiede� ma 600 szk��. Opr�cz Uniwersytetu za�o�onego w 1365 r.
jest 7 szk�� wyzszych. Jest wiele bibliotek, muze�w.
Najbardziej znane muzea: Muzeum Historii Sztuki, Galeria Austriacka,
Muzeum Histor. m. Wiednia.
Wiede� jest stolic� Swiatowej muzyki: s�ynne orkiestry. Sa 2 sceny operowe

Obraz miasta:
Uk�ad ulic w centrum odpowiada dawnemu obozowi rzymskiemu (Graben,
Tiefer Graben, Naglergasse, Bauernmarkt) - Miasto Wewn�trzne (Innere Stadt),
lez�ce mi�dzy kana�em Dunaju a Ringstrass.
Pozosta�a cz��� to dawne wioski.
Wewn�trzne przedmie�cia mi�dzy Ringstrase i G�rtel i wyspa Dunaju,;
zewn. przedmiescia - na zewn. od G�rtla  oraz obwody wschodnie (Ostbezirke).

Zwiedzanie:
Katedra �w. Szczepana . W centrum Starego Miasta.
Pierwszy budynek roma�ski z XII w. sta� poza murami miasta.
W nast�pnym stuleciu ko�ci�� farny zosta� rozbudowany, w 1469 - katedra
biskupia, 1723 - arcybiskupia.
Jedna z najpi�kniejszych �wi�ty� p��nogotyckich i monumentalnych ko�cio��w
wie�owych.  108 m d�ug, 137 m. wys.
Z pierwszego ko�cio�a zosta� portal bramy g��wnej i 2 zachodnie wie�e
w fasadzie.
Do wn�trza katedry prowadzi 5 bogato zdobionych portali: roma�ski g��wny
- Brama Olbrzym�w (Riesentor) z postacia Chrystusa w tymponie,
po�udniowy - �piewak�w (Singertor), odpowiednik po drugiej stronie -
Brama Biskupa;  portal Primglockleintor (do wie�y po�udn.),
Brama Or��w (do wie�y p��n.).
Wn�trze - bezcenne skarby architektury: ambona z 1515 r., wysoki sarkofag
z marmurowym pomnikiem cesarza Fryderyka III,  Madonna S�u��cych,
katakumby.
 Stare Miasto
Z Placu Szczepan wchodzi sie w Roterntumstrasse, po prawej stronie bogate
Muzeum Diecezjalne, Wysoki Rynek (Hoher Markt) - by�o to forum rzymskiego
obozu woojskowego (podziemne muzeum rzymskich pami�tek).
Przy Hoher Markt mie�ci�y sie siedziby cech�w oraz targ.
Studnia J�zefa - wotywny pomnik, z rze�bami (Zaslubiny Marii Panny
i �w. J�zefa)
 Plac Am Hof 
Ko�ci�� 9 Ch�r�w Anielskich z 1410 r. jako ko�ci�� karmelit�w,
po po�arze w XVIII w. odbudowany w stylu barokowym
Przy placu Arsena�, a w poblizu Muzeum Zegar�w.
Ulica Am Graben z kolumn� �w. Tr�jcy - pomnik wotywny z  powodu wyga�ni�cia
zarazy.
Uliczka Jungferngasse - ko�ci�� barokowy �w. Piotra z XVIIw., na miejscu
najstarszego ko�cio�a Wiednia.
 Hofburg
Rezydencja zimowa Habsburg�w, kompleks �wieckich budowli barokowych.
 Albertina
Najbogatsze i najwi�ksze w �wiecie muzeum grafiki, tu� za ko�cio�em
Augustian�w.
 Opera (Staatsoper)
Muzyczna chluba Austrii (1861-69), w zewn�trznym wystroju neorenesansowa,
wewn�trz przepych ornamentyki.

Okolice Wiednia
Baden (25 km na po�udnie) 
Uzdrowisko o s�awie mi�dzynarodowej, ciep�e �r�d�a siarczane, leczenie
chor�b reumatycznych. Rzymiane miejscowo�� nazwali Aquae.
Park zdrojowy, kasyno gry, k�pielisko termiczne.
Mayerling - zameczek my�liwski, gdzie rozegra�a si� tragedia arcyksiecia
Rudolfa i Marii Vetsera. W zamku kaplica obs�ugiwana przez karmelitanki,
upami�tniaj�ca samob�jstwo nast�pcy tronu.
Heiligenkreuz. Dawne opactwo cysters�w, za�ozone w 1135 r.,
z roma�sko-gotyckim ko�cio�em i pi�knym dziedzi�cem klasztornym,
z kru�gankami.


Austria Dolna
-------------
Pulkau +8       355
Eggenburg       378
Maissau         387
Strass          406
Krems Mitte     416

lub
Horn   +20      375
Gars   +11      386
Hadersdorf +24  410
Krems +25        435

Polten  +15      450
Traisen   +11    476
Annaberg +28     504

 STYRIA - nazwa kraju od hr. von Steyr, kt�ry otrzyma� w XVI w graniczne
lenno w p�d. wsch. rogu Rzeszy.
Zielona Marchia Austrii, po�owa powierzchni to lasy, 1/3 ��ki.
Hodowla i gospod. le�na ma wa�n� rol�.
P��nocna Styria to "kraina �elaza", w XVIII w Styria wydobywa�a tyle
rudy �elaza co ca�a Anglia.
Stolica Styrii Graz 237tys mk. S�ynna zbrojownia.

Mariazell  +21   525

2 dzie� - czwartek
------------------
Sniadanie we w�asnym zakresie.
Msza �w. w Mariazell (sanktuarium Maryjne).
Zwiedzanie Mariazell (sanktuarium) do godz. 12.00.
Przejazd do Altoeting, kolacja, nocleg.

MARIAZELL, otoczone alpejskimi szczytami, 140 km na p�d. zach�d
od Wiednia, w republice zwi�zkowej Steiermark (Styria)
jest kurortem wypoczynkowym jak i najs�ynniejszym miejscem kultu
Maryi w Europie �rodk., centrum relig. katolickich narod�w naddunajskich.
800 lat temu mnich Magnus z klasztoru Benedyktyn�w St Lambrecht przeni�s�
tu wyrze�bon� w drzewie lipowym statu� Maryi. Ma�a celka w kt�rej
umieszczono statu� da�a nazw� miejscowo�ci Mariazell.
S�awa cud�w spowodowa�a przyp�yw pielgrzym�w. Ok. 1200 r. margrabia
Henryk W�adys�aw z Moraw z wdzi�czno�ci za wyzdrowienie z ci��kiej
choroby wybudowa� tu pierwszy ko�ci�� po�wi�cony Mater Gentium Slavorum.
Kr�l Ludwik W�gierski z wdzi�czno�ci za zwyci�stwo nad wschodn. wrogami
ufundowa� ok. 1370r. kaplic� �aski, istniej�c� do dnia dzisiejszego.
Mariazell oraz Magna Hungarorum Domina sta�y si� najwi�kszym miejscem
pielgrzymek W�gr�w. Jest to tak�e  Magna Mater Austriae.
Ko�ci�� w dzisiejszej formie jest dzie�em w�oskiego budowniczego
Domenico Sciassia z 17 wieku. O�tarz wielki, dar dzi�kczynny cesarza
Karola VI, zosta� zbudowany wg plan�w Johann Fischer von Erlach,
Gnadenalter - o�tarz �aski, do kt�rego cesarzowa Maria Teresa
ufundowa�a pi�kn� krate ze szczerego srebra jest dzie�em jego syna
Emanuela.
We wspanialym skarbcu Schatzkammer �wiatyni znajduj� si� wota, otrzymane
od setek pobo�nych ludzi. Wst�p 10 AS.
Od 1907 r ko�ci�� jest Bazylik�., jedn� z najpi�kniejszych budowli
sztuki chrze�cija�skiej.
Wrota Bazyliki - znane na �wiecie jako Wrota do pokoju stoja otworem
dla wiernych z ca�ego �wiata.
Bazylik� znajduj�c� si� na Hauptplatzu, zwie�czaj� 2 barokowe wie�e
widoczne z ka�dego punktu w mie�cie.
W pobli�u trasy zjazdowe Mariazell oraz kryszta�owo czyste wody Erlaufsee.
Mariazell daje mo�liwo�ci uprawiania narciarstwa, turystyki g�rskiej,
windsurfingu, sp�ywu kajakowego przez katarakty. Liczne kolejki linowe,
szlaki g�rskie, trasy zjazdowe. Kolejka linowa Seilbahn-Mariazell-
Burgeralpe, Wienerstr. 28 rozpoczyna podr�� co 20 min - 55AS, zjazd 40AS.
5 km od Mariazell, w Mitterbach znajduje si� pocz�tkowa stacja kolejki
linowej Gemeindealpe Sessellift, kt�ra przewozi ludzi na szczyt
Gemeindealpe, 1623m n.p.m. Mariazelland jest najbli�szym du�ym terenem
narciarskim k. Wiednia.
Erlaufsee, na zach. od Mariazell, jest wspania�� oaz� alpejska,
gdzie mo�na uprawia� wszystkie sporty wodne.

Mariazel - Altoeting - wyjazd ok. 11.00 w czwartek.
--------------------
Wieherbruck 	0
Mitterbach 	6
Neubrock     	37
Scheibbs	42
Wieselburg	55
Amstetten       77
Rzeka Enns - granica Austrii Dolnej i G�rnej

G�RNA AUSTRIA
11978 km2, ok. 1.3 mln mk.
Ci�gnie sie od Alp a� do Lasu Czeskiego, przep�ywa przez ni� du�y
odcinek Dunaju.
Znana jest z kompleksu jezior Salzkammergut.
G�rna Austria ma charakter g��wnie hodowlano-rolniczy. W mie�cie Wels
odbywaja si� uroczyste obchody �wieta rolnik�w, po��czone z targami.
Ale jest to tez znana kraina hutnictwa �elaza. Tu nad brzegami Anizy
i Dunaju stuka�y m�oty kowali i snycerzy, wykuwaj�cych no�e i bro�.
W samej stolicy - Linzu, pracuj� Po��czone Austriackie Zak�ady Zelaza
i Stali (VOEST).
W Linzu maja tez siedzib� Austriackie Zak�ady Azotowe (ok. 7 tys.
pracownik�w).
Pod Ranshofen najwi�ksza austriacka fabryka aluminium. W Steyer przed
I wojna wyrabiano s�ynne karabiny austriackie Mannlichery.

Enns St Valentin   94

Na po�udnie - 21km - Steyer
 Steyr
Ok. 45 tys. mk. 
Zamek "Steyrburg" z 990 r., do XIIw. rezydencja margrabi�w Ottokar�w.
Od �redniowiecza - miasto warsztat�w rzemie�lniczych, potem - fabryk
uzbrojenia.
Tabor - dawna wie�a straznicza
Bummerlhaus - najpi�kniejszy p��nogotycki dom mieszcza�ski w Austrii
Ratusz rokokowy z 2 po�. XVIIIw
Ko�ci�� farny - gotycki z XV w.
Zamek Lamberg - mechaniczny teatr kuku�ek

Knoten Linz +14  ok. 114

 LINZ
Stary Tun (Alter Dom),  ko�ci�� Jezuit�w
Ko�ci�� �w. Marcina - najstarszy ko�ci�� Austrii, z resztkami mur�w
z epoki Karoling�w
Zamek Cesarski,  Trakt renesansowy z XVI w.
Landhaus,  Ratusz,  kamieniczki przy Landstrasse (gotyckie, renesansowe,
barokowe)
270 tys. mk.  Najbardziej rozwijaj�ce sie miasto austriackie. Po�o�one
na obu brzegach Dunaju, u st�p Alp. Znane w V w. jako osada handlowa Lentia.
W XV w. cesarz Fryderyk III wybra� Linz na swa rezydencje.
W latach 1612-26 astronom Johannes Kepler uczy� w szkole.
Stary Tun (Alter Dom), ko�ci�� Jezuit�w, z XVI w.
Ko�ci�� �w. Marcina, najstarszy zachowany ko�ci�� Austrii, z resztkami
mur�w z epoki Karoling�w Zamek Cesarski - pierwsza wzmianka z 799r
(umocnienia obronne wybudowane za Fryderyk III)
Trakt renesansowy z XVI w. za Rudolfa II
Siedziba rz�du krajowego (Landhaus), z lat 1564-1571, ze wspania�ym
renesansowym portalem p��nocnym
Ratusz z XVII w.
Kamieniczki mieszcza�skie gotyckie, renesansowe i barokowe przy Landstrasse.
 Okolica Linzu - wzg�rze P�stlingberg, na kt�re prowadzi stroma kolejka
adhezyjna (bez ko�a z�batego),przewo��ca g��wnie pielgrzym�w do s�ynnego
ko�cio�a z XVIIIw., z barokowymi wie�ami.  Pi�kny rozleg�y widok z tarasu.

Knoten Haid, Traun  ok. 125  ->Braunau
Wells           154
Ried            195
Braunau 	235 granica Austria-Niemcy
Simbach		239 -"-


 NIEMCY
357.5 tys km^2, 79 mln mk,
Stolica Berlin 3.4 mln mk, Hamburg 1.6 mln, Monachium 1.3 mln,
Kolonia 914 tys
Kraj federalny, 16 kraj�w zwi�zkowych
Protestanci 58.6%, katolicy 34.4%
W RFN bylo 10 + 5 z NRD + Berlin;  357tys km2, 80mln mk
Berlin - stolica i siedziba parlamentu;  siedziba rzadu - Bonn
Krainy:  Nizina Niemiecka,  Harz,  Las Turynski - pld od Erfurtu - Turyngia
Rudawy - pld Saksonii, granica z Czechosl,  Las Frankonski,  Las Czeski
Las Bawarski - Szumawa;  Jura Frankonska - pld od Norymbergii;
Schwarzwald - Badenia - nad Renem - granica Z Francja;  Jura Szwabska
Wyzyna Bawarska;  Alpy

Rzeki: Ren - doplyw Men (Frankfurt)
       Ems, Wezera (Brema), Laba (Hamburg)
       Dunaj (ze Shwarzwaldu) - Lech, Izara (Monachium)
Zatoki: Helgolandzka, Kilonska, Meklemburska, Pomorska

Kraje zwiazkowe:
 Bawaria - Bayern 71tys km2, 11mln - Monachium - CSU
 Polnocna Nadrenia-Westfalia - Nordrhein-Wesrfalen - 34tys km2, 17mln
  - Dusseldorf - SPD
 Badenia-Wirtembergia - 36tys km2, 9.3 mln - Stutgart - CDU
 Hesja - Hessen - 21tys km2, 5.5 mln - Frankfurt, stolica Wiesbaden
 Nadrenia-Palatynat *Rheinland-Pfalz 20tys km2, 3.6 mln - Moguncja
                                                          (Meinz)
 Saara - Saarland  - Saarbrucken
 Dolna Saksonia  - Niedersachsen 47tys km2, 7.2 mln - Hannover
 Szlezwik-Holsztyn- 16tys km2, 2.6 mln, - Kilonia
 Hamburg - 755km2, 1.6mln
 Brema 404km2, 660tys, - Brema + Bremenhaven
 Berlin - 883km2, 3.4 mln
 Byla NRD:
 Brandenburgia - Brandenburg, z Poczdamem
 Saksonia - Drezno
 Turyngia - Erfurt
 Saksonia-Anhalt - Magdeburg - 24tys, 3mln
 Meklemburgia-Pomorze Przednie - Schwerin 23.8tys, 2mln

 Organ ustawodawczy - Bundestag - deputowani z wyborow
                      Bundesrat - przedstawiciele krajow zwiazkowych
                       mianowani przez rzad
  Glowa panstwa - prezydent
  Na czele rzadu - kanclerz federalny - Helmut Kohl

 Historia
 Najstarsze wzmianki o Germanach pochodza od Rzymu
 Na pocz naszej ery dochodzilo do potyczek z legionami rzymskimi
 VIIIw- nalezaly do panstwa Frankow
 814 - rozpad cesarstwa - Niemcy
 Koniec IXw - granica wschodnia na Labie i Solawie - ze Slowianami
 Do XIVw granica przesuwala sie coraz bardziej na wschod
 Pierwszy krol Niemiec - Konrad I - po wymarciu dynastii Karola - 911w
 Xw - I polowa XIw - rozwoj potegi Niemiec - Cesarstwo
 Polowa XIw - upadek - wedrowka pielgrzymia Henryka IV do Canossy
 XIIw - wladze objela dynastia Stauferow  - najwybitniejszy
  przedstawiciel - Fryderyk Barbarossa
  Pod koniec XIIIw - do wladzy doszli Habsburgowie - polityka
   dynastyczna, nie panstwowa
   Zyskuja na znaczeniu miasta - Zwiazek Panstw Hanzeatyckich
   Przelom XV/XVI w - cesarz Maksymilian nie przyjal korony
   od papieza, wprowadzil rzady parlamentarne - Reichstag.
   Ten system trwal do poczatku XIXw.
   Podzial wierzacych na katolikow i ewangelikow - Luter, reformacja
   Wojny chlopskie, wojny religijne - w XVI i XVIIw
   W okresie wojny odlaczyly sie od Rzeszy Holandia, Szwajcaria.
   Przeksztalcenie Marchii Brandenburskiej w Prusy.
   Usamodzielnila sie Bawaria i Austria
   Dopiero pod rzadami Fryderyka Wielkiego I , Prusy zaczely
   odgrywac olbrzymia role i starac sie mocarstwem swiatowy.
   Pod naporem Napoleona rozpadla sie Rzesza Niemiecka calkowicie.
   W II polowie XIXw nad calymi Niemcami polozylo reke jedno
   panstwo niemieckie - Prusy - powolanie cesarza Wilhelma I.
   W okresie miedzywojennym - Republika Weimarska.
   Weimar - na wschod od Erfurtu

  Gospodarka
  Ogromny handel miedzynarodowy - eksport 600-700mld marek,
  przewyzsza import
  Wysoka wydajnosc, maly % ludzi w przemysle.
  Zdolnych do pracy 38.6 mln, pracuje 36mln, 58% mezczyzn, 42% kobiet
  Cudzoziemcow 5.7%.
  Struktura zawodowa ludnosci:  przemysl 15%, rolnictwo 4%, lesnictwo 5.6%
   transport z hndlem >17%,  administracja 15.7%,  menadzerowie 6%,
   rzemioslo 6%,  medycyna, opieka spol. 5%,  oswiata, sztuka >6%,
   uslugi bytowe >9%
   Saara - maly kraj, raz francuski, raz niemiecki - zwornik pojednania
    Wazny z punktu widzenia przemyslu - wegiel kamienny, hutnictwo zelaza.
    Saarbrucken.
   Nadrenia Palatynat - stare zabytki, najwiecej zabytkow zwiazanych
    z Cesarstwem Rzymskim, slynne miasto Trewir, zalozone przez Augusta
    Wormancja (Worms), Koblencja (Koblenz),
    Moguncja (Mainz)
    Znana z winorosli dolina Renu i Mozeli
   Hesja - najwieksze nagromadzenie miast i miasteczek ciekawych
    z punktu zwiedzania:
     Frankfurt lotnisko, miasto zamerykanizowane,
     duzo wiezowcow, - posiedzenia parlamentu, koronacje
     duzo emigrantow,  Wiesbaden
   Turyngia - dawne NRD
    Bogata historia: Weimar (Goethe, Sciller)
    Erfurt
   Saksonia - urozmaicony krajobraz, zwiazana historia z Polska
    (krolowie sascy), Muzeum Zwinger
    Lipsk - duze miasto targowe
   Badenia- Wittembergia - bogaty, ciekawy turystycznie,
    Schwarzwald,  gospodarka-Mercedes.
   Bawaria - silna gospodarka - najbardziej rozwijajacy sie land;
    przemysly rozwojowe;  koncerny BMW, Siemens, AEG
    Monachium - duzo zabytkow
    Jeden z najbardziej zadbanych landow - poln.cz. - Frankonia

 Bawaria (Coburg, Hof, Scweinfurt, Bamberg, Furth, Nurnberg, Amberg,
  Rothenburg, Ragensburg, Augsburg, Monachium)
 Badenia (Manheim, Heidelberg, Heibronn, Stutgart, Baden-Baden, Singen
           Karsruhe)
 Nadrenia-Palatynat (Mainz, Worms, Triwr, Ludwigshafen?)
 Saara (Saarbrucken)

BAWARIA - Bayern, 70.6 tys km^2, 11 mln ludno�ci.
-------
Najwi�kszy terytorialnie kraj zwi�zkowy.
Stolica Monachium. 1.3 mln mk.  Rz�dzi chadecka CSU.
3-cie co do wielko�ci miasto Niemiec. Rozwini�ty intensywnie przemys�:
firmy Siemens, BMW, Agfa, wielkie browary.
Le�y nad rzek� Izar� (Isar), 50 km od kraw�dzi Alp

Monachium 520 m. n.p.m.  1.3 mln mk
---------
Od 1255 r. rezydencja ksi���ca Wittelsbach�w, nast�pnie kr�lewska.
Stolica Bawarii. Od 1806 r. kr�lestwo.
Miasto sztuki i nauki. Zniszczone w 45% w czasie II wojny.
Igrzyska Olimpijskie w 1972r.
Nowy Ratusz, Stary Ratusz, Ko�ci�� katedralny NMP, Pa�ac Arcybiskupi,
Tereny Olimpijskie.

------------------------------------------------------------------

ALTOETING	239km
405 m n.p.m. 10 tys mieszk., Bawaria
Miasteczko na prawym brzegu Innu, najstarsza i najs�ynniejsza miejscowo��
Bawarii o tradycjach si�gaj�cych 1489r. W listopadzie 1980 r przyby�
tu z pielgrzymk� papie� Jan Pawe� II.
�wi�ta Kaplica (Heilige Kapelle), osmioboczna z VIII w., mie�ci cudowny
obraz Matki Boskiej. W srebrnych urnach serca 21 bawarskich ksi���t.
Skarbiec (Schatzkammer, Tillyplatz) zawiera wiele cennych dzie� sztuki,
m. in. Goldene Rossel, arcydzie�o �redniow. z�otnictwa i emelierstwa.
Kaplica z cudown� figur� Matki Boskiej. Te� b�ogos�awiony Konrad - by�
furtianem w ko�ciele kapucyn�w - beatyfikowany.

3 dzie� pi�tek
--------------
8.00 �niadanie, msza w bazylice. Spacer po mie�cie. Czas wolny.
Wyjazd najp��niej o godz 11.00. Przejazd k. Insbrucku przez Lichtenstein,
- Vaduz do Einsiedeln.
Spacer po mie�cie, kolacja nocleg


Altoeting - Einsiedeln
----------------------
Altoeting	0
Muhldorf	10    lub Altenmarkt 32  Rosenheim 96
Haag            47
Wasserburg 	63
Rosenheim	95

Kufstein       129   Austria

AUSTRIA

Salzburg
--------
Zamek Biskup�w,  Katedra przy Residenplatz,  Studnia Dworska,
Rezydencja cesarska, Ko�ci�� �w. Tr�jcy (wzmiankowany z VIIw),
ko�ci�� Franciszkan�w,  Kajetankirche (barok w�oski),
Muzeum Wolfganga Amadeusza Mozarta,  Plac Kapitulny,  Pa�ac Mirabeli,
Twierdza Hohensalzburg - na szczycie g�ry
Pa�ac Leopoldium,  Zamek Klessheim
Szczyt Untersberg
 Kraj ma 7154 km2 i ok. 442 tys mk.
Salzburg oznacza zamek solny.
Miasto liczy ok. 130 tys. mk.  Na jego miejscu i ca�ego terenu by�o morze,
kt�rego pozosta�o�cia s� jeziora
W epoce kamiennej na wzg�rzach salzburskich istnia�o osadnictwo,
w IV w. p.n.e. �y�y tu szczepy celtyckie,
o czym �wiadcz� nazwy okolic i rzeki Salzach, nad kt�r� le�y Salzburg.
W 1167 r. miasto zosta�o zniszczone przez Fryderyka I Barbaross�,
w 1500 - rozbudowa twierdzy Hohensalzburg,  1623 - otwarcie uniwersytetu.
Nad miastem wznosi sie wzg�rze z po�udniowym skrzyd�em twierdzy,
kompleksem budowli �wieckich i ko�cio��w.
Salzburg od panowania Karola Wielkiego przez prawie tysi�c lat to miasto
ksi���t ko�cio�a, jego w�adc�w �wieckich. Na tronie salzburskim zasiadali
biskupi. Ostatni w�adca, arcybiskup Colloredo, uciek� do Wiednia
i zrezygnowa� z ksi��ecego tronu. Kraj dosta� sie ksi���tom Toskanii,
Napoleon przekaza� go na "wieczyst� w�asno��" Bawarii;
po 4 latach przy��czony do Austrii.
Okr�g salzburski bogaty jest tak�e w minera�y i kopaliny (mied�, magnezyt,
marmur). Rozwini�ty przemys� metalowy, elektryczny, metalowy, tekstylny.
Salzburg to miasto muzyczne o bogatej tradycji organowej.
Tu 27.I.1756 urodzi� si� Wolfgang Amadeus
Mozart.  Tu odbywaja sie festiwale salzburskie.
 Architektura miasta , kt�ra zwraca uwage to zw�aszcza barokowe
ko�cio�y i pa�ace.
Zamek Biskup�w - z wie�y widok na miasto i okolice.
Katedra - przy placy Residenplatz.  Pierwszy budynek z lat 764-774,
przebudowany w ko�cu XII w. na
ko�ci�l 5-nawowy. Po po�arze odbudowano w stylu w�oskiego wczesnego
baroku w l. 1614-1628. We wn�trzu na 10 tys. os�b bogactwo fresk�w, rze�b,
nagrobk�w biskupich;  chrzcielnica z  1361 r.
Studnia Dworska (Hofbrunen) z XVIIw., wykonana w marmurze, ze statuami
mitologicznych bohater�w.
Rezydencja cesarska (1595-1619), pierwotnie jako siedziba arcybiskup�w
(plafony, stiuki, gobeliny, mable z tego okresu). Po przeciwnej stronie
Nowy Budynek - siedziba urz�d�w z 1588 r.
Blasiuskirche z 1327 r. - wczesnogotycki ko�ci�� szpitala miejskiego
Ko�ci�� �w. Tr�jcy, bardzo stary, zabytkowy, wzmiankowany w  dokumentach
z VIIw.
Ko�ci�� Franciszkan�w z piekna statu� Madonny z Dzieci�tkiem z 1420r.
Kajetanerkirche, z 1602 r., przebudowany w stylu w�oskiego baroku 1685-1700.
Muzeum Wolfganga Amadeusza Mozarta - niedaleko Pa�acu  Dworskiego
na Getreidegasse.
Plac Kapitulny - marmurowa fontann� z 1732 r., pa�ac arcybiskupi i ko�ci��
opactwa benedyktyn�w (za�ozonego w 696 r.) z cmentarzem z XII w.
Kaplica �w. Gertrudy z pustelni� Maximusa
Budynek stajni arcybiskupiej z 1690 r., przerobiony w 1925 r. na gmach,
gdzie odbywaja si� festiwale salzburskie.
Ko�ci�� klasztorny benedyktynek
Pa�ac Mirabeli, z 1606 r., przebudowany 1721-77 - monumentalne marmurowe
schody ze statuami na balustradzie.  Na p��pi�trze - rze�ba Perseusza.
W pi�knym parku Mirabeli - rze�by i teatr ogrodowy.
Twierdza Hohensalzburg - na szczycie g�ry:  Pok�j Ksi���cy, Sala Z�ota,
Z�ota Komnata.Festunsberg - p�znogotycki ko�ci�� �w. Jerzego, twierdza.
W pobli�u pa�ac Leopoldium, (2 km) nad ma�ym jeziorem
Zamek Klessheim,  p��nobarokowy pa�acyk Hellbrun
Szczyt Untersberg (1853) - kolejka linowa
 W obszarze krainy Salzburga:
-  s�ynne uzdrowisko w Badgastein, gdzie znajduje si� dawna kopalnia,
kt�rej jeden z pok�ad�w o ciep�ym i wilgotnym powietrzu radioaktywnym
leczy ischias i reumatyzm.
�wiat Lodowych Olbrzym�w w pobli�u Werfen - najwieksze jaskinie lodowe
na �wiecie.
Tauryjska elektrownia wodna Kaprun - wodospad najwy�szy w Europie (380 m)


Kufstein	129  Austria

TYROL  (12648 km2, ok. 590 tys mk.)
Raj dla turyst�w oraz kraina sport�w g�rskich, region interesuj�cych
obyczaj�w.
�wi�ty kraj Tyrol (Heiliges Land Tirol) ma do zaoferowania turystom m.in.:
300 miejscowo�ci na wys. 470-2150 m n.p.m., ok. 1000 hoteli, pensjonat�w,
schronisk, kwater, restauracje, gasthausy, baseny kapielowe, sauny,
setki kolejek linowych, wyci�g�w, szko�y narciarskie, wspinaczki
alpejskiej, je�dzieckiej, ogromna ilo�c imprez folklorystycznych.
Rozmaito�c i bogactwo pejza�u. Nawet budownictwo w cz. p��n. i po�udn.
jest r��ne: Oberl�nder buduje dom z kamienia, Unterl�nder z drewna.
Unterl�nder jest rozmowny i weso�y,  Oberl�nder raczej spokojny i zamkni�ty
w sobie.
Wyj�tkowa jest sztuka i zdobnictwo w Tyrolu.   Bogata rze�ba w drewnie,
uprawiane jest muzykowanie.
Dom tyrolski - d�� z naturalnego kamienia, cz��c g�rna drewniana,
z tarasem lub balkonami, �ciany ozdobione freskami, dach p�aski o duzych
okapach.
Po II wojnie �wiatowej rozwin�� sie przemys�.

Landeck
Wa�ny w�ze� komunikacyjny zachodniego Tyrolu
XIII wieczny zamek.  Wazny o�rodek sport�w zimowych i turystyki,  uzdrowisko.

Worgl		147
Strass		157
Schwaz		
Innsbruck	207

 Innsbruck  117 tys mk
Miasto g�rskie, przedzielone rzek� Inn, otoczone szczytami do wys. 2600 m.
Najm�odze z g��wnych miast austriackich, ale pierwsza wzmianka z 1027 r.
W czasach staro�ytnych powsta�o w pierwszych wiekach naszej ery jako
warowny ob�z rzymski Veldidena, w VI w. Wilten.
Z czasem przerzucono przez Inn pierwszy sta�y most (st�d nazwa miasta).
W 1239 r. prawa miejskie, w 1363 r. przesz�o pod panowanie Habsburg�w -
z�oty wiek. W 1809 r. wybuch�o powstanie z powodu przyznania tego kraju
Bawarii - g�owna kwatera przyw�dcy powstania Andreasa Hofera.
Po I wojnie, do 1919 r.. przez pewien czas okupowane przez W�och�w.
Panorama miasta z otaczaj�cych szczyt�w, np. z Mutteralm - kolejki linowe
lub wyci�gi krzese�kowe.
Ulica Marii Teresy (Maria Theressien-Strasse) - wa�na arteria handlowa
i ci�g zabytk�w architektonicznych - kamieniczki XVI i XVII w.
Ko�ci�� Dworski (Hofkirche), z po�. XVI w., jako p��nogotycki ko�ci��
klasztorny Franciszkan�w - potem przebudowany w stylu barokowym.
Grobowiec Andreasa Hofera, rozstrzelanego w Mantui w 1810 r., a w
nawie g��wnej grobowiec ceszrza Maksymiliana I.
Ko�ci�� farny �w. Jakuba - w o�tarzu obraz Matki Boskiej, dzie�o Cranacha
Starszego.
Pa�ac dawny rodziny Thun (na I. pi�trze "Sala Parysa"
Brama Triumfalna u po�udn. wylotu ulicy, z 1765 r, na uroczysto�c za�lubin
przysz�ego cesarza Leopolda II  z infantk�, Mari� Ludwik�
Kolumna �w. Anny, z 1703 r. po wkroczeniu Bawarczyk�w, w czasie wojny hiszp.
o sukcesje tronu
Od p��nocy - Stare Miasto z g��wna ul. z podcieniami -
Herzog Friedrichstrasse - Goldens Dachl - architektoniczny symbol miasta.
Z�oty dach z miedzi, w p�znogotyckim wykuszu zamkowym, niegdy�
g��wna ozdoba zamku ksi�cia Fryderyka (I po�. XV w.)
Ulica Hofgasse wiedzie do Rennplatz, otoczonego zabudowaniami zamkowymi
(Hofburg w pomniejszeniu).:  ko�ci�� zamkowy  (XViw.), zamek z Sal�
Olbrzym�w,  teatr.
Stary Ratusz z Wie�� Po�arna (56m)
Zamek Ambras - za miastem z XI w., w XVI w. rozbudowany i zamieniony
na galeri� sztuki
Tyrolskie Muzeum Sztuki Ludowej,  Ferdinandeum,
Berg Isel z pomnikiem Andreasa Hofera

Telfs		234
Landeck		284
Bludenz		349

Region austriacki Vorarlberg
 VORARLBERG (2601 km2, 306 tys mk.)
Okr�g przygraniczny. Graniczy z Niemcami, Szwajcari�, a na po�. z ksi�stwem
Liechtenstein.  Uroki pejza�owe: Jezioro Bode�skie, lasy, g�ry, tereny
narciarskie.
Kraj najbardziej uprzemys�owiony spo�r�d wszystkich 9-ciu.
Przemys� tekstylny. Targi tekstylne w Dornbirn - najpowa�niejsze w Europie
w tej dziedzinie.  Stolic� jest Bregenz.
Do charakterystycznych zjawisk ekonomiczno-spo�ecznych nale�y typ
ch�opo-robotnika. Robotnicy nowoczesnych zak�ad�w prowadz� ma�e
gospodarstwa rolne.
Dialekt Vorarlbergu bardziej podobny do j�zyka, kt�rym m�wi Szwajcaria
niemieckoj�zyczna.
Szczeg�ln� enklaw� j�zykowa jest Lustenau nad Renem - mieszka�cy m�wia tak
odrebnym j�zykiem �e w okolicy nazywaja ich Cyganami. W �redniowieczu
by�o to "Freie Reichshof" - ka�dy m�g� si� osiedla� kto chcia�.
Uzdolnieni ludzie z Lustenau przoduj� w rzemiosle, sztuce, muzyce i sporcie.

 Bregenz (Bregencja)
23 tys mk., nad Jeziorem Bode�skim. Za czas�w rzymskich ob�z warowny
Brigantium. W 1805 r. przej�ciowo przy��czone z ca�ym Voralbergiem
i p��nocnym Tyrolem do Bawarii. Od 1946 r. odbywaja si� tu znane festiwale.
Muzeum Krajowe z bogatymi zbiorami wykopalisk prehistorii i historii Rzymian
Kaplica �w. Marcina z wie�� zakonczon� kopu�a (freski z 1366)
Brama miejska;  ratusz z 1511 r.,  scena festiwalowa na Jez. Bode�skim
(festiwal w lipcu i sierpniu), resztki �redn. mur�w obronnych,
urocze trasy spacerowe brzegiem Jeziora Bode�skiego do klasztoru
Cysters�w w Meherau z ruinami zniszczonego przez Szwed�w zamku z XVI w.
Na po�udnie od Kummenbergu dolina zwana "Ogrodem Vorarlbergu" -
na s�onecznych stokach g�r 12 miejscowo�ci: na wiosne dolina jak bukiet
kwiatow, latem wielkie czarne wi�nie.

Feldkirch	373  granica Austria - Lichtenstein
 Feldkirch
G��wny punkt przej�ciowy do Szwajcarii i Liechtensteinu.
Zamek Cieni z XIIw.,  ratusz z XV w.,  gotycka (nie w ca�o�ci) katedra,
Stary Zamek z wie�ami i murami obronnymi,  niegdys miasto student�w ze
s�ynnym jezuickim internatem "Stellamatutina";
HOHENEMS - z pieknym pa�acem renesansowym, miejscem odnalezienia 2 rekopis�w
"Pie�ni o Nibelungach";  Nuziders z najstarszym ko�cio�em w Vorralbergu;
Dam�ls - z koscio�em wysokog�rskim z XV w. i freskami.
Szczeg�lnie pi�kny widok z Bregenz-Pf�nder.
Z Langen do St. Anton tunel o d�ug. 10.2 km.
Region Montafonu, z miejscowo�cia Schruns - grupa Voralberczyk�w,
r��ni�cych sie temperamentem, dialektem, zwyczajami - zachowali najwi�cej
pierwiastka roma�skiego spo�r�d ludno�ci Voralbergu.
Kraj ten posiada wspania�e tereny turystyczne i alpinistyczne.
Znany kurort wysokog�rski Gargellen - 18 km od szwajcarskiego Davos.

Vaduz - stolica   388  Lichtenstein

 LICHTENSTEIN
30 tys. mk. 1/3 obcokrajowcy.
25 km p�n-p�d, 6 km wsch. zach
Od 1923 r. unia celna i monetarna ze Szwajcari�. Nie ma armii.
Ma monarch�. Dynastia panuje od 1699r. Rz�dzi�a przewa�nie zdalnie,
z w�o�ci w Czechach i Morawach. Pierwszym w�adc� kt�ry zamieszka�
w Liechtensteinie by� ksi��� Fran Josef II. Osiad� w 1938 r. w Waduz.
W 1989r. ton obj�� syn Hans Adam II.
Kraj ludzi zamo�nych i dumnych z niezale�no�ci. Ma wsp�lny system
telekom. i pocztowy ze Szwajcari� ale wydaje w�asne znaczki.
Po 800 r. p.n.e. L. zosta� skolonizowany przez Ret�w a w 15 r. p.n.e
skolonizowany przez Rzymian. Historia kraju zacz��a si�, gdy ksia��
Johann Adam von Liechtenstein naby� posiad�o�ci Schellenburg 1699r
i Vaduz 1712 r. od arystokrat�w niemieckich. Zakup da� mu tytu� elektora.
Dekretem cesarza Karola VI w 1719r. Liechtenstein uzyska� status ksi�stwa,
pozostaj�c pod wp�ywem �wi�tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
W 1866 r uzyska� pe�n� niezawis�o��.
Kraj dzieli si� na 2 okr�gi: Oberland i Unterland. Pod wzgl�dem geograf.
na 3 regiony: dolin� g�rnego Renu na zach., Alpy Retyckie na wschodzie
i niziny na p��nocy.
Lichtenstein w du�ym stopniu �yje z obrotu obcym kapita�em. Wa�n� dziedzin�
gospodarki jest produkcja wina.
Jeden z najwy�szych na �wiecie wska�nik�w dochodu na g�ow� ludno�ci.
Bezrobocie prawie niespotykane. Zatrudniaja si� tu pracownicy sezonowi
ze Szwajcarii.
J�zyk urzed. niemiecki, wi�kszo�� m�wi te� po francusku i angielsku.
Stolica Vaduz ma 5000 mk. Poci�gi przeje�d�aj� przez Schaan. W Vaduz
zatrzymuj� sie autobusy kursuj�ce z Buchs i Sargans.
Zamek w Vaduz. Stamt�d wspania�y widok.
Muzeum Narodowe, Stadtle 43, posiada zbiory monet, broni i dzia� etnogra-
ficzny.
Pa�stwowe Zbiory Sztuki, Stadtle 37 - wystawy czasowe. Cz��� zbior�w
zgromadzonych przez ksi���ta Liechtenstein.
Muzeum Znaczk�w Pocztowych - 300 matryc znaczk�w od 1912r.
Mo�liwa degustacja win z winnicy ksi���cej, w grupach od 10 os�b wzwy�.
Konieczna rezerwacja.
Okolice: W Nendeln na p�n. od Vaduz - muzeum garncarstwa, W Eschen-Nendel
kaplica �w. Krzy�a - odbywa�y si� dawniej egzekucje publiczne.
W Schellenberg wznosi si� pomnik ku czci 500 w�asowc�w, kt�rzy w 1945r.
z ci�zkim uzbrojeniem przekroczyli granic� kraju. Zdezerterowali z armii
niemieckiej.
W  Triesenbergu na po�udnie od Vaduz [i�kny widok na dolin� Renu i �adny
ko�ci�� z cebulast� kopu��. Jest tu muzeum po�wi�cone Walserom, czyli
osadnikom przyby�ym w XIIIw. z Wallis. Dialekt walser.
Balzers - g�ruje zamek Gutenberg, w remoncie.  Malbun - o�rodek narciarski.

 SZWAJCARIA
Powierzchnia 41295km2,  6.7 mln mk.
 Historia
Slady cz�owieka od paleolitu. Osady palowe z neolitu.
Plemiona celtyckie. Helweci w Jurze i �rodk. cz��ci Wy�yny Szwajcarskiej,
Retowie w rejonie dzisiejszej Gryzonii (Graubunden). W 58 r. p.n.e Cezar
podbi� ziemie Helwet�w i w��czy� do prowincji Galli - Galia Narbo�ska.
Powsta�a nowa rzymska prowincja ze stolic� w Aventicum (Avenches).
W 15 r. p.n.e. ces. Oktawian utworzy� prowincj� Recj� (wsch. Szwajcaria,
Tyrol, p�d. Bawaria).
W okresie w�dr�wki lud�w (IV, V w) obszar dzis. Szwajcarii opanowa�y
plemiona germa�skie - Alemanowie wschodni� Szwajcari�, Burgundowie
zachodni� po rzek� Aare. Burgundowie przyj�li wiar� chrze�cija�sk�
wraz z j�zykiem �aci�skim, co zapocz�tkowa�o j�zykowy podzia� obszar�w.
W 870 r. oba te plemiona zawojowali Frankowie ale w r. 870 dosz�o do
podzia�u dziedzictwa Karola Wielkiego i podbite ziemie zosta�y rozerwane.
W 1032 r. pod panowaniem �wi�tego Cesarstwa Narodu Niemieckiego zjednoczenie
terytorium ale w�adza centralna nie by�a sprawowana zbyt rygorystycznie
i w�adcy feudalni ostro rywalizowali. Najwi�ksze znaczenie zyska�
r�d ksi���cy Zahringen. Cz�onkowie tego rody za�o�yli w 1300 r.: Fryburg,
Berno, Murten i wybudowali zamek w Thun. Rodzina Savoy wznosi�a zamki
wok�� Jez. Genewskiego, m.in. s�ynny Chateau de Chillon.
Wzrost znaczenia austriackich Habsburg�w po�ozy� kres sporom mo�now�adc�w.
Rudolf I w 1273 r. zosta� cesarzem rzymskim narodu niemieckiego i powo�a�
bezwzgl�dnych namiestnik�w. W 1291 r. po �mierci Rudolfa I dosz�o do
zjednoczenia kanton�w le�nych Uri, Schwyz i Nidwalden. Utworzono zwi�zek
wieczysty - Ewige Bund. Zasadnicz� kwesti� porozumienia by�o odrzucenie
praw i s�d�w pochodz�cych z zewn�trz. Ten pakt stanowi� zal�zek przysz�ej
Konfederacji Szwajcarskiej. Z walk� o zdobycie niepodleg�o�ci zwi�zane s�
s�ynne legendy (przysi�ga na Rutli, Wilhelm Tell, Arnold Winkelried).
W 1332 r. do zwi�zku przystapi�a Lucerna, 1351 r. Zurych, nast�pnie Zug,
Glarus, Berno w 1353. W 1476 r. zwyci��ono Burgund�w, do federacji
przyst�pi�y Fryburg, Solura, Bazylea, Szafuza. W 1499 pakt pokojowy
w Bazylei - uniezale�nienie Federacji od cesarstwa. W 1513 r. Ksi�stwo
Mediolanu pod panowaniem szwajcarskim, w 1515 r. bitwa pod Marignano
z wojskami francusko-weneckimi, przegrana Szwajcar�w.
 Geografia
Szwajcaria dzieli si� na 3 krainy fizjograficzne: Alpy, Wyzyna Szwajcarska,
Jura.
Szwajacaria to kraj alpejski. Same Alpy i okolice podg�rskie stanowi�
60% powierzchni obszaru. Jura Szwajcarska 10%, pozosta�e 30% to Wy�yna
Szwajcarska (Bernese Mittelland). Alpy zajmuj� �rodkow� i po�udniow�
cz��� kraju. W granicach Szwajcarii Alpy Zachodnie i niewielka cz���
Alp wschodnich. Najwy�szy szczyt to Dufor (4634m) w masywie Monta Rosa,
cho� Matterhorn (4478m) jest mo�e bardziej znany.
Alpy Berne�skie, Urne�skie, Glarne�skie, Penni�skie, Lepontyjsie, Retyckie.
Powierzcchnia lodowc�w ok. 169 km2, najwi�kszy w Europie jest lodowiec
Aletsch o pow. 169km2.
Z masywu �w. Gottharda bierze swe �r�d�a wiele rzek, w�r�d nich Ren i Rodan.
Pasmo g�rskie Jura rozci�ga  si� na p��nocy, wzd�u� granicy z Francj�.
Szczyty o wysoko�ci ok. 1700 m s� mniej strome i mniej zniszczone erozj�
jak Alpy.
Wy�yna Szwajcarska ci�gnie si� pasem od Jeziora Genewskiego na p�d. zach.
do Jeziora Bode�skiego na p��n. wschodzie. Kraina dolin �agodnie
sfalowanych, poprzecinanych rzekami i kr�tych dolin. Tu znajduj� si�
najwi�ksze miasta Szwajcarii i rozwini�te jest najlepiej rolnictwo.
Jedynym kantonem le��cym w ca�o�ci na po�udnie od Alp jest Ticino,
obejmuj�ce sw� granic� p��nocn� cz��� jeziora Maggiore, po�o�onego
na wys. 193 m (najni�sze miejsce w Szwajcarii).
Klimat
G�ry s� powodem ogromnej r��norodno�ci klimat�w. Po�o�one na po�udniu
Ticino ma ciep�y klimat �r�dziemnomorski. Kanton Wallis uwa�any jest
za suchy. Najzimniejszym rejonem jest Jura, szczeg�lnie dolina Brevine.
Flora i fauna
Na Wy�ynie Szwajcarskiej rosn� lasy mieszane, powy�ej 800 m zaczynaj�
przewa�a� lasy iglaste. Na wys. 2000 m wystepuja ju� tylko krzewy
i ro�liny kar�owate a wy�ej hale. Pierwiosnki i szarotki alpejskie s�
chronione. Mimo rygorystycznych przepis�w ochrony �rodowiska zagro�one
jest �ycie wielu gatunk�w zwierz�t. Najbardziej znanym okazem fauny
dla Alp jest kozioro�ec alpejski. Jest ich ok. 12000. Wysoko w g�rach
wystepuja kozice. W g�rach wystepuj� tez �wistaki. Flora i fauna podlega
�cis�ej ochronie w Szwajcarskim Parku Narodowym w Gryzonii.
 System pa�stwowy
Obecna Konfederacja Szwajcarska sk�ada si� z 23 kanton�w, z kt�rych 3
podzielone s� na p��kantony. Ka�dy kanton jest w du�ej mierze autonomiczny,
posiada w�asn� konstytucje i w�asne ustawodawstwo.   Konfederacja zosta�a
zawiazana w 1291 r. a scementowana na pocz�tku XIX w. Wa�ne sprawy s�
konsultowane z obywatelami poprzez referendum narodowe.
W�adz� ustawodawcz� sprawuje Zgromadzenie Federalne (Assemble Federale)
sk�adaj�ce sie z 2 izb - Izby nizszej - Rady Narodowej (Nationalrat -
Conseil National) i Izby wy�szej - Rady Stanu (Standerat - Conseil
des Etats).
Cz�onkowie parlamentu nie otrzymuja pensji tylko zwrot koszt�w.
 Gospodarka:
Gospodarka Szwajcarii ma charakter mieszany, z przewag� w�asno�ci prywatnej. 
Jedynie poczta, telegraf, telefon i niekt�re koleje s� ca�kowicie
znacjonalizowane. Strajki nale�a do rzadko�ci.  Na pocz. 1993 r.
bezrobocie wynosi�o 4.8%, a inflacja 4.1%.
Rolnictwem zajmuje sie 5.5% ludno�ci pracuj�cej. Rolnicy ciesz� sie
ochrona ze strony pa�stwa, dotacje ok. 80% warto�ci wytworzonych produkt�w.
Ponad 60% pracuje w sektorze us�ug, w przemysle 34%.
Hydroelektrownie daja 57% energii, elektrownie j�drowe 41%.
Najbardziej znacz�cy udzia� w ekporcie maja �rodki chemiczne, maszyny,
zegarki i zegary.
Banki szwajcarskie sa magnesem dla kapita�u zagranicznego.
Szwajcaria jest 4-ym co do wa�no�ci centrum finansowym na �wiecie.
Spo�ecze�stwo
Szwajcaria ma 6.4 mln mk (164 osoby / km2). Najwi�ksze miasta:
Zurych - 341 tys.mk, Bazylea - 191 tys, Genewa - 167 tys, Berno - 145 tys.
66% ludno�ci m�wi po niemiecku, 18% po francusku,  10% po w�osku,
1% po reteroma�sku (g��wnie w Gryzonii).
44% wyznaje protestantyzm, 47% to katolicy.  Wi�kszo�c ludzi zna
przynajmniej 3 j�zyki, w tym angielski.
Informacje dla turyst�w
Maksymalny okres pobytu 3 miesi�ce. Okres wa�no�ci paszportu nie mo�e up�yn�� 
wcze�niej ni� 6 miesi�cy po terminie przewidywanego pobytu w Szwajcarii. 
Ambasada  RP w Szwajacarii: Berno, Elfenstrasse 20,  tel 031/440 452-3.
Do niedawna minimum pobytowe oznacza�o 100 CHF na 1 dzie� pobytu.

 Kanton Zurych
Jest to najbardziej zaludniony 1.5 mln mk., a zarazem jeden
z najzamo�niejszych kanton�w w Szwajcarii. O�rodek przemys�owy i finansowy
kraju. Przemys� ci��ki (metalowy i maszynowy).  Kanton nie ma wielu
atrakcji, kt�re by �ci�ga�y turyst�w, opr�cz Winterthur - s�yn�cego ze
zbior�w sztuki i wycieczek po Keziorze Zuryskim.
Miasto Zurych jest ch�tnie odwiedzane przez turyst�w i ludzi biznesu
- star�wka, muzea, galerie, odpoczynek nad brzegiem jeziora.

 ZURYCH
Najwi�ksze miasto Szwajcarii - 341 tys mk., 2 razy wi�cej ni� w Genewie.
Le�y na wys. 409 m u p��nocnego kra�ca Jeziora Zuryskiego Centrum miasta
tworz� 2 dzielnice rozciagniete po obu brzegach rzeki Limmat, odprowadzaj�cej
wody jeziora na p��noc, zanim skr�ci ku zachodowi by wpa�c do rzeki Aare.
Miasto ma zwart� zabudowe i korzystny uk�ad dzielnic.
G��wne biuro turystyczne przy Hauptbahnhof, na Bahnhofstrasse 15.
Zurych wywodzi sie od za�o�onego przez Rzymian posterunku celnego
o nazwie Turicium.
W 1218 r. status wolnego miasta pod panowaniem �wi�tego Cesarstwa
Rzymskiego Narodu Niemieckiego W 1336 kupcy i rzemie�lnicy utworzyli
glidie, kt�re obj��y rz�dy nad miastem.
W 1351 r. Zurych przyst�pi� do Konfederacji i zacz�� uzyskiwa� reputacj�
o�rodka kulturalnego i intelektualnego. Od 1519 r. g�osi� nauki
reformacyjne Zwingli. Gospodarczego prze�omu dokonali jedwabnicy z Locerno,
kt�rzy schronili sie w Zurychu przed prze�ladowaniami. Po og�oszeniu
niepodleg�o�ci Szwajcarii w 1815 r., zacz�� si� stopniowy i trwaj�cy do dzi�
rozw�j Zurychu. W czasie I wojny �wiatowej mieszkali tu Lenin, Trocki,
Tristan Tzara, Hans Arp i James Joyce. W 1916 r. na Spiegelstrasse 1
w kabarecie Voltaire urodzi� si� dadaizm.
Dla uzyskania przez Zurych statusu o�rodka finansowego i biznesowego
przyczyni� si� w XIX w. magnat kolejowy Alfred Escher, kt�rego pomnik stoi
przed dworcem. Zuryska gie�da, za�o�ona w 1877 r. jest najbardziej znacz�c�
w kraju.
W Zurychu bardzo sprawnie kursuj� tramwaje. Bilet kosztuje 1.70-2.80 CHF.
Zwiedzanie 
Le��ce po obu stronach rzeki malownicze dzielnice starego miasta poci�te
siatk� zabytkowych uliczek przeznaczonych tylko dla ruchu pieszego to miejsca
do zwiedzania.
Ciesz� wzrok pasa�e, XVI i XVII w. domy, licz�ce setki lat siedziby gildii,
podworza,
fontanny.W Zurychu jest 1030 fontann, a woda ich jest zdatna do picia.
Lindenhof - taras zbudowany na zachodnim brzegu Limmat, wysadzony drzewami,
wysypany �wirem, tworzy ogromn� szachownic�. W�a�nie tutaj Rzymianie
za�o�yli sw�j posterunek celny.
Bahnhofstrasse prowadzi od stacji do Jeziora  Zuryskiego.
Na miejscu dawnych mur�w miejskich, zr�wnanych z ziemi� ok. 150 lat temu,
biegnie obecna Bahnhofstrasse. Pod stopami przechodni�w, kryj� si� bankowe
skarbce.
Ko�ci�� �w. Piotra (St. Peterhofstadt) - ma najwi�kszy zegar w Europie,
o �rednicy tarczy 8.7 m.
Na wsch�d od Bahnhofstrasse wznosi si� Fraum�nster  (XVIII w.), ozdobiony 
witra�ami  w prezbiterium,wykonanymi przez Marca Chagalla, uko�czonymi
w 1970 r., kiedy artysta mia� juz 83 lata. Jeden z pozosta�ych witra�y
est wykonany wg projektu Augusto Giacomettiego, kt�rego dzie�a zdobi�
r�wnie� okna monumentalnej katedry Grossm�nster.
Katedra Grossm�nster. wzniesiona po drugim brzegu rzeki.
W tej to �wi�tyni Zwingli g�osi� z ambony przes�anie: "m�dl si� i pracuj".
Na po�udniowej wie�y katedry posta� Karola Wielkiego, fundatora
ko�cio�a poprzednio stoj�cego w tym miejscu. T cz��� Zurychu by��
kiedy� wysp� i miejscem spoczynku szcz�tk�w Feliksa i Roguli, �wietych
patron�w miasta.
Nadbrzezne, betonowe promenady Jeziora Zuryskiego (Z�richsee)  ko�cz� sie w
Arboretum, na zachodnim brzegu, ust�puj�c miejsca drzewom i trawie.
W pobliskim B�rkliplatz wpatrywa� nalezy kwietnego zegara.
K�pieliska i pla�e czynne s� od maja do wrze�nia, op�ata za wst�p 3 CHF. 
Muzeum Sztuki - Kunsthaus,  przy Heimplatz1. Imponuj�ca sta�a kolekcja,
od dzie� sztuki sakralnej z XV w. do szk�� wsp�lczesnych.
Bogate zbiory praz impresjonist�w i ekspresjonist�w. Kolekcja fotografii.
Wstep 4 CHF. Czynne wt.-czw. 10-21, pt.-nd. 10-17.
P��tna m. in. takich mistrz�w jak: Dali, Arp, Bacon, C�zanne, Renoir, Manet,
Monet,
Gaugin. Obrazy Picassa. Ca�a sala po�wi�cona tw�rczo�ci Marca Chagalla.
Ekspozycja najwiekszego poza Skandynawi� - zbioru prac Edwarda Muncha.
Szwajcarskie Muzeum Narodowe - Schweizerisches Landesmuzeum - Museumstrasse 
3 .  Mie�ci sie w pseudozamku z 1898 r. Eksponuje dorobek ca�ej kultury
szwajcarskiej i �ycia kraju od czas�w prehistorycznych do dzi�.
Bogaty wyb�r dzie� sztuki sakralnej, broni, monet, wystr�j wn�trz, ubiory,
przedmioty u�ytkowe. Muzeum czynne wt.-nd. 10-17. Wstep wolny.
Niekt�re obja�nienia po angielsku.
Siedziba gildii ZUR Meisen. Przy M�nsterhof 20, wst�p wolny. Mie�ci
zbiory ceramiki.
Muzeum Zabawek (Z�richer Spielzeugmuseum) przy Fortunagasse 15 (nieczynne
w sobotnie przedpo�udnia i w niedziele) - bezp�atnie.
Beyer Museum, Bahnhofstrasse 31, pn.-pt. 10-12 i 14-16, wstep wolny. -
pomiar czasu to tre�� ekspozycji.
Zbiory archeologiczne z Europy Po�udn. i �rodkowego Wschodu - na terenie 
uniwersytetu. Wt.-pt. 13-18, w weekendy 11-17, wst�p wolny.
ZOO Dolder, przy Z�richbergstrasse 221.

 Szwajcaria p��nocno-wschodnia
Pod wazgledem krajobrazowym ustepuje Alpom czy Jurze ale roi sie od zamk�w
i zabytkowych miast. Inn� wielka atrakcja jest Jezioro Bode�skie (Bodensee,
Lac de Constance).
W sk�ad regionu wchodz� kantony Szafuza (Schaffhausen), Turgowia,
Sankt Gallen, Appenzeil i Glarus, jak r�wniez ksi�stwo Liechtenstein.
Kraina jest raczej p�aska, co sprzyja uprawie roli i hodowli kr�w mlecznych.
Region Appenzell s�ynie z produkcji sera o tej samej nazwie.
Wa�na role odgrywa przemys� tekstylny, szczeg�lnie w Sankt Gallen. Wazna
dziedzina jest hutnictwo i przemys� maszynowy. Na p��n. wschodzie jest wiele
browar�w, z kt�rych pochodz� znane marki piwa: Falkenbier (Szafuza),
L�wengarten (Roschach) i Locher Br�u (Appenzell).
Pr�cz Jeziora Bode�skiego, kt�re cz��ciowo znajduje sie na terytorium
Niemiec i Austrii, najwi�kszym akwenem na p��nocnym wschodzie jest jezioro
Wallen (Wallensee).
Ludno�� wiejska uchodzi za tradycyjna i prowincjonaln�.

 Sankt Gallen
W 621 r. misjonarz irlandzki �w. Gall zaplata� sie w krzak dzikiej r��y
i uzna�, �e to w tym miejscu nale�y za�ozy� pustelni�. W �redniowieczu by�
to wa�ny o�rodek kultury. W 1524 r. za spraw� VAdiana, burmistrza miasta,
kt�rego pomnik stoi na Marktgasse, zawita�a tam reformacja.
Sankt Gallen liczy 73 tys. mk. i jest to si�dme miasto co do wielko�ci
w Szwajcarii.
Zwiedzanie
Star�wka - jedna z najpiekniejszych w Szwajcarii. Budynki z kolorowymi
malowid�ami, rzezbione balkony i figury w reliefie. Okna wykuszowe.
Kolegiata. o 2 wie�ach (68m) (1755-1768). Malowid�a na sklepieniach,
ambona, pos�gi i rze�bione konfesjona�y.
Stiftsbibliothek (bibloiteka kolegialna) o rokokowym wn�trzu -
�redniowieczne manuskrypty. 130tys wol., nawet egipska mumia z 700r. p.n.e.
Muzeum Historyczne - makiety i mapy miasta z wersjami klasztoru.
Muzeum W��kiennictwa - koronki i hafty z 3 stuleci.

Sargans		407
Niederurnen	442
Wollerau	469
Biberbrugg	470
Einsiedeln	484

 EINSIEDELN
Wa�ny o�rodek kultu i cel pielgrzymek w Szwajcarii. S�awa Einsiedeln
si�ga 964r., kiedy to biskup Konstancy przyby�y dokona� konsekracji
miejscowego ko�cio�a us�ysza� g�os: "Wstrzymaj sie syna, albowiem
sam B�g wy�wi�ci� to miejsce." Wydarzenie zosta�o uznane za cud
i potwierdzone bull� papiesk�.
Einsiedeln le�y na po�udnie od Jeziora Zuryskiego i na zachodnim brzegu
jeziora Sihl.  Z Dorfplatz przy dworcu kolejowym odchodzi Hauptstrasse,
u jej ko�ca przy Klosterplatz znajduje si� s�ynny ko�ci��.
Biuro turyst. jest przy Hauptstrasse 85.
Ko�ci�� opactwa benedyktyn�w to wspania�a barokowa �wi�tynia, zbudowana
w latach 1719-1735 wg plan�w architekta Caspara Moorsbruggera. Wn�trze
ko�cio�a jest w du�ej mierze dzie�em braci Asam, kt�rych imi� s�awi
ko�ci�� Asamkirch w Monachium. Freski i sztukaterie zdobi�ce ko�ci�� s�
wyjatkowe choc po odnowieniu kolory s� nieco przyt�aczaj�ce.
Pierwotne opactwo powsta�o tutaj na wz�r opactwa w St. Gallen.
Przy wej�ciu do ko�cio�a jest kaplica �aski Czarnej Madonny. Niewielka
statuetka wysz�a bez szwanku z 3 po�ar�w. Kaplic� zbudowano w miejscu
m�cz�nskiej smierci w r. 861 �w. Meinrada.
Einsiedeln to s�owo oznaczaj�ce pustelni�. Krzy�e benedykty�skie podw�jne,
�ycie sakralne benedyktyn�w, monachijska szko�a, malarstwo, architektura.
Jedna z najlepszych szk�� powsta�ych w �redniowieczu przy klasztorze.
Legenda o krukach..
Konie - mieszanka krwi angielskiej z niemieck� - einslidery - rasa szwajc.
Schrony przeciwatomowe - spi� czasem niekt�rzy.
Kaplica �aski. O 18.00 procesja �wiat�a.


4 dzie� sobota
--------------
Msza w Bazylice Einsiedeln 6.30 lub 7.00, �niadanie o 8.00.
Godzinki przed odjazdem.
Wyjazd o 9.00 w kierunku Annecy, po drodze zwiedzanie Luzerny i Genewy.
Kolacja i nocleg w Annecy (�w. Franciszek Salezy i �w. Joanna de Chantal).

Einsiedeln - Annecy
Einsiedeln   0
Biberbrugg   5
Satte        +17  32
Po prawej stronie pasmo Rossberg z Wildspitz 1580m, po lewej kolejka
na Hochstukli 1566
Goldau + 12   44
Po prawej Zuger See
Kussnacht +8    52
Luzern +21      73

 Szwajcaria �rodkowa jest kolebk� pa�stwowo�ci szwajcarskiej. W archiwum
miasta Schwyz przechowywany jest s�ynny pakt o wsp��nym dzia�aniu,
b�d�cy zal��kiem Konfederacji Szwajcarskiej, podpisany przez le�ne
komuny Uri, Schwyz i Nidwalden w 1791r.
Jezioro 4 Kanton�w (Vierwaldstatersee - jezioro 4 le�nych kanton�w):
Lucerna, Uri, Schwyz, Unterwalden. Unterwalden dzieli si� na Nidwalden
i Obwalden. W sk�ad obszaru wchodzi r�wnie� Zug - najmniejszy w ca�ym
kraju kanton rolniczy (239km^2).
Zug jest rajem dla podatnik�w - rejestruje si� wiele cudzoziemskich firm.
Jest to najbogatszy kanton Szwajcarii - doch�d na g�ow� osi�ga 70532CHF
- 60x wi�cej od �redniej krajowej.

 LUCERNA (Luzern)
Kiedy� malutka wioska, kt�ra rozros�a si�, gdy wybudowana ok. 1220r.
pierwsza droga przez Prze��cz �w. Gottharda sta�a si� szlakiem handlowym
mi�dzy Europ� �rodk. a W�ochami. Lucerna by�a pierwszym miastem, kt�re
przyst�pi�o do Zwi�zku za�o�onego w 1332r. przez lesne kantony.
Trwa�a tak�e przy katolicy�mie podczas reformacji.
Miasto idealnie po�o�one, stanowi doskona�� baz� wycieczkow�.
Lucerna le�y na zach. brzegu Jeziora Czterech Kanton�w, nad zatok�
w miejscu odp�ywu rzeki Reuss.  Biuro turyst. na Frankenstrasse 1.
Mo�na kupic bilet za dojazd wagonikiem i kolejk� linow� na Titlis
oraz mikrobusowe z przewodnikiem na Titlis i Pilatus.
 Rathaus - ratusz renesansowy z pocz. 15w.
 Baszty miejski g�ruj�ce nad star� Lucern�
 Kapellbrucke - most drewniany z 1333r. W 1993 pozar� strawi� jedno prz�s�o,
 Most Spreuerbrucke z 1408r., pokryty malowid�ami z 1625-35. Temat - taniec
 smierci - tw�rca Caspar Meglinger.
 Ko�ci�� jezuicki z 1677r. na p�d. brzegu rzeki - najstarsza �wi�tynia
 barokowa w Szwajcarii
 Ogr�d Lodowcowy - Gletschegarten przy Denkmalstrasse 4. S� tam pozosta�o�ci
 polodowcowe, tzw. m�yny czyli wielkie okr�g�e studnie skalne - 20 mln
 lat temu by�a subtropikalna pla�a. Wst�p 6.60 CHF. Labirynt luster, bardzo
 myl�cy.
 Lwi Pomnik (Lowendenkmal) - relief le��cego lwa wykuty w litej skale (1820),
 po�wi�cony szwajcarskim gwardzistom poleg�ym w r. 1792 podczas Rewolucji
 Francuskiej.
 Ratusz
 Panorama Bourbaki na Lowenstrasse 18 - koli�cie umieszczone ogromne
 malowid�o (1100m) przedstawiaj�ce sceny z wojny francusko-pruskiej.
 Lucerna jest dobr� baz� wypadow� do wycieczek po jeziorze.
 Muzea:
 Muzeum Transportu (Vorkehrshaus) przy Lidostrasse 5. Najwi�ksze
 i najbardziej interesuj�ce muzeum w Lucernie. Modele starych poci�g�w,
 samolot�w, �odzi, aeroplan�w. Jest tam planetarium i galeria po�wi�cona
 pracom artysty Hansa Erni.  Swissorama - 20 min. film panoramiczny,
 ukazuj�cy widoki Szwajcarii, tak jakby widz lecia� samolotem, p�yn��
 �odzia itp. Mn�stwo zabawek.
 Kolekcja Picassa w Ann Rhyn House przy Furrengasse. Troch� obraz�w
 i grafik artysty ale wi�ksz� cz��c stanowi prawie 200 fotografii
 autorstwa Davida Douglasa Duncana. Ukazuj� one Picassa przy pracy
 w jego domu "La Californie" w Cannes, obejmuj�c 17 lat �ycia malarza.
 Muzeum Historyczne
 Muzeum Sztuki (Kunstmuseum) k. dworca - dzie�a artyst�w miejscowych.
 Muzeum Przyrodnicze i Archeologiczne (Naturmuseum).
 Muzeum Ryszarda Wagnera na p�n. brzegu jeziora. Muzea nieczynne w pon.
Rekreacja - sporty wodne - �odzie, rowery wodne, loty szybowcem
ze szczytu Pilatus.

 Jezioro Czterech Kanton�w otaczaj� malownicze g�ry.
Po jeziorze rejsy statk�w nap�dzanych ko�ami �opatkowymi. Mo�liwa
samochodowa podr�� dooko�a jeziora.
Pilatus 2120m - wg tradycji, duch Pi�ata nawiedza ten szczyt. Gdy smia�ek
wejdzie na szczyt to rozp�tuje si� burza.
Popularne s� rejsy z Lucerny po jeziorze do Alpnachstad, dalej kolejka
z�bat� na szczyt Pi�ata i zjazd kolejka linow� do Krienz, dalej auto-
busem. Kolejka linowa pokonuje nachylenie 48%. N aszczycie Pi�ata stoj�
2 hotele
Rigi 1797m, na wsch. od Lucerny. Od p��nocy u st�p g�ry Jezioro Zug.
Ci�gnie si� do miejscowo�ci Kussnacht, miasteczka znanego z legendy
o Wilhelmie Tellu, gdzie mia� z kuszy zabi� Gesslera.
 

Wolhusen +23    96
Langnau +39     135

Bern +30        165 (189)
  BERNO (Bern, Berne)
Za�ozone w 1191 r., jest stolic� Szwajcarii i czwartym co do wielko�ci
miastem, licz�cym 145000 mk. Miasto wzi��o nazw� od nied�wiedzia ubitego
przez za�o�yciela grodu, ksi�cia Z�hringen - Bertholda V.  B�r (b�rn
w miejscowym dialekcie) to nied�wied�. Maskotk� i imiennikiem Berna
jest milutki, kud�aty mi�.
Berno jest atrakcyjnym miastem. Spalone kompletnie w 1405 r., zosta�o
odbudowane przy u�yciu piaskowca i mahoniu.
Od 1848 r. Berno jest stolic� Szwajcarii. Jest to rodzinne miasto batonu
Toblerone i sera szwajcarskiego. Kraina s�ynie z ���tego sera ementalera.
Zwiedzanie
W biurze turystycznym mo�na dosta� plan miasta z zaznaczon� trasa wycieczki
po star�wce. �r�dmie�cie o zwartej zabudowie le�y w ostrym zakolu rzeki Aare,
tworz�cym kszta�t litery "U".
Ulice Marktgasse i Kramgasse z zabytkowymi domami z podcieniami
Dom Alberta Einsteina, Kramgasse 49
Ko�ci�� �w. Ducha z 1726 r.
Kolorowe fontanny z ok. 1545 r.  Ogre Fountain, Fontanna Wielkoluda
na Kornhausplatz Wie�a Zegarowa - Zeitglockenturm (Zytglogge) z ruchomymi
figurkami. Zegar z 1530 r. Katedra  (M�nster) XV-wieczna, gotycka,
najwy�sza wie�a w Szwajcarii (100m). Z wiezy imponuj�cy widok.
Najcenniejszym fragmentem jest portal g��wny z obrazami S�du Ostatecznego.
Parlament (Budensh�user)
Nied�wiedzia jama - B�rengraben 
Rose Garten - rozarium
Ogr�d Botaniczny na p��noc od miasta
Berne�skie Muzeum Historyczne  przy Helvetiaplaz (5 CHF) - chronologia
post�pu technicznego
Muzeum Sztuki (Kunstmuzeum), Hodlerstrasse 8-12 - prace Paula Klee,
Hodlera, w�oskich mistrz�w
Muzeum Przyrodnicze 
Muzeum Alpejskie

 FRYBURG Fribourg/Freiburg +32   197 (220)
 Fryburg - 40 tys mk., stolica kantonu.
Przez centrum miasta p�ynie rzeka Sarine (Saane). Fryburg jest miastem
dwuj�zycznym: mieszka�cy na zach. brzegu m�wia po francusku, na wschodnim
po niemiecku.
Siostrzane miasto Berna, na zachodzie, le�y na granicy mi�dzy niemieck�
i francusk� Szwajcari�. Przez wieki by� ostoj� i schronieniem dla
szwajcarsko-niemieckiego katolicyzmu.
Szczyci sie najbogatsz� kolekcj� �redniowiecznej sztuki w Szwajcarii.
W 1889 r. przemys�owiec Georges Python za�o�y� we Fryburgu uniwersytet
katolicki.
Katedra �w. Miko�aja - gotycka. Budowe rozpocz�to w 1283 r.
Znaczna cz��� miasta lezy na zachodnim brzegu, gdzie kr�luje
katedra �w. Miko�aja.
Ko�ci�� Franciszkan�w z XIIIw
Muzeum Sztuki i Historii
Szwajcarskie Muzeum Lalek.

Bulle +28         226
Vevey / St Legier +32   257 (275)

 Riviera Szwajcarska
 -------------------
Riviera Szwajcarska mo�e i�c w zawody ze sw� francuska rywalka pod wzgl�dem  
popularno�ci ze sw� francuska rywalka pod wzgl�dem popularno�ci w�r�d
bogatych i s�awnych �wiata, kt�rzy sie tu osiedlaj�. Nazwa dotyczy odcinka
wybrze�a Jeziora Genewskiego - L�man - od Lozanny do Villeneuve.
(kanton Vaud.).

 Montreux
Montreux jest stolic� Riviery Szwajcarskiej. Le�y na wschodnim kra�cu Jeziora 
Genewskiego. Dworzec kolejowy i poczta g��wna znajduj� sie przy Ave des Alpes, kt�ra 
prowadzi w d�� do rynku miasta, Place de la Paix. W g�rze znajduje sie stare miasto (vieille 
ville). Od samego rynku odchodz� g��wne ulice handlowe, Grand Rue i Ave du Casino. 
Biuro informacji turystycznej jest nad jeziorem, na zach�d od Place du March� (8.30-12 i 14-
18).
Wok�� Montreux s� znakomite tereny spacerowe, szczeg�lnie popularna jest trasa na 
zamek Chillon. Renoma miasta wzros�a w XIX w., gdy uroki miasta docenili arty�ci, 
pisarze i muzycy. Byli tu m.in. lord Byron, Percy Shalley i Mary Shalley (tu napisa�a 
Frankensteina), kt�rzy chodzili �cie�kami wydeptanymi wcze�niej przez J.J.Rousseau. 
W Montreux odbywa sie festiwal jazzowy, a od II wojny �wiatowej - festiwal muzyki 
powa�nej.

 LOZANNA Lausanne +19      276 (301)
 Lozanna - po�o�ona na stromych stokach liczy 127tys mk. i jest pi�tym
co do wielko�ci miastem Szwajcarii. Pi�kna katedra loza�ska, pejza�e
alpejskie. Niezwyk�a kolekcja sztuki.
Biskupstwo przeniesione z Aventicum w VI w przez �w. Mariusa.
W 1529 r. zawita�a reformacja. W 1536 wojska bernenskie zaj��y miasto
i pl�drowa�y ko�cio�y katolickie. W kolejnych stuleciach Lozanna prze�y�a
epok� �wietno�ci. Go�cili tu m.in. Wplter, Dickens, Byron, Eliot.
Jest siedzib� Trybuna�u Federalnego orz Mi�dzyn. Komitetu Olimpiskiego.
Katedra Loza�ska uchodzi za jeden z najpi�kniejszych gotyckich ko�cio��w
w Szwajcarii. W 1275 r. konsekracji dokona� papie� Grzegorz X w obecno�ci
cesarza Rudolfa Habsburga. Rozeta w po�udniowym transepcie, g��wne portale,
stalle w nawie p��nocnej.
Musee de l/Art Brut - sztuki surowej, nieobrobionej.

Rennes +12        288

 Morges +8         296
W Morges zamek z XIII-XIVw. W MOrges mieszka� w swojej willi I. Paderewski;
od jego siedziby wzi�� nazw� Front Morges - porozumienie kilku polskich
polit. stronnictw centrowych, zapocz�tkowane w 1936 r. przez gen.
W. Sikorskiego i I. Paderewskiego dla skonsolidowania opozycji wobec rz�du
sanacyjnego w kraju.

Nyon +24          320
Geneve +23        343 (364)

Dojazd autokarem lub zatrzymanie si� przy ONZ. Parking dla autokar�w
bezp�atny przy jeziorze.

 GENEWA - kanton Genewa
Kanton obejmuje obszary Jez. Genewskiego (Lemanskiego) i dolin� Rodanu.
Le�y mi�dzy Jur� a Alpami. Kanton liczy 376 tys mk.
Genewa le�y w miejscu wyp�ywu Rodanu z Jez. Genewskiego, przy uj�ciu rzeki
Arve - nad po�. zach. brzegu Jez. Genewskiego.
Jezioro Genewskie - najwi�ksze jezioro alpejskie - pow. 582km^2, 72x14km,
g��b. 310m. Wzd�u� wybrze�a uzdrowiska klimatyczne, o�rodki sport�w,
zabytkowe miasteczka �redn., zamki.
164 tys mk.

Genewa po I wojnie by�a siedzib� Ligi Narod�w, po II wojnie Europejskiego
Biura ONZ oraz jej organizacji: �wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO),
�wiatowej Organizacji Meteorolog. (WMO), Mi�dzynar. Organiz. Pracy,
Uk�adu Og�lnego w Sprawie Ce� i Handlu (GATT), Mi�dzyn. Zwi�zku Telekom.
(ITU). Jest siedzib� Mi�dzynar. Komitetu Czerwonego Krzy�a (1864r).
Stanowi centrum �ycia kulturalnego francuskoj�z. Szwajcarii; uniwersytet
(1559), konserwatorium, muzea.

Historia
W 121 r. p.n.e. podbita przez Rzymian wesz�a w sk�ad Gallii.
W V w. biskupstwo. By�a poddana cz��ciowo �w. Cesarstwu Narodu Niemieckiego.
Od XIII w. by�a obiektem zakus�w dynastii sabaudzkiej. W l.1519-26 zawar�a
przymierze z kantonami Konfederacji Szwajcarskie - Bernem i Fryburgiem.
Jedno z g��wnych centr�w reformacji. W 1533 r. Jan Kalwin szerzy� reformacj�.
Miasto zyska�o przydomek "protestanckiego Rzymu". By� to okres surowo�ci
obyczaj�w - zakaz ta�c�w i noszenia bi�uterii. Osiedli�o si� tu jednak
wielu wolnomy�licieli. W 1602 r. kolejna niepomyslna pr�ba zaj�cia miasta
przez ksi�cia Sabaudii, dzi�ki temu �e straznik w por� dostrzeg� napastnik�w.
Wydarzenia bitwy odtwarzane podczas dorocznego festiwalu Escalade.
W 1798 r. miasto zosta�o przy��czone do Francji na 16 lat, pe�ni�c funkcj�
stolicy departamentu Leman. W 1815 r. Genewa wesz�a jako kanton w sk�ad
Konfederacji Szwajcarskiej.

Orientacja
Na p��nocnym brzegu rzeki Rodan mie�ci si� dworzec kolejowy Gare de Cornavin.
Na po�udnie od rzeki przy Grand Rue zamkni�tej dla ruchu znajduj� si�
budynku star�wki. Na obrze�ach star�wki jest wi�kszo�� muze�w.
Na wsc�d od star�wki znajduje sie Gare des Eaux-Vives, z kt�rego odje�d�aj�
poci�gi do po�udniowo-wschodniej Francji.
Obszar na p��noc od Rodanu to rive droit, cz��� po�udniowa to rive gauche.
Na po�udniowym brzegu stoi Jet d'Eau, 140m fontanna, wytryskuj�ca strumie-
niami wody spadaj�cymi do jeziora. Organizacje mi�dzynarodowe maj� siedziby
g��wnie na p��noc od dworca, najwi�cej sklep�w jest przy Rue du Rhone,
na po�udniowym brzegu.
Genewa to miasto biznesmen�w, bankier�w i dyplomat�w, wy�ywienie i noclegi
s� wi�c drogie.

Zwiedzanie:
Ile de Rousseau - wyspa na Rodanie. Pomnik s�ynnego wolnomy�liciela.
Id�c po�udniowym brzegiem Rodanu dochodzi si� do Tour d'Ile - pozosta�o�c
�redniow. mur�w obronnych. Skr�camy na po�udnie w w�sk� rue de la Cite,
kt�ra przechodzi w Grand Rue. Po obu stronach interesuj�ce budynki,
pod nrem 40 urodzi� si� Rousseau. Grand Rue dochodzi do Place du Bourg
- de-Four, najstarszy plac w Genweie. Pierwotnie rzymskie forum, w �rednio-
wieczu przekszta�ci�o si� w plac targowy. Fontanna, sklepy dla turyst�w.
Katedra roma�sko-gotycka �w. Piotra g�ruj�ca nad centrum miasta.
W latach 1536-1564 wyg�asza� tu kazania Jan Kalwin. W nawie p��nocnej
miejsce gdzie siadywa� podczas nabo�e�stw. Wystr� wn�trza surowy
i ascetyczny. Wyj�tek stanowi niewielka kaplica boczna, pierwsza po prawej
od wej�cia, z ozdobnymi oknami, dekoracj� �cian i �yrandolem.
W samym ko�ciele wyr��niaj� si� plafony naw bocznych i witra�e. Z wie�y
katedry pi�kny widok (2 CH, do 17.30).
Gotyckie ko�cio�y m.in. St. Germain, Madelaine, St. Gervais.
Ratusz z XVI i XVIIIw, domy patrycjuszowskie z 17 i 18w., pa�ace z 18w,
uniwersytet z 19w.
Promenade des Bastions na p�d.zach od katedry - park z olbrzymim pomnikiem
Reformacji. Wielkie 4.5m wysoko�ci figury de Beze, Kalwina, Farela, Knoxa
a obok mniejsze pos�gi innnych reformator�w. P�askorze�by na cokole -
zwi�kszanie si� zasi�gu reformacji. Pomnik powsta� w 1917 r., liczy ponad
100m d�ugo�ci,
Jardin Anglais - przy nabrze�u s�ynny zegar kwiatowy. Na wsch�d Jet d'Eau
- fontanna ok. 150m wysoko�ci, z wytryskuj�c� wod�.
Po prawej stronie Rodanu, poza centrum bydynki przewa�nie klasycystyczne
organizacji mi�dzynarodowych: Pa�ac Narod�w ONZ, budynki Mi�dz. Organ. Pracy,
Mi�dzynarodowego Czerwonego Krzy�a.
Ogr�d Botaniczny w p��n. cz. miasta, na wsch�d od Pa�acu Narod�w ONZ.
Opr�cz egzotycznych roslin s� lamy i ptaszarnia. Wst�p wolny.
Czynne codz. 7.00-19.30. Wej�cie od rue de Lausanne.
Muzeum Sztuki i Historii, Rue Charles Galland 2. Obrazy, rze�by, bro�,
znalez. archeol. Ponad 0.5 mln eksponat�w.  Obraz Cudowny po��w Konrada
Witza. Scena na Jeziorze Genewskim. Wst�p wolny. 10.00-17.00, wt.-nd.
Muzeum Mi�dz. Czerw. Krzy�a i P��ksi��yca - pokaz okrucie�stwa ludzko�ci
w nowozytnej historii. Henri Dunant po prze�yciu rzezi w bitwie pod
Solferino 1859r. za�o�y� organizacj� sprawujac� opiek� nad rannymi
�o�nierzami. W 1863 r. przekszta�ci�a si� w Mi�dz. Komitet Czerwonego
Krzy�a. W muzeum dokumentacja Czerw. Krzy�a z 2 wojny �wiatowej. 7 mln
kart ewid. os�b zaginionych z ca�ego �wiata. Wst�p 8 CHF.
Petit Palais - niewielka prywatna galeria sztuki wsp��czesnej
z impresjonizmem, surrealizmem i abstrakcj�. Dzie�a takich tw�rc�w jak
Picasso, Chagall, Renoir, Cezanne i Monet.
Muzeum Starych Instrument�w Muzycznych
Muzeum Historii Naturalnej - Route de Malgnou 1.
Muzeum Zegarmistrzostwa
Maison Tavel - najstarsza kamienica prywatna w mie�cie. Tr�jwymiarowy
plan Genewy o pow. 35m2, kt�ry architekt August Magnin sporz�dza� przez
18 lat. Wst�p wolny.
Muzeum Woltera, w miejscu zamieszkania filozofa w Genewie, przy Rue des
Delices 25. Wst�p wolny.
ONZ - Palais des Nations. Zatrudnia 3000 urz�dnik�w. 8 CHF. Za darmo
mozna spacerowa� po ogrodach - pomnik upami�tniaj�cy wypraw� w kosmos,
dar ZSRR.
Kolejka linowa na Mont Saleve - autobusem do Veyrier, przekracza granic�
francusk�.

Genewa (343) - Annecy


 FRANCJA
 -------
 Obszar 551,6 tys km^2, 95 departament�w (z Korsyk�), 5 departament�w
zamorskich (Reunion, Gwadelupa, Martynika, Saint-Pierre i Miquelon,
Gujana Francuska), 5 terytori�w zamorskich (Majotta, Nowa Kaledonia,
Polinezja Francuska, Wallis, Futuma, Terres Australes et Antarctiques
Francaises)
56.5 mln ludno�ci,
Stolica Pary� (10.3 mln mk. - zesp�� miejski), 2.1 mkn w Ville de Paris,
w obr�bie Peripherique.
Lyon 1.2 mln, MArsylia 1.1 mln, Lille 936 tys, Tuluza 354 tys, Nicea 338 tys,
Nantes 247 tys, Bordeaux 211 tys.
Francuzi 93%.  Grupy etniczne: Alzatczycy, Breto�czycy, Korsykanie, Baskowie,
Flamandowie, Katalonczycy. Portugalczycy 2%, Algierczycy 2%, W�osi
i Hiszpanie po 1%.
Katolicy 77%, protestanci 2%
Zatrudnienie: przemys� i budown. 29%, handel 15%, rolnictwo i le�nictwo 7%.
454 samochody na 1000 mk.
Minitel
51% obszaru niziny do 200m. n.p.m.  Obszary nizinne dominuj� w cz��ci
p�n.zach., Wi�kszo�� obszar�w g�rskich w cz�sci po�udn. wsch., - Alpy
Ponadto
 -  Pireneje  (stoki p��nocne) - pas 30-40km, wysoko�� szczyt�w ok. 3tys m,
    (Vignemale 3298m)
    Wody mineralne, 300 wyci�g�w.
    Lourdes - miejscowo�� turyst. i g��wny o�rodek kultu religijnego Francji
    Ok. 90 tys miejsc noclegowych - miasto-hotel. W 1887 r. 5 mln pielgrzym�w
 - Jura - obszar wy�ynno-g�rski (wapienie jurajskie i kredowe),
   wys. ok. 1600m, najwy�szy szczyt Cret de la Neige 1723m
   Brak wielkich o�rodk�w turystycznych. G��wn� miejsc. turystyczna - Belfort
 - Masyw Centralny o �redn. wysok. 400-700m. Liczne sto�ki wulkan�w stanowi�
   najwy�sze wzniesienie - Puy de Sancy 1886m. G��wna miejscowo�� turystyczno
   uzdrowiskowa to Vichy, do niedawna najwi�ksze uzdrowisko Francji
 Francja ma oficjalnie 15 region�w.
 G��wne regiony: Normandia (Rouen), Bretania (Rennes),
  Le Nord i Pikardia, Basen Paryski, Szampania (Reims), Lotaryngia (Nancy),
  Alzacja, Poitou (La Rochelle), Dolina Loary, Burgundia i Franche-Comte,
  Poitou i Akwitania - Gujenna, Gaskonia (Tarbes), Langwedocja-Roussillon,
  Owernia, Prowansja, Delfinat, Korsyka.
 Rzeki: Ren - 180 km we Francji;
        Sekwana 776 km, z Yonne, Marn� i Oise - system �eglowny rzek nizinnych;
        Loara 1012 km
        Garonna z Dordogne,
        Rodan 550 km we Francji - sp�awny, delta Camargue

 Francja zwana czasem Hexagonem Europy - sze�ciok�tny kszta�t.
Ma dobre po��czenia lotnicze - g��wne port: Pary� (2 mi�dz. lotniska),
Bordeaux, Lille, Lyon, Nicea, Tuluza. Wygodne koleje (w tym TGV),
sie� autostrad, linie promowe, Eurotunel pod kana�em la Manche.

Panorama Francji:
Francuzi s� �wietnymi propagatorami Francji, utrzymuj�c, �e ich styl �ycia
jest najlepszy, a kraj najbardziej cywilizowany na �wiecie. S�awa jedzenia
i wina, francuska kultura, literatura, sztuka, kino, architektura.
Ka�dy mo�e znale�� co� dla cia�a i ducha.
Kraj nalezy zarazem do Europy P��nocnej jak i p��udniowej. R��nice s�
podkre�lane i zachowywane ale regiony po��czone s� szybk� kolej� TGV
i sieci� informatyczn� Minitela.
�ycie mieszka�c�w sta�o si� bardziej wielkomiejskie i stechnicyzowane
ale Francuzi ceni� sobie styl �ycia w wiejskim zaciszu - douceur de vivre.
Upraw� roli zajmuje si� co 16 Francuz. Tradycyjny eksport towar�w luksuso-
wych zosta� zdominowany przez samochody, sprz�t telekomun., wyposa�enie
elektrowni j�drowych i samoloty bojowe.
Francuzi maj� jednak wi�cej drugivh dom�w ni� jakikolwiek inny nar�d,
gdzie sp�dzj� wakacje i przenosz� si� na emerutur�. Wymieraj�ce wsie o�y�y.
Dzi�ki faksom i komputerom wielu artyst�w i naukowc�w przenosi si� na wie�,
otwiera si� tam wiele zak�ad�w.
 W stosunkach mi�dzyludzkich obowi�zywa�y pewnw formy jak: poca�unki
w policzek, u�cisk d�oni, tytu�owanie (Bonjour, Monsieur le President),
zwracanie si� z pomini�ciem imion, przewaga vous nad poufa�ym tu.
Zasz�y tu jednak pewne zmiany, rozlu�ni�y si� normy dotycz�ce ubioru,
cho� Francuzi przywi�zuj� wag� do elegancji i oceniaj� innych na podstawie
stroju - lepiej mie� elegancki pulower od Cardina ni� �le le��cy garnitur.
Francja jest bardzo legalistyczna (kupno domu, wyw�z antyk�w, rozwody).
Zasady obowi�zuj� ale Francuzi odnosz� si� czaaem do nich z pewn�
nonszalancj� - np. strefy dla niepal�cych.
 Kultur� i sztuk� traktuje si� we Francji powa�nie, a tw�rcy s� szanowani.
Francuzi chroni� swoj� kultur�, broni� si� np. przed inwazj� Hollywood,
ochraniaj� rynek muzyczny, sam j�zyk.
Awangardowa sztuka, literatura i architektura ciesz� si� uznaniem
i poparciem. Do najciekawszych rozwi�za� nale�� budowle w Pary�u jak
piramida przed Luwrem, Wielki �uk i dzielnica La Defense, postmodernistyczne
budynki w Nimes, Montpelier, Marsylii.
 �ycie i nowoczesno�c.
Rz�d popiera nowoczesne rozwi�zania techniczne. Np. Minitel - sie� informa-
tyczna wideotekstowa, dost�pna w wielu domach. Minitel oferuje szeroki
zakres us�ug telekoominik. jak np. ksi��ka telef., po�rednik w rezerwacji
bilet�w. Mimo �e Francuzi s� w pewnym sensie w XXI w., to w kwestii
upodoba� i obyczaj�w s� konserwatystami. Wiele os�b liczy w starych frankach,
mimo up�ywu 30lat od denominacji. Urlopy chc� spedza� tylko w szczycie
sezonu (prze�om lipca i sierpnia).
Nowoczesno�c przynios�a jednak wiele zmian w �yciu codziennym.
Francja ma najwi�ksze na �wiecie hipermarkety ale wy��cznie francuskie.
Po�piech sprawi�, �e zmieni�y si� obyczaje biesiadne Francuz�w. W ci�gu
tygodnia przygotowuj� cz�sto proste dania lub korzystaj� z fas-food�w.
Posi�ki s� jednak w dalszym ci�gu ulubionym sposobem sp�dzania wolnego
czasu - przyjemno�� zasiadania w gronie rodziny i przyjaci��.
 Klasyczne francuskie menu
3 dania:
 -  Les entrees (przystawki gor�ce lub zimne) albo hors d'oeuvre
    (przystawki zimnne) - potrawy z jaj, sa�atki albo w�dliny
 - Plats (dania g��wne) - ryby lub mi�so, cz�sto z sosami, do tego ry�,
   ziemniaki lub makaron i jarzyny
 - Sery a na koniec deser - lody owocowe, placek z owocami lub patisserie
   (ciastka)
Najta�szy gotowy zestaw.

 �niadanie -rzadko jada si� na �niadanie p�atki zbo�owe, jajka czy mi�so,
za to w du�ym wyborze jest pieczywo �niadaniowe, kt�re smaruje si� zwykle
mas�em i d�emem. Mog� to by�: croissants - puszyste, ma�lane rogaliki;
baguette - cienka i d�uga bu�ka, kt�r� rozrywa si� i smaruje mas�em
i d�emem (tak powstaje tartine); pain au chocolat - zwijana bu�ka z ciasta
franc. z mas� czekoladow� w �rodku;  brioche - ma�lana bu�eczka dro�d�owa.
Do �niadania pije si� kaw� lub herbat�, a w niekt�rych kawiarniach lampk�
czerwonego wina. Najpopularniejsza jest cafe au lait - kawa z ekspresu,
podawana z mlekiem.

Sery mog� by� z mleka koziegon krowiego i owczego. Jedna jada si�
na kawa�eczkach bagietki, inne po prostu no�em i widelcem.

 Regiony winne: Bordeaux, Burgundia, Szampania, Alzacja, Loara, Prowansja,
Jura i Sabaudia, Langwedocja-Roussillon, Rodan, region po�.zach.

Historia
Nar�d franc. uformawa� si� z r��nych element�w etniczncych, g��wnie
Celt�w (Gallowie)zromanizowani po podboju przez Cezara w I w. p.n.e.
i plemion germa�skich, m.in. Frank�w
 Francja prehistoryczna - �lady cz�owieka maj� ok. 2 mln lat.
Malowid�a w grocie Lascauz w Perogord  - 16tys.-14 tys. p.n.e.
Ok 6000 lat p.n.e. pod koniec epoki lodowcowej - osied�y tryb �ycia,
hodowla, uprawa zb��, Wyt�p metali.
Ok. 1200-700 p.n.e. przybyli ze wschodu Celtowie, z czym wi��e si�
epoka �elaza.
600 l.p.n.e. - grecka kolonia Massala
58-51 p.n.e. J.Cezar podporz�dkowa� sobie ca�� Gali� (wojny galijskie).
Dobre drogi, miasta z obiektami jak �a�nie i amfiteatry.
43 r. n.e. Lyon (Lugdunum) stolic� ca�ej Galii
177r. �w. Blandyna rzucona lwom, kt�re jej nie tkn��y
Gminy chrze�c. w Lyonie i Vienne ok. IIw.
313 uznanie przez Konstantyna chrze�cija�stwa za oficjaln� religi�
360 r. prefekt Galii cesarzem. Zmiana nazwy Lutecja na Pary�
Najazdy barbarzy�c�w z Niemiec ok III w. n.e.
406 najazd barbarzy�c�w ze wschodu
Osiedlanie si� Frank�w i German�w
476 - oozbawienie w�adzy ostatniego cesarza rzymskiego - koniec Cesarstwa
Zachodniego
481 opanowanie Galii przez kr�la frankijskiego Chlodwiga, pierwzy w�adca
z dynastii Merowing�w
W 496 r. chrzest ca�ej Francji za po�rednictwem Chlodwiga
732 - bitwa pod Poitiers - Karol M�ot odpiera najazd Arab�w
751 - Pepin za�o�yciel dynastii Karoling�w zostaje kr�lem
800- koronacja Karola Wielkiego na cesarza. Rozszerzenie pa�stwa
Frank�w po �ab� i So�aw� oraz Alpy i Pireneje.
843 -  traktat w Verdun. Synowie Karola Wielkiego dokonali
podzia�u imperium Karoling�w na 3 cz��ci. Karol �ysy otrzyma� cz���
zacodni�, od kt�rego przyj��a si� nazwa Francja. Powstanie Francji,
Niemiec, W�och.
910 - za�o�enie klasztoru w Cluny
987 - Hugo Kapet pierwszym w�adc� z dynastii Karoling�w (987-1328),
odgrywanie przez Francj� g��wnej roli w kulturze Europy, jednoczenie
monarchii francuskiej zapocz�tkowane przez Kapetyng�w a doko�czone
przez Walezjuszy (1328-1498)
1066 - podb�j Anglii przez Norman�w
1096 - pierwsza wyprawa krzy�owa
1152 - rozpad ma��e�stwa pobo�nego Ludwika VII z ksi��n� Akwitanii,
Eleonor�. �lub Eleonory z Henrykiem d'Anjou.
1154 - Henryk d'Anjou zostaje kr�lem Anglii. Akwitania dosta�a si�
pod panowanie angielskie
1155 - �w. Bernard zak�ada opactwo cysterskie w Clairvaux
1163 - rozpocz. budowy katedry Notre Dame w Paryzu
1253 - otwarcie Sorbony
1189 - 3-cia krucjata og�oszona przez Filipa Augusta. Wzi�li udzia�
kr�l Anglii Ryszard Lwie Serce i cesarz Henryk Barbarossa
XIIIw - walka Kapetyng�w z Plantagenetami
1226-1270 - panowanie Ludwika IX �wi�tego, �mier� w Tunisie, podczas
wyprawy krzy�owej
1297 - kanonizacja Ludwika IX
1309 - Awinion staje si� siedzib� papie�y
1328 - koniec dynastii Kapetyng�w, tron obejmuj� Walezjusze,
       Filip VI piewszym w�adc� z tej dynastii
1337-1453 - wojna stuletnia
1346 - przegrana z Anglikami bitwa pod Crecy, 1356 - kl�ska Francuz�w
       pod Poitiers
1348-1352 - "Czarna �mier�" - 4-5 mln. os�b, ok. 1/4 Francji
1358 - powstamie mieszczan pod wodz� Etienne Marcela, powstanie ch�opskie
       �akeria
1415 - bitwa pod Agincourt, Henryk V, kr�l Anglii pokonuje wojska franc.
1419 - Karol VI, kr�l Francji czyni swym dziedzicem Henryka V
1429 - wyst�pienie Joanny d'Arc, Karol VII zostaje kr�lem
1430 - koronacja Henryka VI na kr�la Francji po upadku Pary�a
1431 - Joanna d'Arc spalona na stosie
1453 - koniec wojny stuletniej
1477 - ostateczna kl�ska Burgundii, kt�ry chcia� za�o�y� kr�lestwo
1494-1559 - wojna Francji i Austrii o wp�ywy we W�oszech
1515-1547 - panowanie Franciszka I, pierwsza faza absolutyzmu, dw�r
wa�nym o�rodkiem kulturalnym Europy, rozw�j literatury narodowej -
Ronsard, Rabelais
1516 Franciszek I zaprasza do Francji Leonarda da Vinci, kt�ry przywozi
    Mon� Lize
1536 - traktat Kalwina "O instytucjach religii chrze�cija�skiej"
       - przewodnik dla ruch�w protestanckich
1539 - edykt z Villers-Cotterets, francuski staje si� oficjalnym j�zykiem
       pa�stowowym
1562-1588 wojny religijne
1572 - masakra hugenot�w w Pary�u, z 23 na 24 sierpnia,
       tzw. Noc �w. Bart�omieja
1589 - zamordowanie Henryka II (Walezego), by�ego kr�la Polski.
Hugenot, Henryk IV zostaje I kr�lem Francji z dynastii Burbon�w.
1593 - Henryk IV nawraca si� na katolicyzm; koniec wojen religijnych
1598 - edykt nantejski wprowadza wolno�� wyznania i r�wnouprawnienie
       protestant�w
1608 - za�o�enie Quebecu w Kanadzie
1610-1617 Maria Medycejska panuje jako regentka w imieniu Ludwika XIII
1610-1643 - Ludwik XIII
1624-1643 - rz�dy kardyna�a Richelieu (minister kr�la)
1635 - za�o�enie Akademii Franc. - zajmuj�cej si� sprawami j�zyka
       i literatury
1635 wciagni�cie Francji w wojn� 30-letni�
1648-1653 - Fronda - bunt feudalnej bur�uazji, rz�dy kardyna�a Mazarin
1653-1715 - panowanie Ludwika XIV, stworzenie nowo�ytnej monarchii absolutnej
1682 - dw�r kr�lewski przenosi si� do Wersalu
1685 - odwo�anie edyktu nantejskiego; emigracja hugenot�w
1689 - pocz�tek wojen Ludwika XIV-  zwyci�skie wojny
       z Habsburgami i Angli�, wzrost autorytatu polit. Francji,
       bujny rozw�j literatury - Racine, La Fontaine, Moliere
1715 - rz�dy Ludwika XV;
1741-48  niepomy�lna 7-letnia wojna z Austri�
Narastanie opozycji my�licieli O�wiecenia - Rousseau, Diderot, Voltaire
1751- I tom encyklopedii Diderota
1768 - podb�j Korsyki
1774-1792 - panowanie Ludwika XVI
1778-1783 Francja wspomaga 13 kolonii w wojnie o niepodleg�o�� Stan�w Zjed.
V.1789 - zwo�anie Stan�w Generalnych, kt�re og�aszaj� si� Zgromadzeniem
Narod. a p��niej Konstytucyjnym
14.07.1789 - zdobycie Bastylii; Konstytuanta uchwala Deklaracj� Praw
Cz�owieka i Obywatela
1792 - obalenie Ludwika XVI, ustanowienie I Republiki
25.04.1792 - powstaje Marsylianka
21.01.1793 - �ci�cie Ludwika XVI
16.10.1793 - �ci�cie Marii Antoniny
1793 - jakobini u w�adzy, dyktatura
VII.1794 - Dyrektoriat, walka z rojalistami i biedot�, wojny z Belgi�,
Niemcami, W�ochami
9.09.1799 - zamach stanu Napoleona, Napoleon I Konsulem
1801 - nowa konstytucja Napoleona
1802 - Kodeks Napoleona, absolutyzacja w�adzy
1804 - koronacja Napoleona na cesarza Francji
1805 - koronacja Napoleona na kr�la W�och, wojna z Austri�, Angli�,
Prusami
1807 - utworzenie Ksi�stwa Warszawskiego
1809 - pokonanie Austrii, rozw�d Napoleona i J�zefiny
1812 - przegrana wyprawa na Moskw�
1813 - kl�ska pod Lipskiem
04.1814 - pokonanie Napoleona przez sprzymierzonych, kapitulacja
Pary�a, zes�anie cesarza na Elb�
1.03.1815 - powr�t Napoleona z Elby, Sto Dni, kl�ska pod Waterloo;
wywiezienie b. cesarza na Wysp� �w. Heleny
1821 - �mier� Napoleona
1815-24 - Ludwik XVIII - zachowanie administracji i kodeksu Napoleona
VII.1830 - Rewolucja Lipcowa obala Karola X, kr�lem zostaje Ludwik Filip
1848 - Rewolucja Lutowa, proklamowanie II Republiki
XII.1848 - Ludwik Napoleon Bonaparte zostaje prezydentem
1852 - Ludwik Napoleon koronuje si� jako cesarz Napoleon III
1859-1860 - aneksja Nicei i Sabaudii
1870 - wojna z Prusami, kl�ska pod Sedanem, utrata Alzacji i Lotaryngii,
upadek cesarstwa
1871 - Komuna Paryska i pocz�tek III Republiki
1875 - konstytucja republika�ska, ekspansja kolon. w Afryce
1890 - Peugeot konstruuje jeden z pierwszych automobili
1914-18 - I wojna �wiatowa
1919 - traktat wersalski, odzyskanie Alzacji i Lotaryngii
3.09.1939 Francja wypowiada wojn� Niemcom
14.06.1940 - zdobycie Pary�a przez Niemc�w, utworzenie rz�du marsza�ka
Petaina, podzia� Francji, rz�d w Vichy
1942 - zaj�cie ca�ej Francji przez Niemc�w
VII.1944 - oswobodzenie Pary�a
1946-58 -  IV Republika, brak stabilizacji polit. w kraju
1954 - wycofanie si� Francji z Indochin
1958 - gen. Ch. de Gaulle na czele rz�du, nowa konstytucja, V Republika
 Przywr�cenie Francji pozycji mocarstwowej
1960 - I francuska bomba atomowa
1963 - I franc. elektrownia atomowa
1965 - I satelita franc.
1966 - Francja wyst�puje z NATO
1969 - ust�pienie gen. de GAulle'a, obj�cie w�adzy przez Pompidou
1974-1981 - Giscard d'Estaing prezydentem
1981-1995 - Francois Mitterand prezydentem
1994 - otwarcie tunelu pod La Manche
1992 - Olimpiada Zimowa w Albertville



Annecy przez la Roche sur Foron  397  (418) -> Chamonix
 przej�cie graniczne Veyrier,
 Genewa 343
 Veyrier +5     348  A40
 Annemasse +2   350
 Dolmens +12    362   A40, A41
 La Roche sur Foron +7  369   A41
 Groissy (T)
 Pringy
 Annesy +39     408

-"- przez St Julien 387 (408)     przej�cie graniczne St-Julien
 Genewa 343
 St-Julien 352   N201
 le Chable 359
 Col du Mont Sion  361
 Charly 362
 Chozal 369
 Allonzier-la-Caille 376
 Pringy             384
 Annecy         387

 Sabaudia - Savoie
 Na p�d. od Jez. Genewskiego (Lema�skie) - region Chablais
 K. Bonneville - Le Fausigny
 Na p�d. od Bonneville - G�rna Sabaudia
 Rejon. Albertville - Sabaudia
 Mi�dzy St. Julien a La Roche sur Faron - Mont Saleve
 Na zach. od Jez. Annecy - G�ry Semnoz

 Alpy Francuskie
 ---------------
Ci�gn� si� pasem 100-120 km wzd�u� wsch. granic kraju i stanowi� cz���
Alp Zachodnich. Dziel� si� na Alpy P��nocne i Po�udniowe.
Cz��� p��nocna (Alpy Sabaudzkie, Graickie, Delfinackie) poprzecinana jest
poprzecznymi prze�omowymi dolinami na poszczeg�lne masywy (Mont Blanc 4807m,
Pelvoux 4102m, Vanoise 3861m). S� zbudowane ze ska� krystalicznych
i wyst�puj� w nich lodowce (Alpy Graickie, Mont Blanc).
Oddzielone s� pod�u�n� dolin� Rodanu od wapiennych Prealp.
Liczne, szerokie prze��cze u�atwiaj� komunikacj�
(Ma�a �w. Bernarda 2188m n.p.m., Mont Cenis, Larche).
Alpy Po�udniowe - Kotyjskie, Nadmorskie, Prowansalskie.
Doliny s� bardziej niedost�pne, maj� charakter kanion�w.
Pocz�tki turystyki si�gaj� 18 w. - zdobycie Mont Blanc w 1786 r przez
Balmata i Piccarda. Przyjazdy w celach leczniczych, sporty zimowe,
Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix w 1924 r. W Alpach jest 63%
g�rskich stacji sport�w zimowych Francji i 70% wyci�g�w.
S� 2 subregiony turystyczne: Alpy P��nocne i Po�udniowe. Wi�kszo�� obiekt�w
turystycznych jest w Alpach P��nocnych - wi�ksza dost�pno�� komunikacyjna.

 Annecy - �w. Franciszek Salezy i �w. Joanna de Chantal.
Kolacja, nocleg w hotelu Nuit, pokoje 3 osobowe. Spacer wieczorem po mie�cie.

�w. Franciszek Salezy (zm.1622) mistrz "pobo�nego humanizmu", Sabaudczyk
wielkiej kultury, ucze� jezuit�w. Biskup Genewy i Annecy, kaznodzieja,
polemista antykalwi�ski, pisarz (Traktat o mi�o�ci Bo�ej, Wprowadzenie do
�ycia pobo�nego), optymista o franciszka�skim usposobieniu. Ofiarowa�
heroizm, religi� osobist�, �wiadom�, dla kt�rej g��wn� po�ywk� jest modlitwa
indywidualna.
W 17w. wielk� postaci� by� wielk� postaci� 17 w. Zaanga�owa� si� w walk�
przeciw kalwinizmowi szerz�cego sie w rejonie Chablais.
W 1604 r. spotka� on �w. Joann� de Chantal, w kt�rej odnalaz� bratni� dusz�.
Za�o�yli wsp�lnie pierwszy klasztor Wizytek.  W 1610 r. za�o�y� w Annecy
Zakon Nawiedzenia Naj�wi�tszej Maryi Panny, kt�rego �ycie mia�o by� oparte
na maksymie: "Niech ca�e ich zycie s�uzy zjednoczeniu si� z Bogiem
i pomocy dla Ko�cio�a".
W roku �mierci �w. Joanny de Chantal (1641) zakon wizytek mia� setki plac�wek
w Europie i poza jej granicami.
"�wi�ta tkliwo��" salezja�ska stanie si� natchnieniem dla �w. Jana Bosco,
kt�ry w drugiej po�owie XIX w. za�ozy zgromadzenie salezjan�w i salezjanek.
W aktualnej bibliotece salezja�skiej �w. Franciszek Salezy, napisa�
"Wprowadzenie do �ycia pobo�nego". W 1608 r. za�o�y� wraz z merem Antoine
Favre, Akademi�, 30 lat przed Akademi� Francusk�.
Przy Nowym  K l a s z t o rze  N a w i e d z e n i a  (de la Visitation)
- b a z y l i k a  �w. Franciszka Salezego, gdzie z�o�ono jego relikwie.

Annecy - w Sabaudii, najczystsze jezioro, kasyno, stary fort.
50 tys mk.
Malownicze miasto na p��nocnym kra�cu turkusowego jeziora d'Annecy
- u uj�cia rzeki Thiou. Otoczone jest g�rami o szczytach przykrytych �niegiem.
Le�y w cieniu zerodowanych wierzcho�k�w La Tournette (2351) na wschodzie
i d�ugiego lesistego pasma Le Semnoz (szczyt Cret de Chatillon 1699)
na zachodzie.
Jezioro ma 14 km d�ug. i �rednio 1.2 km szeroko�ci.
�atwo st�d dosta� si� do Genewy, Lyonu, na p��nocne pog�rze Alp i w rejon
Mont Blanc.
Dzielnica �redniowieczna poprzecinana jest kana�ami, ukwieconymi mostami
i ulicami o domach z podcieniami.
Annecy zajmowa�o I miejsce w konkursie na najbardziej ukwiecone miasto
we Francji. Od 1966 r startuje poza konkursem.
W XVI w. gdy w Genewie zapanowa�a reformacja, osiad� tu biskup katolicki
i wykszta�cona katolicka elita kulturalna.

Wychodz�c z dworca SNCF wchodzi si� w lewo w rue Royale, skre�caj�c w lewo
i id�c wzd�u� tej ulicy dochodzi sie do rue du Paqier. Pod nr 12 wznosi si�
H o t e l  d e  S a l e s - dawna rezydencja kr�l�w Sardynii
Naprzeciw ko�ca ulicy jest kompleks handlowy Centre Bonlieu, gdzie mie�ci si�
biuro SI. Avenue d'Albigny, Pola Marsowe nad jeziorem, przez mosty po��czone
z ogrodzmi publicznymi na ty�ach ratusza.
Ratusz
Ko�ci�� �w. Franciszka
K o � c i � �  S t - M a u r i c e  k. ratusza. Piewrotnie przeznaczony
dla konwentu dominikan�w.
�w. Maurycy by� dow�dc� legionu rzymskiego, kt�ry popar�
bunt podw�adnych, gdy odm�wili sk�adasnia ofiar poga�skim bogom.
Za po�rednictwem cesarzy niemieckich tzw. w��cznia �w. Maurycego znalaz�a
si� na Wawelu.
Ko�ci�� St-Maurice ma wspania�e witra�e w stylu p�omienistego gotyku.
�ciany apsydy ko�cio�a wychylaj� si� pod niepokoj�cym k�tem na zewn�trz.
Po lewej stronie prezbiterium znajduje si� pi�kny  f r e s k  pogrzebowy
z 1438 r. w r��nych odcieniach szaro�ci i zdj�cie z krzy�a.
Naprzeciwko wej�cia do ko�cio�a rue Grenette prowadzi ku rue Jean-Jaques
Rousseau.
K a te d r a  �w. Piotra, z 1535 r. Wspomnienia �w. biskupa Franciszka
Salezego na ka�dym kroku. Obrazy F.Mazzola i Caravagio.
Zaraz za katedr� znajduje si� 18 wieczny  P a � a c  F a v r e  (1784r),
dawna  s i e d z i b a  b i s k u p � w,  m.in. �w. Franciszka Salezego
- obecnie komisariat policji.
Wybudowany zosta� na miejscu domu, w kt�rym mieszka�a Mme de Warens,
u kt�rej zamieszka� w 1728 r.  16-letni Jean-Jacques Rousseau, kt�ry
uciek� z Genewy. Na dziedzi�cu komisariatu znajduje si� popiersie pisarza.
P a l a i s  d'I s l e - po�rodku kana�u Thiou, dawne wi�zienie,
mennica, s�d - obecnie wystawy czasowe.
Nad miastem g�ruje  C h a t e a u  d'A n n e c y , zamek po�o�ony
na wzg�rzu, pe�en wie�yczek - dawna siedziba hrabi�w genewskich
i ksi���t Nemours. Muzeum historyczne Annecy i Haute Savoie: archeologia,
etnografia, architektura.
Dobudowany pa�ac, w kt�rym obecnie jest muzeum regionalne - Musee
du Chateau: znaleziska archeol. z rzymskiego Boutae, wyroby epoki
br�zu i �elaza, sabaudzka sztuka ludowa, meble, rze�ba, ekspozycja
po�wi�cona geologii Alp.
 Annecy jest centrum badan nuklearnych.
�wietnym sposobem nacieszenia si� sceneri� krainy jest wycieczka
statkiem z Annecy do Talloires. Naprzeciw Talloires, po drugiej stronie
jeziora le�y 15w. zamek Chateau du Duingt.
Na zachodnim brzegu jeziora le�� g�ry Semnoz, zkt�rych rozci�gaj� si�
wspania�e widoki na Mont Blanc i Alpy.

5 dzie�, Niedziela Wielkanocna.
------------------------------
Sniadanie. Msza �w. w  Annecy, w ko�ciele Visitation. Groby Joanny de Chantal.
Autobusem na miasto - fort.
Ko�ci�� �w. Franciszka Salezego. D�ugi post�j.
Ok. 12.00-13.00 - wyjazd do Ars (�w. Jan Maria Vianey) i Paray le Monial.

ANNECY - ARS
I wariant - przez Lyon
Annecy          0
Aix-Les-Bains   20
Najwi�ksze uzdrowisko Francji o frekwencji rocznej ok. 100tys os�b
Chambery Nord   40 -> Lyon
La Tour du Pain +47   87
Bourgoin-Jalieu +11   98
Lyon +46              140
Lyon ok 530 tys mk. u uj�cia Saony do Rodanu. Drugie co do wielko�ci
miasto Francji.
Za�o�one w 44-43 r. p.n.e. przez Juliusza Cezara. Mia�o nazw� Lugdunum,
by�o handlow� i militarn� stolic� Galii i bram� mi�dzy p��noc� a po�udniem.
W wiekach �rednich odgrywa�o du�� rol� polityczn�. Od XV w s�ynne dzi�ki
produkcji jedwabiu. Maszyny tkackie Jacquarda z 1804 r, dzi�ki kt�rym
jedna osoba mog�a wyprodukowa� 25 cm tkaniny dziennie, poprzednio robi�y
to 4 osoby przez 4 dni. Strajk tkaczy w 1831 r. - na Croix-Rousse.
W czasie II wojny �wiatowej bardzo wa�ny o�rodek Ruchu
Oporu. Jeden z najwi�kszych o�rodk�w przemys�owych, naukowych i kulturalnych
Francji. Wa�ny o�rodek finansowy, w��kienniczy i farmaceutyczny, metalowy,
chemiczny, transportowy.
Wy�mienita kuchnia, pe�no restauracji - stolica Francji w dziedzinie
gastronomii.
Miasto �rodkowe - La Ville Centrale - Presqu'ille - mi�dzy Saon� a Rodanem.
Muzeum Tkanin (Musee des Tissus) - kolekcja jedwabnych tkanin i tapiserii ,
Ratusz z 17 w., , Opera, Muzeum Sztuk Dekoracyjnych
Muzeum Miejskie - Musee de Beaux Arts - po Luwrze najwi�ksze i najwa�niejsze
muzeum sztuki we Francji. Jego siedzib� jest 17w. Palais St Pierre, dawny
klasztor benedykty�ski dla szlacheckich c�rek.
Opactwo St-Martin d'Ainay - odrestaurowany ko�ci�� karoli�ski - rmma�ska
bazylika, si�gaj�cy pocz�tkami 1107 r.

Stare Miasto - po�o�one na prawym brzegu Saony
Dwa rzymskie teatry: Grand Theatre, najstarszy teatr we Francji, zbudowany
w 15 r p.n.e dla 10 tys. widz�w, czynny do dzisiaj  i  mniejszy odeon,
z posadzk� w geometryczne wzory
Muzeum Cywilizacji galo-rzymskiej - rze�by, mozaiki, monety, inskrypcje
Bazylika Notre-Dame de Fouvriere - pseudobizantyjska bazylika, bogactwo
wie�yczek, marmur�w, mozaik - wzniesiona w ko�cu 19 w., jeden z symboli
Lyonu.
Katedra St-Jean z 12w. Zegar astronomiczny, kt�ry wskazuje �wi�ta religijne
a� do 2019 r. 13-wieczne witra�e.
Liczne renesansowe zespo�y dom�w z 15-17 w.
Miasto nowoczesne - na lewym brzegu Rodanu. Tereny targ�w mi�dzynarodowych.

Neuville sur Saone
Trevoux -> Bourg  181

Ars +10           190

II wariant trasy - przez Amberieu, Villars
Annecy     0
Albens     21
Aix Les Bains   32
Le Bourget Du Lac  41
Yenne      53
Peyrieu    56
Pugieu     72
Amberieu en Bugey 109
Villars     138
Amberieux en Dombes  149
Savigneux    150
ARS          153

ARS

�w. Jan Maria Vianney
Dom Proboszcza - ekspozycja muzealna. Audiovisuel
Bazylika w Ars.  Kaplica Opatrzno�ci. Kaplica Karmelicka

Wioska ma 860 mieszka�c�w i przyjmuje ka�dego roku prawie 500 tys.
pielgrzym�w, w�r�d kt�rych du�a liczba obcokrajowc�w ze wszystkich konty-
nent�w. Przybywaj� zwiedza� miejsca, gdzie �y� Proboszcz z Ars przez 41 lat.
Mog� si� zbiera� przed cia�em �wi�tego, przechowywanym i eksponowanym
w krypcie we wn�trzu bazyliki.

Zycie i ukrywanie si� wielu ksi��y w czasie Rewolucji Francuskiej, kt�rzy
odm�wili z�o�enia przysi�gi wierno�ci na konstytucj� cywiln� (1790r),
wywar�y wielkie pi�tno na duszach wielu dzieci , jak np. p�zniejszego
�wi�tego Jana Marii Vianney w Ecully.
M�wi si�, �e w XIX w. kler francuski by� "czysty i mi�osierny" (biskup
Baunard). Ksi�dz na prowincji stara� si� pokornie wykonywa� swe obowi�zki
i podnosi� poziom duchowy swych owieczek.
Pewnym wzorem dla kleru by�a osoba biednego proboszcza mizernej wioski
regionu Dombes - Jana Marii Vianney. Kiedy w lutym 1818 r. przyby� on do Ars,
us�ysza� od swego poprzednika, �e wi�kszo�� z 370 mieszka�c�w wioski
"r��ni si� od zwierz�t jedynie tym, �e s� ochrzczeni". W okresie 41 lat,
ksi�dz Jan Maria Vianney, niezbyt wykszta�cony, ale kieruj�cy si� sercem,
pozostaj�cy dzi�ki modlitwie, umartwieniom i ub�stwu w sta�ej ��czno�ci
z Bogiem, dokona� radykalnych zmian w swej parafii. Do Ars przybywali
penitenci i wielbiciele.
By� wyjatkowym spowiednikiem i szybko t�umy cisn��y si� do Ars, co zmusza�o
ksi�dza do sp�dzania d�ugich godzin w ko�ciele, przyjmowania, pocieszania
i odpuszczania grzech�w na spowiedzi.
Prezbiterium �w. Proboszcza jest zachowane takie jakie by�o, gdy �y�.
Ma�y ko�ci��, zrekonstruowany i powi�kszony przez proboszcza Vianney
wprowadza do bazyliki. Proboszcz odpoczywa we wn�trzu bazyliki.
Kaplica z ty�u prezbiterium, zawiera serce �wi�tego i jego statu� na
kolanachm dzie�o s�ynnego rze�biarza Cabuchet.
Dom Opatrzno�ci
Pomnik Spotkania
Krypta.  Zbudowana w latach 1959-1961 by umo�liwi� uroczyste celebracje
w dni nat�oku pielgrzym�w. Jest dzie�em architekta Pinsard'a.
Ca�a z betonu, w po�owie podziemna, mierzy 50 m d�ug. na 25 m szeroko�ci.
Doj�cie przez podw�jne schody kt�re schodz� ze �rodka placu.
Grupy mog� prosi� o seans audiowizualny, kt�ry opisuje �ycie �wi�tego.

Villefranche
Belleville

BURGUNDIA
---------
Burgundia, uwa�ana za serce Francji, region �wiatowej s�awy win, prostej
lecz wy�mienitej kuchni, wspania�ej architektury.
Przylega do niej od wschodu region Franche-Comte.
Burgundia pod rz�dami ksi���t z rodu Walezjusz�w, kt�rej w�o�ci si�ga�y
daleko poza granice obecne, by�a najpot��niejsz� rywalk� Francji.
Podczas gdy francuscy w�adcy z dynastii Kapetyng�w uwik�ani byli w wojn�
stuletni�, ksi���ta Burgundii tworzyli jedno z najpot��niejszych pa�stwa
Europy, obejmuj�ce swym zasi�giem Flandri� i cz��� Holandii. Od czas�w
panowania Ludwika �mia�ego (1342-1404) dw�r ksi���cy sta� si� g��wnym
o�rodkiem kultury rycerskiej w zachodniej Europie. Wspiera� wielu
s�ynnych artyst�w jak malarze Roger Van der Weyden, bracia Eyk, rze�biarz
Claus Sluter. Ksi���ce w�o�ci rozpad�y si� po �mierci ksi�cia Karola
�mia�ego w 1477r.
Do XVI w. kr�lestwem zarz�dzali ju� mianowani przez kr�l�w Francji
namiestnicy, Burgundia zachowywa�a swoje przywileje i tradycje.
Franche-Comte - Wolne Hrabstwo Burgundii, b�d�cy kiedy� jej cz��cia,
broni� swej niezale�no�ci od francuskiej korony a� do aneksji przez
Ludwika XIV w 1678r i stanowi� prowincj� �wi�tego Cesarstwa Rzymskiego
Narodu Niemieckiego.
Burgundia by�a w �redniowieczu centrum �ycia religijnego o czym �wiadcz�
arcydzie�a sakralnej kultury roma�skiej - opactwa w Vezelay, Fontenay
i Cluny.
Dijon, stolica Burgundii jest pe�ne pa�ac�w burgundzkiej szlachty,
w Musee des Beaux Arts jest cenna kolekcja malarstwa i rze�by.
Z winnic Cote d'Or, Cot de Beaune i Chablis pochodz� s�ynne wina.
Tereny zr��nicowane pod wzgl�dem krajobrazu to dzikie lasy Morvan
oraz �yzne rejony Brionnais, dostarczaj�ce �limak�w, kurcz�t i wo�owiny.
 Besanson, stolica Franche-Comte, jest eleganckim 17w. miastem, s�yn�cym
z wyrobu zegar�w.
Franche_Comte dzieli sie na 2 cz��ci: pofalowane �agodnie rolnicze tereny
doliny Saony oraz alpejskie pasma na wschodzie. S� tam lasy z g�rskimi
potokami, ze pstr�gami, st�d pochodz� s�ynne sery oraz ���te wino
z Arbois. Idealne miejsce dla amator�w wakacji na �onie natury, uprawia-
j�cych kajakarstwo i kolarstwo g�rskie.

Macon           245
St Cecile +19   266
Charolles  +34  300
Paray-le-Monial +11  320

P A R A Y - L E - M O N I A L
Stare miasto nad rzek� Bourbince w krainie Charolais.
Nadrzeczne miasto strzelistych wie�yc, czerwonych dach�w.
Najbardziej okaza�� budowl� w centrum jest   r a t u s z, z kamienn�
fasad� z rze�bieniami.
Jedno z najwa�niejszych o�rodk�w pielgrzymkowych wsp��czesnej Francji,
dzi�ki  b a z y l i c e  S a c r e - C o e u r (dawny opacki ko�ci��
Notre Dame) zwi�zanej z kultem Serca Jezusowego.
Kult ten zapocz�tkowa�a ur. w 1647 r. wizytka Marguerite-Marie Alacoque
(Maria Ma�gorzta zm. 1690r) lecz jego rozw�j nast�pi� dopiero w XIXw.
Mia�a ona objawienia dotycz�ce czci Serca Jezusowego.
Kult zosta� usankcjonowany przez ko�ci�� katolicki
i w 1873 r. odby�a si� pierwsza pielgrzymka, podczas kt�rej zebrano �rodki
na budow� Sacre-Coeur na wzg�rzu Montmartre w Pary�u.
Jako centrum pielgrzymkowe ust�puje jedynie Lourdes, a w 1986 r. przyjecha�
tu papie� Jan Pawe� II.
K o � c i � �  S a c r e - C o e u r
Ko�ci�� jest zmniejszon� wersj� nie zachowanego ko�cio�a opackiego w Cluny.
Jego roma�ska architektura jest bardzo harmonijna.
 W klasztorze mie�ci si� Musee de la Faience z przyk�adami 19w. porcelany
z Charolles z motywami pasterskimi.
Musee du Hieron - prezentuje dzie�a sztuki sakralnej, m.in. znakomity
tympanon z ko�cio�a z Anzy-le-Duc.

(Digoin)             331

6 dzie�. Poniedzia�ek Wielkanocny.
----------------------------------
7.00 �niadanie. Msza �w. w kaplicy objawie� w Paraay-le-Monial.
Nawiedzenie bazyliki Sacre-Coeur.
Wyjazd do Cluny i kr�tka wizyta (ok. 1 godz.) - ruiny opactwa benedykt.
Przejazd do Taize ok. 12.00 (wsp�lnota ekumeniczna), obiad?, pobyt we
wsp�lnocie. Wieczorna modlitwa. Kolacja?
Nocny przejazd do Strasbourga (w nocy kr�tki post�j w Strassbourgu),
przejazd przez Niemcy w kierunku Pragi.

Ma�e miasto Cluny �yje w cieniu wielkiego opactwa benedyktyn�w.
Ancienne Abbaye St-Pierre et St-Paul - Stare Opactwo �w. Piotra
i �w. Paw�a by�o niegdy� jednym z najpot��niejszych za�o�e� klasztornych
w Europie.
Fundatorem opactwa by� w 910 r. Wilhelm Pobo�ny, ksi��� Akwitanii.
Ko�ci�� za�o�ono w odpowiedzi na korupcj� i t�sknot� za duchowym spokojem
w czasach wielkiej niepewno�ci pod koniec I tysi�clecia.
Dzi�ki niespo�ytej energii dw�ch wczesnych opat�w Cluny przerodzi�o
si� nie tylko w duchowe imperium. Benedyktyni zak�adali liczne filie
szczeg�lnie przy szlakach p�tniczych do Santiago de Compostela.
W ci�gu 200 lat Cluny sta�o sie g��wnym o�rodkiem reformy klasztornej,
kt�rego filiami by�y setki klasztor�w w ca�ej Europie. W�adza opat�w
r�wna�a si� monarszej i prawie papieskiej. Tylko papie� mia� znaczniejsz�
w�adz�, cho� autorytet intelektualny opata by� mo�e wi�kszy.
Czterech opat�w - Odon, Maiolus, Odilon i Hugon, zosta�o kanonizowanych.
Rosn�ce bogactwo i zaanga�owanie w sprawy �wieckie doprowadzi�o jednak
do przej�cia pa�eczki reformator�w duchowych przez cysters�w �w. Bernarda,
z g��wnym o�rodkiwm monastycznym w Citeaux. Z czasem opat Cluny zacz��
nale�e� do systemu w�adzy monarch�w francuskich, jak np. Richelieu
i Mazarin.
Od 14w. system kluniacki stopniowo chyli� si� ku upadkowi, ostatecznie
opactwo zamkni�to w 1790r., Olbrzymi XI-wieczny ko�ci�� projektu Hugensa
de Semur, najwi�ksz� budowl� �wiata chrze�cija�skiego do czasu wzniesienia
w XVIw. Bazyliki �w. Piotra w Rzymie,  rozebrano w 1810r.
Z dawnego opactwa zachowa�a si� 8-k�tna dzwonnica, po�udniowy transept
ko�cio�a i okaza�y 13.w. spichlerz, gdzie przechowywane s� kapitele kolumn
transeptu (g�owice kolumn) - Musee Ochier.
 W towarzystwie przewodnika mo�na zwiedzi� ruiny opactwa, a zw�aszcza
Clocher de l'Eau Benite i Musee Ochier z eksponowanymi kapitelami.
Musee Ochier mie�ci si� w 15w. pa�acu ostatnich obieralnych opat�w.
Znajduj� si� tam rysunkowe rekonstrukcje opactwa i fragmenty rze�b.
W mie�cie XIIw. ko�ci�� parafialny  S t - M a r c e l - jego roma�ska
dzwonnica przypomina dawne dzwonnice w obr�bie klasztoru.

Najlepszym sposobem poznania dawnych klasztor�w jest przebycie trasy
�redniowiecznych pielgrzymek i zwiedzanie o�rodk�w �ycia klasztornego
na szlaku do Santiago de Compostela, takich jak Vezalay, Le Puy, Conques,
Moissac, St-Sernin w Tuluzie.

Taize - 10 km od Cluny
Jest siedzib� o�rodka ekumenicznego o �wiatowej s�awie.
W 1940 r. za�o�ono spo�eczno�� ekumeniczn�. T�umy m�odzie�y przyje�d�aj�
porozmawia� o swych duchowych problemach.
Communaute de Taize, 71259 Cluny.

Paray-le-Monial - Strasbourg - Praha
Paray-le-Monial   0
Charolles 25      25
Ste-Cecile +34    59
skrzyz. +3        62

Cluny +5          67

Taize +11         78

Buxy
Granges 23+21+6 z Cluny 117
St-Remy k. Chalon-sur-Saone +11 128
Navilly +37                 165
Dole +30                    195
27 tys. mk. Le�y w miejscu, gdzie rzeka Doubs ��czy si� z kana�em
Ren-Rodan. By�o to miasto symbolem niezale�no�ci od Francji.
Ludno�� m�wi�ca zawsze j�z. francuskim nie popiera�a monarchii absolutnej.
W 1636 r. przetrzyma�a bardzo silne obl��enie. W 1674 r. podda�o sie
w�adzy Ludwika XIV.

Besanson +38                233
114 tys mk.
Przej��o rol� Dole jako stplicy Franche Comte w 17w. Niegdy� o�rodek
ko�cielny, obecnie miasto przemys�owe, wyspecjalizowane w mechanice
precyzyjnej.
Budowle starego miasta cz�sto zdobione detalami z kutego �elaza z 17w.
Palais Granvelle, wzniesiony w l. 1534-1542 dla kanclerza Cesarza Rzymsk.
Narodu Niemieckiego. Przyszed� tu na �wiat 19w. powie�ciopisarz Wiktor
Hugo (1802-1885) oraz bracia Lumiera.
Katedra St-Jean, z dzwonnica z Horloge Astronomique.


Belfort +95                 328
50 tys mk.
Symbolem Belfort jest rze�ba ogromnego lwa z czerwonego piaskowca,
wyrze�bionego przez Frederica Bartholdiego (1834-1904), tw�rc� s�ynnej
nowojorskiej Statuy Wolno�ci.
Pot��na twierdza zaprojektowana przez Vaubana za panowania Ludwika XIV,
przetrwa�a 3 obl��enia: w 1814, 1815 i 1870 r. Liczne fortyfikacje.

Alzacja
Alzacja i Lotaryngia jako regiony przygraniczne, przez stulecia by�y
przedmiotem spor�w mi�dzy Francj� a Niemcami.
Alzacja le�y mi�dzy Wogezami a Renem. Jest wiele zamk�w. Silne poczucie
odr�bno�ci regionu, podkreslane strojami, treadycjami i dialektem.
Przy��czona do Francji za panowania Ludwika XIV. W 1871 r. po wojnie
francusko-pruskiej przy��czona do Prus. Po I wojnie �wiatowej powr�ci�a
do Francji. Jest tu dobrze rozwini�ty przemys� i rolnictwo.
Stolica kraju Strasbourg. Drugim g��wnym miastem jest Colmar.
Atrakcyjny jest alzacki szlak wina, szczeg�lnie popularny w czasie
winobrania. W Alzacji w przytulnych winstubs (winiarniach) podaje si�
kiszon� kapust� i bia�e wina.

Burnhaupt-Colmar +34        362
Aspach k. Miluzy  +9        371
Miluza 108 tys mk. le�y blisko granicy szwajcarskiej. Miasto przemys�owe,
zniszczone w czasie II wojny �waitowej, baza wypadowa na wzg�rza Sundgau
na granicy ze Szwajcari�.

Colmar +34                  405
63 tys mk.
Najlepiej zachowane miasto Alzacji. Jako o�rodek handlu i port rzeczny
prze�ywa� rozkwit w 16w., gdy kupcy przewozili wino szlakami przez
dzielnic� kana��w, zwan� dzi� Petite Venice.
Koifhus - budynek komory celnej
Ko�ci�� St-Martin, w zasadniczym zr�bie gotycki. Witra�e i freski z 15w.
Portal po�udniowy "Madonna w krzewie r��anym" - dzie�o Martina Schongauera,
s�awnego malarza alzackiego.
Ko�ci�� Dominikan�w
Musee d'Unterlinden w dawnym klasztorze Dominikan�w - malarstwo z teren�w
Nadrenii. Chlub� zbior�w jest o�tarz z Isenheim p�dzla Mathiasa Grunewalda,
z pocz. 16w.
Maison des Tetes - dawna gie�da winna - maszkarony na szczycie fasady.
Rezydencja Maison Pfister ze smuk�� wie�yczk� ze schodami.

Selestat +22                427
15 tys. mk.
W czasach renesansu by�o kulturaln� stolic� Alzacji. Idee humanizmu
propagowa� tu Beatus Rhenanus, przyjaciel Erazma z Rotterdamu.
S�awna Bibliotheque Humaniste przechowuje zbi�r oprawnych w sk�r�
najstarszych drukowanych ksi��ek oraz r�kopis�w.

Strasbourg +67   463        490
250 tys mk. Miasto ksmopolityczne z 16w. centrum.
Miasto nad rzek� Ill, za�o�one przez Rzymian w 15 r. p.n.e. Przy��czone
do korony francuskiej w 1681 r. Powa�nie zniszczone w 1870 r. i w czasie
II wojny �wiatowej. G��wny o�rodek przemys�owy, naukowy, kulturalny
i administracyjny Alzacji.
Le�y w po�owie drogi mi�dzy Prag� a Pary�em. Nazywany "skrzy�owaniem Europy".
Jedna ze stolic Unii Europejskiej o kosmopolitycznym charakterze. Np. jego
s�awna katedra s�u�y katolikom i protestantom.
Nowoczesny Palais de l'Europe zosta� zbudowany poza historycznym centrum,
na prawym brzegu Ill. W pobli�u Pa�ac Europejski Praw Cz�owieka.
Za starym miastem po prawej stronie Ill znajduje si� uniwersytet (1899)
i nowoczesne miasteczko uniwersyteckie.
Katedra Notre-Dame - arcydzie�o z piaskowca. Wznosi si� niczym najwspanialsze
szeroko rozga��zione drzewo Boga - jak okre�li� j� Goethe.
Budow� katedry rozpocz�to w 11w. Roma�ska krypta z 11w., roma�skie prezbi-
terium, a nawy gotyckie. W 1277 r. zacz�to wznosi� fasad�, a ca�o�� uko�czono
w 1439r. Trzy portale ozdobione s� bogato rze�bami. Najpi�kniejszy jest
mieni�cy si� kolorami witra� rozety. Portal po�udniowy prowadzi do gotyckiego
Pilier des Anges - s�awnego Filara Anio��w w transepcie, z ok. 1230 r.
Obok mo�na podziwia� zegar astronomiczny - codziennie o 12.31, przy d�wi�ku
dzwon�w, ukazuj� si� mechaniczne figury. Z tarasu widokowego rozci�ga si�
wspania�a panorama. W letnie wieczory odbywaj� si� spektakle "�wiat�o
i d�wi�k".
 Maison Kammerzeil - przy place de la Cathedrale, dawna rezydencja bogatego
kupca, dzi� popularna restauracja, pokryta kunsztown� dekoracj� rze�biarsk�.
Parter z r. 1467, reszta z 1589.
 Maison de l'Oeuvre de Notre Dame, 3 place du Chateau. W imponuj�cym
muzeum katedralnym rze�by sakralne i witra�e z 11w.
 Palais de Rohan, 2 place du Chateau. By� rezydencj� biskupa Strasburga.
Obecnie maj� siedzib� 3 muzea:
 - Sztuk Pi�knych (Musee des Beaux Arts) -
P. Gaugin, A. Renoir, Pissarro, Delacroix, F. Goya, J.B. Tiepolo, Tintoretto,
B.E. Murillo, El. Greco, Veronesse, Boticelli itd
 - Muzeum Archeologiczne
 - Muzeum Sztuki Dekoracyjnej - jedna z pi�kniejszych kolekcji ceramiki
   we Francji (s�ynne fajanse i porcelana alzacka)
Dzielnica "La Petite France" - stare domy i kryte mosty z wie�ami z 14w.
- p�d. zach. starego miasta.

Strasbourg - Praha
Strasbourg    0
Appenweier    17
Karlshruhe    85



Walldorf      123 -> na Heilbronn, Nurnberg
ok. 10 km na p�n. - Heidelberg
 Heidelberg 134tys mk, Badenia-Wirtembergia
Slawne miasto uniwersyteckie, dawna siedziba elektorskiego Palatynatu,
u wylotu malowniczej doliny Neckaru i lesistego masywu gorskiego Odenwaldu.
Piekny zespol krajobrazowo-architekt. i bogate tradycje artst.kulturalne-
wyjatkowe walory turystyczne miasta. Uniwersytet z 1386, najstarszy
w Niemczech - Adam Asnyk, Jan Karlowicz, Bronislaw Trentkowski (filozof).

Wiestoch +10       133
Sinsheim   +13     146
Bad Wimpfen  +22   168
Weinsberg (na p�n. od Heilbronn) 179
Na po�. Heilbronn
 Heilbronn 111tys mk, Badenia Wirtembergia
Uprzemysl. miasto w dolinie Neckaru posrod winnic i lesistych wzgorz,
z ruchliwym portem rzecznym,

Feuchtwangen  264
Schwabach

Nurnberg (Norymbergia)       344
 Norymberga 475tys mk, Bawaria
Glowne miasto bawarskiej Frankonii, dawna siedziba cesarstwa,
wielka aglomeracja przemyslowa przy kanale Men-Dunaj, Port lotniczy.
Miasto odbudowane z ruin.

Lauf            358
Sulzbach-Rosenberg 393
Wernberg           429
Waidhaus           463  granica niemiecko-czeska
Rozvadov           466  -"-
 Rozvadov  - Las Czeski, k. granicy niemieckiej.

Pilzen             539

Pilzno - Pilzen, miasto okr�gowe, 155 tys. mk. S�ynne z piwa.
Browar z 1842 r. Zak�ady Metalurgiczne "Skoda" - turbiny, obrabiarki,
silniki.
Wystawy przemys�u spo�ywczego i gastronom. "Ex Pilzen".
Ratusz z XVIw, gotycki ko�ci�� �w. Bart�omieja z XIV-XVw (Madonna
Pilznenska), klasztor Franciszkan�w z XII-XIVw, ko�ci�� dominika�ski
�w. Anny z XVIIIw (freski),  kamienniczki renesansowe i barokowe;
pomnik s�up morowej zarazy z 1681 r.
Muzeum Zachodnioczeskie i Muzeum Browarnictwa.

Rokycany           555
Beroun             593
Praha              625


7 dzie�. Wtorek
---------------
7.00 �niadanie we w�asnym zakresie, kr�tka wizyta w Pradze - Hradczany,
stare miasto. Po drodze quiz, �wiadectwa prze�ycia.
Powr�t do kraju ok. 22.00

 PRAGA
Polityczne i kulturalne centrum Czech, miasto o tysi�cletniej historii,
skarbnica pi�knych zabytk�w architektury i sztuki.
Ksi�zniczka Libusza stan��a na szczycie jednego z 7 wzg�rz nad We�taw�
i oznajmi�a, �e widzi miasto, kt�rego s�awa si�gnie gwiazd, a zwa� si�
b�dzie Praha (tzn. pr�g).
Ju� w X w 2 zamki - praski - obecnie Hradczany i wyszechradzki.
W 1257 powsta�a Mala Strana, w 1321 Hradczany, w 1348 - Nowe Miasto.
Do po��czenia w 1748 r by�y to odr�bne jednostki.
W XIV w. Karol IV, kr�l Czech i w�adca Cesarstwa Rzymskiego Narodu
Niemieckiego chcia� z Pragi uczyni� siedzib� godna swego majestatu
i przebudowa� j� w miasto o 100 wie�ach.
Praga przyci�ga�a artyst�w. Mozart mia� poczucie, �e tylko tu jest
zrozumia�y. Prag� byli zafascynowani Mozart i Kafka. Wiele lat mieszka�
w Pradze Jaros�aw Haszek Praga unikn��a spustosze� w czasie wojen i dzi�
konkuruje ze s�awnymi miastami Europy.

Najstarsz� cz��� Pragi tworz� 4 dzielnice:  Hradczany, Mala Strana,
Stare Miasto, Nowe Miasto.

 Hradczany - z zamkiem kr�lewskim z IXw, kt�ry stanowi przegl�d
wszystkich styl�w w budownictwie, obecnie siedziba prezydenta.
Na uwag� zas�uguje sala W�adys�awowska o wspania�ych gwia�dzistych
sklepieniach. Tu znajduje si� s�ynna katedra �w. Wita z mistern�
ornamentyk�, strzelistymi oknami i wie�yczkami.
Nad "Z�ot� Bram�" mozaika przedstawia S�d Ostateczny, wewn�trz
najwi�ksze w Europie organy o 2956 piszcza�kach.
W katedrze jest pi�kna kaplica �w. Wac�awa, kt�rej �ciany wyk�adane
s� kamieniami p��szlachetnymi.
 W ogrodzie kr�lewskim renesansowy, letni pa�ac kr�lewski  Anny
Jagiellonki tzw. Belweder.
 Podzamcze, zwane Mala Strana, jest dzielnic� starych pa�ac�w, pi�knych
ogrod�w oraz wielu �wi�ty�, z najwi�kszym ko�cio�em barokowym
�w. Miko�aja z XVIIIw. Tu znajduj� si� siedziby wi�kszo�ci instytucji
rz�dowych, muze�w, galerii.
 Stare Miasto. ��czy si� z  Ma�a Stran� poprzez Most Karola, kt�ry by�
jednym z pierwszych most�w kamiennych w Europie �rodkowej. Most zbudowany
w XIVw. i ozdobiony p�niej szeregiem barokowych figur.
 W dzielnicy tej znajduje sie Karolinum - pierwszy uniwersytet w Europie
�rodkowej. Klementinum - zabytek sztuki archit. - Biblioteka Uniwersytecka.
Rynek Staromiejski z ko�cio�em Panny Marii Ty�skiej, pi�knym gotyckim
ratuszem ze s�awnym zegarem Orloj (co godzin� przesuwaj� si� figury 12
aposto��w)  i pomnikiem Husa.
Oryginalna gotycka kaplica Betlejemska z XVIIIw.

 Nowe Miasto - centrum nowoczesnej metropolii to tzw. "Z�oty Krzy�",
kt�rego trzonem jest Vaclavske Namesti (Plac Wac�awa), g��wna praska
uliczka zako�czona od po�udnia pomnikiem �w. Wac�awa i gmachem Muzeum
Narodowego. Od strony p��n., prawe poprzeczne rami� tworzy ulica
"Na prikope", u wylotu kt�rej stoi Brama Prochowa (Prasna brana) z XVw.
Przez Bram� t� prowadzi na Hradczany stary szlak zw. "Drog� Kr�lewsk�".
Lewym ramieniem Z�otego Krzy�a jest ulica Narodni, dochodz�ca do gmachu
Teatru Narodowego (Narodni divadlo).
Na ulicach Z�otego Krzy�a znajduj� si� domy towarowe, sklepy, teatry hotele.
W Pradze istnieje metro (1972). Ma 3 linie: A, B, C i 3 stacje
przesiadkowe: Mustek (A i B), Muzeum (A i C) oraz Florenc (C i B).
Bilet kosztuje 4 korony (dla dzieci koron�) i jest wa�ny 60 minut.

Zwiedzanie Pragi

 1. Nowe i Stare Miasto.
Dworzec G��wny - obiekt secesyjny przypominaj�cy synagog�.
Budowany w latach 1901-1909.
Nosi� imi� ameryka�skiego przezydenta Wilsona - Wilsonowonadra�i.
Parlament  dawny Teatr Niemiecki - od 1945 Teatr Smetanovo divadlo.
Teatr Smetanovo divadlo - dzie�o wiede�skich architekt�w Heranna Helmera
i Ferdinanda Fellnera (1866-88), kt�rzy wznie�li prawie 60 gmach�w
teatralnych od Hamburga do Odessy.
Muzeum Narodowe przy Placu Wac�awa - Vaclavske namesti. Imponuj�ca budowla.
Muzeum Kr�lestwa  Czech - wzniesione w latach 1885-90.
Zbiory zawieraj� bibliotek�, kolekcje r�kopis�w, znacz�c eksponaty
archeologiczne, botaniczne, etnograficzne, ekologiczne, mineralogiczne,
numizmatyczne, paleontologiczne i zoologiczne.  Olbrzymie
zasoby przechowywane s� w rozmaitych dzielnicach miasta.
Pomniki przesz�o�ci narodowej znajduj� si� w Muzeum Historycznym
w pa�acu Lobkowitz�w na Zamku.
Pomnik �wi�tego Wac�awa (svaty Vaclav) na koniu - przed g��wnym
portalem Muzeum Narodowego, ods�oni�ty w 1912r.
Plac Wac�awa jest jednym z najwi�kszych zamkni�tych zabudow� plac�w Europy.
W Pradze obowi�zuje zasada: je�li si� chce by� widzianym albo zamierza
kogo� spotka�, trzeba si� uda� na plac Wac�awa.  Gromadzili si� tu
ludzie w wa�nych momentach historycznych.  O uroku tego miejsca przes�dza
wiele atrakcyjnych wystaw sklepowych, bary, restauracje, kawiarnie, kina,
eleganckie hotele.
Plac ma 740m d�ugo�ci i 60 m szeroko�ci.
Ko�ci�� Panny  Marii �nie�nej z 1347r, najstarsza �wi�tynia Nowego Miasta,
o pierwotnym kszta�cie katedry gotyckiej.  Dzi� ma wyra�ne cechy baroku.
Wn�trze zdobi najwi�kszy w mie�cie o�tarz kolumnowy.
Ul. Narodowa (Narodni trida) - legendarny teatr Laterna Magika, sklepy,
odrestaurowane pa�ace,. Lokal jazzowy Reduta, w kt�rym zaczyna�a si� kariera
wielu solist�w.
Ko�ci�� barokowy Si�str Urszulanek (1702-1704). Klasztorna winiarnia
klaster vorsilek)
Teatr Narodowy (Narodni divadlo) - reprezentacyjny., po kosztownej renowacji. 
Po drugiej stronie bulwaru Narodni trida - kawiarnia Slavia - kiedy�
s�wawny przybytek literat�w.
Id�c bulwarem w stron� mostu Karola, po prawej stronie, przy ul. Karoliny
Svetle kaplica �wi�tego Krzy�a - roma�ska rotunda z ko�ca XIw - nale�y
do praskiej parafii katoliscko-ortodoksyjnej i zawiera freski z XIVw.
Staromiejska Wie�a Mostowa, przy niej, obok mostu Karola.
Budynek w stylu neorenesansowym z 1883r, dawny zak�ad wodoci�gowy,
od 1936r Muzeum Smetany. Plac Krzy�ownik�w - Krizovnicke namesti.
Pomnik Karola IV.  Nazwa placu pochodzi od kosc. �w. Franciszka
Serafi�skiego Zakon powsta� w Czechach i znany by� ju� w XIIIw.
W ko�ciele fresk Reinera z 1722r -S�d Ostateczny.
Klementinum - pot��na budowla jezuicka barokowa, wzd�u� by�ego traktu
kr�lewskiego Karola IV.
Ko�ci�� �w. Salwatora, zbudowany w latach 1578-1601 w stylu renesansowym,
a nastepnie wyko�czony (1638-59) w stylu baroku.
Klementinum by�o drug� co do wielko�ci budowl� stolicy po Zamku.
Refektarz by�ego klasztoru ze stiukami - czytelnia.
Barokowa kaplica lustrzana.  Wielka sala Biblioteki Narodowej.
Kaplica Betlejemska, z 1391r, rekonstrukcja 1948-54. Zwi�zana
z dzia�alno�ci� Jana Husa - pomnik kultury narodowej.
W kaplicy po raz pierwszy wyg�oszono kazania w j�zyku czeskim.
Pa�ac Clam-Gallas�w - barok, z lat 1713-19 wg planu Fischera z Erlach.
Archiwum Miasta Pragi - pi�miennictwo od XIVw.
Ma�y Rynek - Male namesti. Handlowano kiedy� w�glem i drewnem. 
Na �rodku studnia renesansowa z 1560r.
  Dzielnica �ydowska - Josefov. By�e getto �ydowskie, p�klo w szwach.
Pozostawiono ratusz, stary cmentarz i synagogi z 7 stuleci (Ratuszowa,
Maisela, Wysoka, Klausa, Hiszpa�ska). Synagoga Pinkasa na Starym
cmentarzu przypomina o losie zamordowanych Zyd�w. Synagoga Staronova
uchodzi za najstarsz� �ydowsk� b��nic� e Europie �rodkowej - z 1270r.
Ul. Parizska - okaza�a, secesyjna - kontrast do powy�szych zabytk�w.
 Rynek Starego Miasta.
Ko�ci�� �w. Miko�aja - barokowy dom modlitwy, przekazany ko�cio�owi
husyckiemu. Obecnie duchowe centrum Czeskiego Ko�cio�a Husyckiego.
Wybudowany w latach 1732-35.  Jeden z najpi�kniejszych ko�cio�ow
zaprojektowanych przez Kiliana Ignaza Dientzenhofera.
Ko�ci�� Panny Marii Ty�skiej - w 100-wie�owej Pradze przewy�sza
wszystkie inne wie�e.
Gotycka dominanta starego miasta przy Staromiejskim Rynku.
Wchodzi si� przez gotycki dziedziniec,
uzupe�niony w XVIw elementami renesansowymi. Wie�e z prze�omu
XV i XVI w. maj� 80 m wys.
Gotycki tympon p��nocnego portalu przedstawia cierpienia Chrystusa.
Najstarsze cz��ci 3-nawowego ko�cio�a pochodz� z XIVw (w tym portal
p��nocny). Nisze do siedzenia w nawach bocznych z 1410r.
Dokonano wielu przer�bek w stylu baroku.
Ko�ci�� �w. Jakuba  znakomita akustyka,. Drugi co do wielko�ci po
katedrze �w. Wita ko�ci�� Pragi. W XIV w za Karola IV w stylu gotyckim
- 1340r. Najstarsze cz��ci - chor, kruzganek. W 1689-1702 przebudowa
na barokowy. Obraz w g�. o�tarzu dzie�o Reinera. Grobowiec hrabiego von
Mitrowitza, uwa�any za najpiekniejszy w stolicy.
Pa�ac rokokowy Ki�skich - w�a�cicielem by� Golz-Kinsky. Najpiekniejszy
�wiecki pa�ac �r�dmie�cia. Budowla powsta�a w latach 1755-65.
We wn�trzu prezentowana historyczna grafika.
Ratusz Staromiejski - Staromestska radnice. Napis Praga caput regni
- Praga stolic� kr�lestwa.
Ratusz zbudowano w 1338r.,.Uwa�any za jeden z najpiekniejszych na �wiecie,
z powodu 3-cze�ciowego, astronomicznego zegara (orloj)  - z 1490r
 - z 12 aposto�ami (1864r) otoczonymi 4 figurami: Turkiem, �mierci�,
Pr��no�ci� i Chciwo�ci�.  Z wie�y ratuszowej piekny widok.
Miejscem godnym zobaczenia jest stara Sala Rycerska (1470r).
Pomnik Jana Husa . 370 lat temu �ci�to tu g�owy kilku powsta�com.
Hus zosta� zpalony na stosie 6 lipca 1415 r. w Konstancji.
Celatna - ostatni odcinek Kr�lewskiego Traktu. Kilka  barokowych pa�ac�w
i budynk�w o trzonie cz��ciowo gotyckim. Wyr��nia si� kubistyczny budynek
"Pod Czarn� Madonna" z 1912r.  Podw�jna numeracja dom�w - czerwone stare
numery i nowe niebieskie od 1868r (numery z po�udnia na p��noc i w kierunku
od We�tawy; lewa strona niepatrzyste).
Targ Owocowy (Ovocny trh). W jego okolicy odrestaurowany teatr Stavovske
Divadlo - dawny Niemiecki Teatr Stanowy. Wolfgang Amadeus Mozart odni�s�
tu sukces - histori� Don Juana dedykowa� mieszka�com Pragi.
W 1787r prapremiera opery Don Giovanni.
Dom Sto�eczny - secesyjny gmach wybudowany w latach 1906-11 -
najelegantszy gmach metropolii - przyci�ga meloman�w z okazji "Praskiej
Wiosny".  W s�siedztwie Wie�y Prochowej.
Wie�a Prochowa (1475) - Prasna brana ; wys. 65m  jeden z wazniejszych
p��nogotyckich zabytk�w.  By�a w �redniowieczu jedn� z 13 bram miejskich.
W tym mniej wi�cej miejscu istnia� za�o�ony za Karola IV dw�r kr�lewski,
jako druga rezydencja.
Na prikope - elegancka ulica handlowa oddziela Stare Miasto od Nowego
Miasta. Pa�ac Piccolomiini - 1743-51, rokokowa fasada. Przed pa�acem
sprzeda� frytek i hamburger�w.
Mustek, plac Wac�awa - centrum handlowe. Hotele: Zlata husa (Z�ota G��),
Jalta, secesyjny, podlegaj�cy ochronie zabytk�w gmach "Evropa".
Pomnik �wi�tego Wac�awa - miejsce o�ywionych debat - praski spekar's corner".
Teatr Smetanovo divadlo - dzie�o wiede�skich architekt�w Heranna Helmera
i Ferdinanda Fellnera (1866-88), kt�rzy wznie�li prawie 60 gmach�w
teatralnych od Hamburga do Odessy.

2. Ma�a Strana - Hradczany - Zamek
Wie�a Mostowa , jedna z historycznych atrakcji Traktu Kr�lewskiego.
Sie� sklepie� - dzie� sztuki.
Brama prowadz�ca do mostu powsta�a wg projaktu Petera Parlera, kt�ry te�
zbudowa� most dla kr�la Karola IvV Nad �ukiem bramy herby rz�dzonych przez
Karola IV kraj�w. Brama uw�ana za jedn� z najpi�kniejszych na �wiecie.
W 1874-67 wie�� pokryto charakterystycznym dachem.
Most Karola - budowany od 1357r. Ma 10 m szer. i 516 m d�ugo�ci.
Obecnie promenada.
Dawniej most by� r�wnie� miejscem rozgrywania turniej�w, s�d�w. Rze�by,
cho� nie wysz�y z jednej r�ki to sprawiaj� wra�enie harmonijnej ca�o�cim
poniewa� dominuj� w nich elementy baroku.
Wi�kszo�� powsta�a w latach 1706-14, gdy katolicyzm uzyska� przewag�.
Najm�odze dzie�o - Cyryl i Metody ustawiono w 1938r. Najpi�kniejsze
pomniki kultury to: Grupa Kalwaryjska, Pieta Motywna,
Madonna ze �w. Dominikiem , Tomasz z Akwinu, �wi�ta Anna, Krucyfika,
�wi�ty Jan z Pomuk (Nepomuk).
Wie�e mostowe Ma�ej Strany, gotyckie z r. 1410 
Ma�a Strana jest drug� pod wzgl�dem staro�ci dzielnic� miasta,
jedn� z 4 dzielnic, kt�re w 1784 r., na mocy cesarsko-kr�lewskiego
dekretu zosta�y po��czone, tworz�c Prag�. Liczne pa�ace i budowle
sakralne z solidnego muru, w pobli�u Zamku, w kt�rych osiedlali
si� szlachta i kler. Pag�rkowato ukszta�towany teren, tarasowate ogrody.
Wyspa Kampa, ul. Karmelicka, ko�ci�� Panny Zwyci�skiej - Marii de Victoria
- miejsce pielgrzymek od 350 lat katolik�w z ca�ego �wiata.
"Praski Jezusik - figura woskowa.Praskiego Jezusika przywioz�a do
Pragi w XVIw Maria Magdalena Monriquez de Lara, a jej c�rka podarowa�a
go zakonowi karmelit�w w 1628r, 8 lat po zwyci�stwie cesarskich katolik�w
nad protestantami pod Bia�� G�r�.
Dalej ambasady: japo�ska i francuska (po prawej stronie ul. Krmwlickiej),
przy Trziste i Vlasska - USA i RFN. Ambasada RFN mie�ci si� w barokowym
pa�acu Lobkovitz�w.
Ul. Mostecka - handlowa,. Dla obcych i tubylc�w pos�ek i rozrywka.
Pa�ac rokokowy Kaunitz�w, obecnie ambasada.
Ma�ostra�ski Rynek - Malostranske namesti. Ko�ci�� �w. Miko�aja,
otoczony pa�acami i domami wielkomieszcza�skimi.  W cieniu ko�cio�a
Malostranski ratusz.
Ko�ci�� �w. Miko�aja (chram svateho Mikulase) jest arcydzie�em praskiej
architektury baroku.
Kopu�a 79 m z pi�knym freskiem sufitowym o pow. 1500m2. (1761-70 -
Johann Lukas Kracker), 
przedstawiaj�ce �ycie �w. Miko�aja.  Organy z 1746r, na kt�rych gra� Mozart.
Ko�ci�� zosta� zbudowany w latach 1704-1755 dla zakonu jezuit�w.
Ul. Nerudy (upami�tniajaca czeskiego felietonist� i poete Jana Nerud�,
k�ry tu mieszka� ), stromo pn�ca sie w g�r�, o zwartej zabudowie.
Pa�ac Thun-Hohenstein�w ze stojac� na dziedzi�cu statuetk�
Dawida wg Micha�a Anio�a - amb. W�och, po drugiej stronie barokowy pa�ac
Morzin�w - amb. Rumunii.
Klasztor Strahov - Muzeum Literatury Narodowej. M.in. Ewangeliarz
Strahowski z IX-Xw. Dawny klasztor Norbertan�w,.
Pa�ac Czernin�w - Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Defenestracje:
1419 - wojny husyckie,
1618 - wojna 30-letnia 1948?
Sanktuarium Loreto - dawniej religijne, dzi� turystyczne miejsce wycieczek.
Budowa 1626-1750.  Benigna Katharina von Lobkowitz kaza�a wznie�� w latach
1626-31 kopi� kapliczki Santa Casa z w�oskiego Loreto,  jako akt wielkiego
procesu rekatolizacji po zwyci�stwie Habsburg�w w bitwie na Bia�ej G�rze.
Barokowy ko�ci�� Bo�ego Narodzenia powsta� w l. 1734-35. Fronton Lorety
przebudowa� w l. 1720-22 Kilian Ignaz Dientzenhofer. W wie�y urz�dzenie
wydzwaniaj�ce kuranty z 1694r.
Skarbiec loreta�ski ze s�ynn� d90 cm wysoko�ci diamentow� monstrancj� z 6222
(100 lat temu by�o 6580) diamentami  (1699r).
Hradcanske namesti - p��nobarokowy pa�ac arcybiskup�w (1675).
Pa�ac Sternberk�w - Galeria Narodowa: Aldorfer, Grien, Cranach, Holbein.;
dzie�o Albrechta D�rera - "�wi�to R��a�cowe" (1506 Wenecja); Tintoretto,
Rembrandt, Goya, Rubens;  zbi�r impresjonist�w i modernist�w (od Cezanne'a
do Picassa)
Brama wej�ciowa na dziedziniec zamkowy, wybudowany w latach 1756-74.
Budynki o r��nych stylach. Przez Bram� Macieja z 1614 r wchodzimy na
dziedziniec honorowy. Wci�gnieta flaga - obecno�� prezydenta w stolicy
Zamek Praski - Prazsky hrad. Zosta� za�ozony w IXw jako ogr�d warowny,
w XIIw powsta� roma�ski zamek, a w XIIIw gotycki pa�ac, przebudowany
w XIVw za Karola IV.  Ostatni� rekonstrukcj� starego pa�acu przeprowadzono
z panowania w Czechach dynastii Jagiellon�w XV-XVIw.
Powsta�a wtedy p��nogotycka Sala W�adys�awowska (1486-1502) oraz tzw.
pa�ac Ludwika. Renesansowa rozbudowa zamku po po�arze w 1541r.
Za panowania Rudolfa II powsta�y Sala Hiszpa�ska i Galeria Rudolfa.
Dzisiejszy wygl�d uzyska� Zamek Praski za panowania cesarzowej
Marii-Teresy. Po I wojnie �w. wewn. pomieszczenia zamkowe oraz ogrody
zosta�y na nowo ukszta�towane.
Ogrody Zamkowe (Hradni zahrady) - po pd. stronie zamku: Rajski Ogr�d
oraz Ogr�d na Wa�ach.
Katedra �w. Wita .  Pierwotnie by�a to rotunda z Xw, zast�piona w XIw
przez roma�sk� bazylik�. Na jej miejscu rozpocz�to w 1344r budowe gotyckiej
katedry Zachodnia fasada katedry zosta�a uko�czona w roku 1929 z okazji
1000-lecia powstania rotundy �w. Wita.
Wej�cie do katedry przez portal z br�zu  G��wna wie�a katedry wys. 100m
(1420-1554), wraz z 2-ma wie�ami frontowymi g�ruje nad miastem.
Jej pierwszy budowniczy, Matthias von Arras,
zaproszony przez Karola IV wzorowa� si� na gotyckich katedrach francuskich.
Po jego �mierci (1352) pracami kierowa� artysta ze Szwabii - Peter Parler.
Sklepienie siatkowe w katedrze o d�ug. 124m, szer.
60m i wys. 33m jest mistrzowskie.
Godna obejrzenia krypta kr�lewksa,  mauzoleum Habsburg�w,  grobowce rodu
Przemy�lid�w, srebrny o�tarz z 1736r z relikwiami Jana Nepomucena
(w obej�ciu prezbiterium).
Najwi�ksz� atrakcj� stanowi kaplica �w. Wac�awa (kaple svateho Vaclava).
Jest tam skarbiec z czeskimi klejnotami koronacyjnymi. Spoczywaj� tu szcz�tki
patrona kraju Wac�awa. Wielki cykl legend Wac�awa zosta� namalowany
na pocz. XVIw. Posta� rze�biona �w. Wac�wa jest dzie�em  Heinricha
Parlera (1372). Komnata zawieraj�ca legendarn� koron� kr�lewsk� zamkni�ta
jest na 7 zamk�w i piecz�ci. Kopia korony wystawiana jest w dawnym Pa�acu
Kr�lewskim.
Bazylika �w. Jerzego . Jest to jedno z naznamienitszych �wiadectw stylu
roma�skiego w Czechach.  Za�o�ona zosta�a w 920r.  Kosci�� uzyska� obecny
kszta�t pod koniec X i XIIw.
Tr�jnawowy ko�ci�� zbudowano w II po�. XIIw. Z XIIIw pochodz� p��noroma�skie
freski. Kaplica Sw. Ludmi�y ma cechy gotyckie.
Sala W�adys�awowska - budowana w latach 1493-1502 ku czci polskiego kr�la
W�adys�awa II - w�adcy Czech. - jedna z najpi�kniejszych sal gotyckich
w Europie.
Sala Ho�du (62x16x13wys), ozdobiona sklepieniem siatkowym - odbywa�y si�
w niej turnieje rycerskie. Wykorzystywana obecnie z okazji proklamacji
prezydenta i praktycznie niedost�pna dla turyst�w.
Muzeum Historyczne  - w pa�acu Lobkowitz�w przy ul. Jirska. Pa�ac zbudowano
w 1570r w stylu renesansowym i przebudowano w stylu barokowym.
Ukazana jest tam historia Celt�w do XIXw.
Czarna Wie�a - najlepiej zachowana z 4 dawnych wie� obronnych.
Daliborka - wie�a obronna zbudowana w 1496 r. przez Benedykta Rieda,
��czy si� korytarzem obronnym z Bia�� Wie��. Upami�tnia rycerza Dalibora.
Z�ota uliczka - Zlata ulicka - jedna z najbardziej znanych, najkr�tszych
i najw��szych uliczek Pragi. Ma 12 lilipucich domk�w dawnych strzelc�w
zamkowych i z�otnik�w z XVIw. Przez kr�tki czas pod nr 22 mieszka� tu
Franz Kafka, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
Stare schody zamkowe - prowadz� do stacji metra i na brzeg We�tawy.
Po tych schodach musia�a kiedy� st�pa� ka�da para zakochanych.
Pa�ac Waldstein�w . Ksi��� Albrecht Wenzel Eusebius von Waldstein
(schillerowski Wallenstein)
wykupi� teren i wystawi� najwspanialszy pa�ac w mie�cie, by zamanifestowa�
�e pragnie on zdoby� czesk� koron�. Barokowy pa�ac okaza� si� w ko�cowej
fazie wi�kszy od Zamku.  Pa�ac wznosili w�oscy architekci.
Dawna stajnia s�u�y obecnie za galeri�. Tw�rca fresk�w Bianco przedstawi�
w Wielkiej Sali generalissimusa - zleceniodawc� jako Marsa.
Przez pa�ac lub w�skie przej�cie od ty�u mo�na dosta� si� do ogrodu
Valdstejnska zahrada, gdzie znajduje si� ozdobiona freskami Sala Terena.
W ogrodzie - chyba najpi�kniejszym w stolicy - br�zowe odlewy antycznych
rze�b.
Ko�ci�� �w. Tomasza  - gotycki, 3-nawowa bazylika z 1285-1316, uko�czony
pod koniec XIVw.
Augustianie zlecili Dientzenhoferowi barokizacj� �wi�tyni w latach 1725-31.
Ze �redniow. fragment�w zachowana zakrystia oraz sala kapitu�y.
Na freskach �ycie �w. Tomasza i Augustyna.  Malowid�a w o�tarzu to kopie
prac Rubensa. Mimo barokowej przebudowy zachowany zosta� gotycki charakter
�wi�tyni.
W dawnym klasztorze �w. Tomasza - piwiarnia z mocnym piwem.
Raz w tygodniu serwuje si� tam p��misek zimnych zak�sek.
Wyszogr�d (Vysehrad) . Teren zamkowy na wysokiej skale ponad We�taw�,
niegdy� siedziba ksi���t i kr�l�w z  rodu Przemy�lid�w.
Na terenie tym znajduje si� ko�ci�� �w. Piotra i Paw�a,
roma�ska rotunda ko�cio�a �w. Marcina, dawne rezydencje kanonik�w,
ogrody oraz Cmentarz Wyszogr�dzki z Mauzoleum Slavi.

Okolice Pragi
 
 Karlstejn, jeden z najwi�kszych i najpi�kniejszych zamk�w gotyckich
Czech (28 km na zach�d od Pragi). Wzniesiony w XIV w przez Karola IV
na samotnej skale nad rzek�  Berounk�, by� w �redniowieczu twierdz�
nie do zdobycia i miejscem w kt�rym przechowywano skarbiec koronny.
Sk�ada si� z zamku g�rnego i dolnego. W g�rnym mie�ci� si� pa�ac cesarski
oraz ko�ci�� NMP z wn�trzami gotyckimi.
W wielkiej wie�y zamku znajduje si� kaplica �w. Krzy�a (XIVw) z obrazami
mistrza Teodoryka z 1357-65r. Obecnie w zamku znajduje si� muzeum
z bogatymi dzie�ami sztuki.

Praga - Katowice
----------------
Praga   0
Podebrady       57
Podebrady - sredn. miasto-uzdrowisko nad Laba, 35tys mk, 52 km od Pragi.
Urodzil sie tu bohater Czech, krol Jerzy.
Miejscowosc kuracyjno-lecznicza - schorzenia wiencowe, osrodek
przemyslu szklarskiego.
Zamek renesansowy z XVI w, pomnik konny Jerzego, park zdrojowy, kamieniczki

Hradec Kralowe 100
Hradec Kralowe - stolica okregow w Poln. Czechach, nad Laba, u ujscia
Orlicy. 85 tys mk. Dawny grod sredniowieczny.
Ognisko ruchu husyckiego i buntu chlopow w XVII w.
Miasto przemyslowe. Stare miasto jest rezerwatem zabytkow.
Kaplica Klemensa z XV w. Biala Wieza Renesansowa z XVI w,
kosciol gotycki z XIVw, palac biskupi, kamienice mieszcz. renesansowe
i barokowe.

Jaromir         122
Nachod          142 granica Czechy-Polska

Kudowa          146 -"-
Kudowa Zdroj 10600 mk, uzdrowisko u podnoza Gor Stolowych, z 1625r
4 �rodla alkaliczno-ziemne i zelazisto arsenowe. Naj�agodniejszy klimat
z uzdrowisk sudeckich. Festiwale Moniuszkowskie. Park zdrojowy.
Punkt wyjscia w Gory Stolowe - na polnoc.
 Barokowy kosc. 1679.

Klodzko         183
Klodzko, 30tys mk. w Kotlinie Klodz. Zdy przem. metal, wlok, papier,
spoz. Osrodek ruchu turyst. Grod z 981r. Wiele razy w rekach czeskich.
1278 do ksiestwa wrocl.
Prawa m. 1337. Pod koniec XIV w. powstal w klasztorze August.
"Psalterz florianski" dla krol. Jadwigi. W czasie II wojny oboz jeniecki.
Ratusz z XIXw, renesansowa wieza. Pozostalosci murow obronnych, gotycki
most kam., barok. kosc. i klaszt. Franciszkanow XVIIw, kosc. paraf. gotycki,
wystroj barokowy - Madonna Klodzka. Koleg. Jezuickie 1655.
Muzeum Ziemi Klodzk.  Twierdza na szczycie Gory Fortecznej w pln.
koncu miasta

Z�oty Stok   202
Zloty Stok 3000mk, u podnoza Gor Zlotych. Przemysl chem., kamieniol.
Osiedle z XIIIw. osrodek gorn. zlota, srebra, olowiu.

Paczk�w  218
Paczkow 8200mk, na prawym brzegu Nysy Klodz.
Z-dy przem. drzewnego, maszynowego, mat. budowl., chemiczn.
W 1245 zalozono twierdze Paczkow.
Ze wzgledu na zachowane mury obronne Paczkow zwany jest "polskim Carcasonne".
Potezne wieze murow, ratusza i kosciola.
3 bramy w murach miasta: Wroclawska, Klodzka i Zabkowicka.
Poznorenesansowy ratusz 1550, kamieniczki renesans., barokowe, kalsycyst.
Kosc. paraf. gotycko-renesans. sw. Jana.  W pd. nawie studnia,
wykopana podczas oblezenia przez Tatarow 1242. Barokowa Kaplica 1701.

Otmuch�w  224

Nysa            236
Nysa - 46 tys mk, na prawym brzegu Nysy Klodzkiej, na Przedgorzu Sud.
Osrodek przem. maszyn, spozywcz. i garbarskiego. F-ka samochodow
dostawczych "Nysa"
Prastara osada, w koncu XII w. stolica ksiestwa nyskiego.
1308 prawa miejskie. W 1521 drukarnia, tez polskie ksiazki.
1741 - Prusy - twierdza.
1945 - zniszcz. 80%.
W rynku odbudowane domy XV-XVIw i fontanna barokowa z 1700r.
Dom Wagi  Miejskiej 1604, w stylu renesansu niderlandzkiego.
W bocznych ulicach barokowe domy i klasyc. gmach teatru.
Poznogot.kosc. halowy sw Jakuba 1430. - katedra nyska z 19 kaplicami
gotyckimi i barokowymi.
Palac biskupi - Muzeum Regionalne. Barokowy Kosc. Jezuitow XVIIw.
Kosc. i klasztor Bozogrobowcow. Poznobarok. kosc. sw. Piotra i Pawla
Planty otaczajace miasto.
 Widok na pasmo Jesionikow i Biskupia Kope.
 7 km na pd. rezerwat Przylek - fragment lasu lisc. mieszanego.
N zach. J. Glebinowskie - zb. retenc. , osr. wypocz., kapielisko.
10 km na pld. zach. Koperniki - wies przodkow M. Kopernika

Prudnik    266
Miasto 22,3 tys mk. u podn�zy G�r Opatowskich n. rz. Prudnik.
Przemys� bawe�niany, obuwniczy, drzewny, spozywczy.
Prawa miejskie w ko�cu XIIIw. W XIXw. we w�adaniu Piast�w opolskich,
nast�pnie pod panowaniem Habsburg�w i Prus.
W Rynku ratusz barokowo-klasyc. z wie�� (1782).
K��ci�� paraf. p��nobarok. W pn.wsch. naro�niku starego miasta
fragment mur�w obronnych z XVw z 2 basztami, tzw. arsena�, w kt�rym
mie�ci sie oddzia� Muzeum �l�ska Opolskiego w Opolu.
Zbiory regionalne. W pn.zach cz��ci m. wie�a d. zamku ksi���t opolskich.

G�og�wek    286
Miasto 6,4 tys mk. nad rz. Osob�og�, dop�ywem Odry.
Z-dy piwowarskie, roszarnia lnu i konopi.
Prawa miejskie od 1275. Do 1532 w posiadaniu ksi���t opolsko-raciborskich,
potem Habsburg�w. W 1665 przebywa� tu Jan Kazimierz.
W rynku p��norenesansowy ratusz z 1608. Dekoracje rokokowe.
Ko�ci�� paraf. gotycki (ok. 1380) z barok. kaplicami.
Ko�ci�� pofranciszka�ski, gotycki. W pn. cz��ci miasta zamek z XIIIw,
becny renesansowy, z elementami barokowymi.

Kozle           303
Miasto 67.8 tys mk., nad Odr� i Kana�em Gliwickim. Du�y o�rodek
przemys�u chemicznego - Zak�ady Azotowe "K�dzierzyn".
W cz. zach. port prze�adunkowy i stocznia rzeczna.  Prawa miejskie w XIIIw.
Do 1523 we w�adaniu  Piast�w �l�skich, potem Czech, od 1741 do Prus.
Ko�ci�� paraf. p��nogotycki, wie�a 1570. Obwarowania miejskie (1743-45).

Gliwice         338
Miasto 194.5 tys mk, wielko o�rodek przemys�. GOP i port rzeczny
nad Kana�em Gliwickim. 2 kopalnie, 2 huty �elaza, przemys� metalowy,
maszynowy, �rodk�w transportu, koksochemiczny. GZUT - odlewy pomnik�w.
Politechnika �l�ska, instytuty naukowe, muzeum, operetka.
Miasto z XIIIw. W ko�cu XVIIIw. budowa huty, z pierwszym na kontynencie
piecem koksowym (1796).  Stare miasto zachowa�o �redniow. uk�ad
urbanistyczny. Zabytkowe kamieniczki.
Przy ul. Pod Murami i Dolnych Wa��w fragmenty mur�w obronnych (XVIw).
Ko�ci�� paraf. p��nogotycki z kaplicami i wie�� (1504), wystr�j barokowy.
W d. dworze Cetrycz�w muzeum (dzia� archeolog).

I wariant Gliwice - Zabrze
Gliwice 338
Zabrze          350
Chorzow         364
Katowice        386

II wariant Gliwice - Zabrze
Gliwice 338
Miko��w 374
Katowice 388