Turystyka : 1) wedrowki, wycieczki, rajdy 2) wszelkie formy ruchu podrozniczego, zwiazanego ze zmiana pobytu, nie zwiazane z podejmowaniem pracy Ruch turystyczny: PODZIAL RUCHU TURYSTYCZNEGO: 1. Ze wzgledu na cel: - wypoczynkowy - poznawczy - turystyka krajoznawcza - turystyka specjalistyczna, kwalifikowana 2. Ze wzgledu na czas i sposob wykorzystania: - turystyka dlugotrwala (dlugotrwala) - turystyka wedrowna (-'') - wypoczynek swiateczny 3. Ze wzgledu na sposob obslugi - zorganizowana i niezorganizowana - o charakterze zbiorowym i indywidualnym 4. Ze wzgledu na sklad srodowiskowy - np. mlodziezowe - ludnosc wiejska do miast i odwrotnie 5. Ze wzgledu na okres podrozy: - turystyka letnia - turystyka zimowa - "sezon ogorkowy" 6. Ze wzgledu na rodzaj zakwaterowania - hotel - pensjonat - kamping 7. Ze wzgledu na srodek lokomocji: - autokar, pociag,... ATRAKCYJNOSC TURYSTYCZNA Jest to zespol warunkow wplywajacych na wielkosc, dynamike i strukture ruchu turystycznego: ile osob uczestniczy, w jakim skladzie O ATRAKCYJNOSCI TURYSTYCZNEJ DECYDUJA: I. Walory turystyczne - zespol elementow srodowiska przyrodniczego i pozaprzyrodniczego, ktore wspolnie lub osobno sa przedmiotem zainteresowania turystow II. Dostepnosc komunikacyjan - siec drog kolejowych, drogowyc III. Infrastruktura turystyczna - zagospodarowanie, baza materia- lowo turystyczna Ad I. WALORY TURYSTYCZNE - wypoczynkowe, krajoznawcze, specjalistyczne 1.Walory wypoczynkowe: ------------------- - srodowisko przyrodnicze: lasy, plaze, tereny gorskie - warunki klimatyczne - krajobraz Niekiedy centra rozrywkowo wypoczynkowe przyciagaja turystow 2.Walory krajoznawcze - sa 4 grupy w zaleznosci od zainteresowan turystow ------------------- 1) walory srodowiska przyrodniczego: rezerwaty, parki, pomniki przyrody np. Bartek 2) -''- tradycji kultury ludowej: folklor, obrzedy ludowe ... 3) -''- dobr kultury: zabudowania, urbanistyka, architektura, dziela sztuk plastycznych, pomniki hist., kolekcje 4) -''- wspolczesnych osiagniec czlowieka: - gospodarki, techniki, nauki, kultury, urbanistyki, obiekty sportowe, teatralne (wspolczesne) 3. Walory specjalistyczne: wazne elementy wypoczynkowe albo krajoznawczae albo jedno i drugie np. mysliwi Ad II INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA - baza komunikacyjna , w tym sciezki, szlaki turystyczne - baza noclegowa (hotele, motele, biwaki, kempingi, pokoje gosc) - baza wyzywieniowa: sklepy, kioski, magazyny - baza towarzyszaca: np. molo, park, urzadz. rozrywki, lokale gastron, kina, teatry, czytelnie, stacje gorskie pogotowie rat., biura podrozy, Regiony turystyczne - atrakcyjne z pktu widzenia walorow turystyczn. i zagospodarowane oraz udostepnione poprzez siec transportu Znaczenie: globalne, krajowe, regionalne POLSKA: Europa zachodnia na zachod od Wisly: Niz Srodk. Europejski Masyw Czeski Wyzyna Malopolska Karpaty z kotlinami podkarpackimi Europa wschodnia: Nizina Wsch. Europ Polesie Plyta Czarnomorskka - Wyzyna Wolynska EUROPA ZACHODNIA ================= Podstawowe jednostki: Niz Srodkowo Europejski: ----------------------- Pobrzeze Zach. Pomorskie: Wyspy Uznam i Wolin Wybrzeze Slowinskie (od wyspy Wolin po Kaszuby) Pobrzeze Wschodnio Pomorskie Pobrzeze Kaszubskie Mierzeja Helska Mierzeja Wislana Zulawy Wislane Wzniesienia Elblaskie Nizina Warminska Pojezierze Zach. Pomorskie: Pojezierze Mysliborskie -''- Waleckie -''- Drawskie -''- Bytowskie Pojezierze Wschodnio Pomorskie Pojezierze Kaszubskie -'- Ilawskie Bory Tucholskie Pojezierze Krajenskie Jednostki wyzszego rzedu: Pojezierze Chelminsko - Dobrzynskie Pradolina Notecka Dolina Dolnej Wisly Pojezierze Wielkopolskie Pojezierze Lubuskie -''- Poznanskie -''- Gnieznienskie -''- Kujawskie -'- Gostynskie -''- Slawskie -''- Leszcynskie Nizina Slaska Bory Dolnoslaskie (pln od Boleslawca, zach od Lubina) Rownina Wroclawska i Wal Trzebnicki Kotlina Raciborska Nizina Mazowiecka (Polnocna i Poludniowa) Masyw Czeski Sudety Przedgorze Sudeckie: Wzgorza Strzegomskie, Masyw Slezy Wzgorza Strzelinskie Sudety Zachodnie Kotlina Turoszowska Pogorze Izerskie, Gory Izerskie Pogorze Kaczawskie, Gory Kaczawskie Kotlina Jeleniogorska Karkonosze (Sniezka 1602) Rudawy Janowickie Sudety Srodkowe Pogorze i Gory Walbrzyskie Gory Kamienne Gory Sowie (pld. wsch od Walbrzycha) Gory Bardzkie (poln od Klodzka) Gory Stolowe (zach od Nowej Rudy) Gory Bystrzyckie, Gory Orlickie (pld zach od Klodzka) Sudety Wschodnie Gory Zlote (wsch od Klodzka) Gory Bialskie Masyw Snieznika Gory Opawskie (pld zach od Prudnika) Wyzyny Wyzyna Malopolska: Wyzyna Slaska, Wyzyna Krakowsko-Czestochowska, Niecka Nidzianska Wyzyna Kielecko-Sandomierska Gory Swietokrzyskie (Lysica 612) Wyzyna Sandomierska Wyzyna Lubelska i Roztocze KARPATY I PODKARPACIE Kotliny Podkarpackie: Oswiecimska i Sandomierska Karpaty: Zewnetrzne Karpaty Zachodnie: Pogorze Karpackie Beskidy Zachodnie Beskid Slaski (Barania Gora 1220) Beskid Maly (na pld od Bielska, pln od Jez. Zywieckiego) Beskid Makowski (Makow Podh, Sucha Besk, Myslenice) Kotlina Zywiecka Beskid Wyspowy (pld od Limanowej) Gorce Beskid Sadecki Beskid Niski (Wysowa , Barwinek) Beskid Wysoki (Beskid Zywiecki, Gorce, Beskid Sadecki) Wewnetrze Karpaty Zachodnie Podhale Pieniny Tatry Zachodnie (wapienne) Wschodnie (magmowe) - Rysy 2499 Zewnetrzne Karpaty Wschodnie - Bieszczady (Tarnica 1346) EUROPA WSCHODNIA ================ Pojezierze Mazurskie Olsztynskie Mragowskie (wsch od Olsztyna) Kraina Wielkich Jezior (Mamry, Sniardwy, Nidzkie, Niegocin, Jagodnie) Wzgorza Szeskie (pld od Goldapi) Pojezierze Elckie Pojezierze Suwalskie (Wigry, Biale) Nizina Podlaska (pld zach od Bialegostoku) Polesie (Polesie Lubelskie miedzy Chelmem a Biala Podlaska) Wyzyna Wolynska - w ramach plyty Czarnomorskiej - u nas Wyzyna Zach. Wolynska Bory - lasy sosnowe Rzeki Wisla (Wisla, Nogat) Sola, Skawa, Raba, Dunajec, Wisloka, San z Wislokiem, Wieprz, Bug z Narwia, Wkra, Skrwa, Drweca, Osa Przemsza, Pradnik, Dlubnia, Nidzica, Nida, Kamienna, Radomka, Pilica, Bzura, Wda, Wierzyca Odra Ruda, Bierawka, Mala Panew, Widawa, Barycz, Warta, Ina Psina, Osobloga, Nysa Klodzka, Sleza, Kaczawa, Bobr, Nysa Luzycka Rysy 2499; Kasprowy 1985; Walory wypoczynkowe 1. Turystyka wypoczynkowa - walory widokowe krajobrazu Strefy pojezierne: Zalew Szczecinski, Puszcza Goleniowska (pln wsch od Szczecina) (woda, las) Pojezierze Mysliborskie (wsch od Schwedt) Poj. Drawskie (Drawsko Pom, Szcecinek) Pojez. Kaszubskie z Borami Tucholskimi Pojez. Ilawskie, Poj.Olsztynskie Kraina Wielkich Jezior, Puszcza Piska (pld od Jez Nidzkieg) Pojezierze Suwalskie, Puscza Augustowska Pojezierze Lubuskie, Puszcza Notecka Obszary nizinne: Puszcza Knyszynska (pln wsch od Bialegostoku) Dolina Narwi, Biebrzy, Bugu Puszcza Kurpiowska (dla W-wy) (pln zqach od Ostroleki) Srodkowa czesc doliny Warty, Pilicy, Bory Dolnoslaskie (Zgorzelec-Zary) Wyzyny: Gory Swietokrzyskie, Wyzyna Krakowsko-Czestoch., Roztocze Gory: Karkonosze, Gory Sowie (pld wsch od Walbrzycha) Gory Bardzkie (pln wsch od Klodzka) Masyw Snieznika (pld wsch od Bystrzycy Klodzkiej) Gory Zlote (wsch od Klodzka) Beskid Slaski, Beskid Zywiecki, Tatry, Pieniny, Gorce, Bieszczady ATRAKCYJNE MIEJSCOWOSCI W POLSCE 1. Kryterium mozliwosci uprawiania sportow wodnych, wedrowek: Strefa nadmorska strefa przybrzezna Baltyku, Zalew Wislany (Mierzeja Wisl), pas pojezierny W Polsce Poludniowej sztuczne zbiorniki wodne: Jez Goczalkowickie, Jez Zywieckie, Jez Roznowskie, Jez Solinskie, Jez. Myczkowskie 2. Sporty zimowe: Gory Izerskie - wsch od Turoszowa, pld od Lubania Karkonosze Masyw Bialski Beskid Slaski (Rajcza, Rycerka, Korbielow) Tatry Gorce Beskid Sadecki Bieszczady 3. Warunki bioklimatyczne: temperatura, naslonecznienie, dni z opadem, ze sloncem, snieg Milroklimat : morski, gorski - ogromna rola dla uprawiania turystyki Latem: Nizina Mazowiecka, obszar nadmorski, czesc wyzynna Zima: Karpaty, Sudety, czesc wyzynna (Malopolska, Roztocze) TURYSTYKA WYPOCZYNKOWA ZWIAZANA WYSTEPOWANIEM ZRODEL LECZNICZYCH 1. Obszar Sudecki 2. -''- Karpacki 3. -''- Niecki Nidzianskiej 4. -''- Wal Kujawsko Pomorski (Wybrzeze, Kujawy) Wody mineralne zawieraja podwyzszona ilosc zwiazkow. Najczesciej soli. Rzadko zelaziste, wody radoczynne, dwutlenek wegla-szczawy Wazniejsze uzdrowiska: Busko Zdroj, Ciechocinek (miedzy Wloclawkiem a toruniem) Cieplice Zdroj - wys. temp. 40st - efekty powulkaniczne - CO2, pld zach od Jeleniej Gory Kudowa Zdroj (zdroje Marchlewski, Moniuszko) Czerniawa Zdroj, Swieradow Zdroj - zach od Jeleniej Gory Dlugopole Zdroj - na poludnie od Bystrzycy Klodzkiej Duszniki Zdroj - miedzy Klodzkiem a Kudowa Goczalkowice Zdroj, Iwonicz Zdroj Kowary (na pld od Jeleniej Gory) - wody radoczynne Szczawnica, Krynica, Kudowa Krynica Morska Polanica Zdroj (miedzy Klodzkiem a Kudowa) Polczyn Zdroj Solec Zdroj (pol. od Buska) Rymanow Zdroj Sosnowka (radoczynne) Szczawno Zdroj Szklarska Poreba (pln zach od Jeleniej Gory) Ustron Naleczow Borowiny: Swinoujscie, Kolobrzeg, Kamien Pomorski, Wieniec Zdroj (na zach od Wloclawka) Jakuszyce k Szklarskiej Poreby Hala Izerska SWIAT ROSLINNY I ZWIERZECY osobliwe formy Flora i fauna: Dab Bartek w gm. Zagnansk woj. kieleckie, wies Bartkow Rezerwat pokazowy zubrow i tarpanow w Bialowiezy Sekwoje w Glinnej woj. szczecinskie, gm. Stare Czarnowo rezerwat zubrow k Pszczyny -''- w Smardzewicach k TTomaszowa Mazow. Deby rogalinskie w gm Mosina k. Poznania Rezerwat torfowy - topieliska w Zielencu k Dusznik Zdr - najwyzej polozone miejsce upraw Cisy staropolskie w miejscowosci Wierzch Las w woj. bydgoskim Skaly, grupki skalne: gory, wyzyny - Jura Krak.Czest (skaly wapienne) Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale Podzamcze w Ogrodziencu Olsztyn w woj. czestoch. Gory Stolowe: Szczeliniec k. Karlowa, Bledne Skaly w tych gorach Karkonosze - Bierutowice - pielgrzymy Tatry - czesc wapienna, Pieniny Doliny rzeczne, przelomy, wawozy: wawoz Krakow w Tatrach (odnoga doliny Koscieliskiej) wawozy lessowe w rejonie Kazimierza Dolnego czy Sandomierza przelomy rzek - przelom Dunajca, przelom Nysy Klodzkiej w Bardzie doliny: dolina Pradnika k. Ojcowa, dolina Koscieliska Parki - jest w Polsce kilka tysiecy Najwiecej zwiazanych z rezydencjami: Arkadia - Park Romantyczny? Kornik - Park Zamkowy Lancut Nieborow Pszczyna Lazienkowski, Wilanowski w Warszawie Zelazowa Wola Wojewodzki Park Kultury i Wypoczynku, Park Szczytnicki we Wroclawiu Muzea przyrodnicze: Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni -''- Drzewnictwa i Lesnictwa w Krakowie Parki narodowe maja czesto muzea - np. Muzeum Ziemi PAN Ogrody botaniczne: Zaczely powstawac w XVIIw Pod koniec 18w powstal w Krakowie, na pocz. 19w we Wroclawiu: Obiekty Uniwersytetu Wroclawskiego, Poznanskiego, Warszawskiego, Krakowskiego Palmiarnie: w Poznaniu, Zielonej Gorze, Walbrzychu Ogrody zooloiczne - kilkanascie np. w Plocku nastawiony na zwierzeta Ameryki Poludniowej, w Katowicach, Krakowie, Opolu, Wroclawiu, Poznaniu, Lodzi, Gdansku, Zamosciu (maly) Punkty widokowe - zazwyczaj zaznaczone na wiekszosci map; najlepiej zaczac zwiedzanie z punktu widokowego (San Marino, Efez) Parki Narodowe - maja funkcje ochronna, narodowa. Funkcja turystyczna dopuszczlna na wybranych obszarach - nie mozna schodzic ze szlakow. 0.4% powierzchni w kraju, przecietnie 1% w Europie. Jest kilkanascie - min.500ha, zarzadzaja wladze centralne, okreslone przepisy zachowania Park Karkonoski, Babiogorski, Tatrzanski, Gorcanski, Bieszczadzki Ojcowski, Roztoczanski, Swietokrzyski, Wielkopolski, Kampinoski, Bialowieski, Wolinski, Slowinski Wigierski Parki Krajobrazowe - bardziej dopuszczona turystyka - rezerwaty krajobrazowe: Zespol Jurajskich Parkow Krajobrazowych, Stolowo Gorski Snieznicki Park Krajobrazowy w Szczecinie, dolina Slupii Rezerwaty przyrodnicze - kilkaset np.w obrebie parku - wszelka dzialalnosc zabroniona - florystyczne, faustyczne, antropologiczne.. WALORY ZWIAZANE Z DZIALALNOSCIA CZLOWIEKA Muzeum i Rezerwat Archeologiczny w Biskupinie Rezerwat Archeolog. Krzemionki Opatowskiej -''- -''- Ostrow Legnicki w Lednogorze k Gniezna (wyspa na Jez. Lednickim) Gora Sleza - rzezby kultowe Muzea Archeologiczne: Slaskie, we Wroclawiu MIEJSCA ZWIAZANE Z KULTURA LUDNOSCI Skanseny (pierwsze w Skandynawii) Parki etnograficzne - rejonow zwiazanych z gorami, Kaszuby, Kurpie, okolice Lowicza Do najbardziej znanych naleza: Muzeum Kaszubskie w Kartuzach Zagroda Slowinska w Klukach Bielkowice pod Opolem Pszczyna Sanok (budownictwo ludowe) Wdzydze Koszewskie - kaszubski Nowogrod na Kurpiach Koniakow - koronki OBIEKTY ZWIAZANE ZE ZBIORAMI SZTUKI - MUZEA w: Krakowie - Wawel, Sukiennice, Zbiory Czartoryskich Baranow Sandomierski - Muzeum Zamkowe Skarbiec na Jasnej Gorze Kornik - Muzeum i Biblioteka PAN Lidzbark Warminski Lancut - Muzeum Zamkowe Malbork Warszawa: Wilanow, Lazienki, Muzeum Narodowe Pszczyna - Muzeum Wnetrz Palacowych Muzea dla szczegolnie zasluzonych postaci: poswiecone Kopernikowi: Frombork, Torun Muzeum Kochanowskiego w Czarnolesie Dom Matejki w Krakowie Oblegorek - Muzeum Sienkiewicza Zakopane - Kasprowicz, Szymanowski Zelazowa Wola - Chopin Zeromski - Naleczow, Kielce Muzea z rzadkimi zbiorami przedmiotow Muzeum Powozow w Lancucie -''- Poczty i Telekomunikacji Jedrzejow - zegary sloneczne (3-cie miejsce na swiecie) Muzeum Zabawki w Kielcach Miejsca zwiazane z historia Polski: np. kwatera Hitlera w Gierlozy k Ketrzyna w woj. gorzowskim - zbior poniemieckich umocnien obronnych Srebrna Gora Wzgorze sw Anny - Pomnik Czynu Powstancow Pomnik Obroncow Westerplatte Grunwald - Pomnik i Muzeum Miejsca zwiazane z martyrologia Obozy koncentracyjne: Oswiecim, Rogoznica, Sztutowo, Treblinka, Majdanek, Lambinowice, Pawiak Obiekty zwiazane z dzialalnoscia gospodarcza np. Kanal Elblaski - pochylnie rolkowe - Buczyniec -''- Augustowski - sluzy (np. Studziennicza) Komory pod Wroclawiem Spawany most - Malzyce w woj. skierniewickim Muzeum kupiectwa slaskiego w Swidnicy -''- tkactwa dolnoslaskiego -''- papiernictwa w Dusznikach zupy krakowskie w Wieliczce Sztolnia czarnego psttraga w Tarnowskich Gora (Repty) Festiwale, imprezy teatralne Miejsca zwiazane z religia: pielgrzymki - Czestochowa, Kalwaria Zebrzydowicka, Niepokalanow, Wambierzyce