Niemiecki - gramatyka

Jeżeli między 2 samogłoskami znajdują się 2 spółgłoski lub więcej,
to ostatnia spółgłoska przechodzi do następnej sylaby,
np. ler-nen, kom-men, ant-wor-ten.

Wyrazy ch, sch, st, sp stanowią nierozdzielną całość, której przy przenoszeniu wyrazu
dzielić nie można.

Sylaba kończąca się samogłoską jest otwarta, a samogłoska jest długa,

np. le-sen, fra-gen.

Sylaba kończąca się spółgłoską jest zamknięta, a samogłoska jest z reguły krótka,
np. kom-men, ler-nen, Lek-tor.

Wyjątek stanowią samogłoski w wyrazach jednosylabowych, zakończonych pojedynczą spółgłoską, które są w zasadzie długie,

np. der, wir, gut, Tag.

Samogłoski długie i krótkie

Samogłoski długie wymawia się dłużej, a krótkie krócej.

Przykłady

Głoski długie	Głoski krótkie
in - w	Ihn - jego
an - przy	bieten – proponować
bitten - prosić	der Ahn – przodek
der Kamm – grzebień	der Kahn – łódź
der Bann - wygnanie	die Bahn - kolej
die Mitte - środek	die Miete - komorne

Akcent wyrazowy

W wyrazach prostych akcent wyrazowy spoczywa w języku niemieckim zwykla
na sylabie rdzennej.
Jest to przeważnie pierwsza sylaba wyrazu, np. Morgen, Stunde.

Odmiennie akcentowane są wyrazy pochodzenia obcego
– wtedy akcent spoczywa często na innej sylabie, np. Student, interesant.

Nauka o wyrazie

Części mowy języka niemieckiego

1. Rodzajnik – der Artikel (das Geschlechtswort)

2. Rzeczownik - der Substanktiv (das Hauptwort, das Dingwort)

3. Przymiotnik - der Adjektiv (das Eigenschaftswort)

4. Zaimek - das Pronomen (das Fürwort)

5. Liczebnik - das Numerale (das Zahlwort)

6. Czasownik - das Verb (das Zeitwort, das Tätigkeitswort)

7. Przysłówek - das Adverb (das Umstandswort)

8. Przyimek - das Präposition (das Verhältniswort)

9. Spójnik - die Konjuktion (das Bindewort)

10. Wykrzyknik - die Interjektion (das Empfindungswort)

RZECZOWNIK – DAS SUBSTANTIV

Rzeczownik jest częścią mowy, która oznacza osobę, przedmiot lub pojęcie.

Rzeczownik odmienia się przez rodzaje, liczby przypadki.

Pisownia rzeczowników

Wszystkie rzeczowniki pisze się w języku niemieckim dużą literą,
np. der Student, der Lektor, der Tag, die Tasche, das Haus, der Neue, das Reden.

W języku niemieckim wystepują 3 rodzaje rzeczowników:

męski – Maskukinum, żeński – Femininum i nijaki – Neutrum.

O tym jakiego rodzaju jest dany rzeczownik, informuje nas jego rodzajnik określony:
der – rodzaj męski, np. der Vater, der Lehrer, der Schüler

die – rodzaj żeński, np. die Mutter, die Lehrerin, die Schülerin

das – rodzaj nijaki, np. das Kind, das Schulmädchen, die Trümmer

Istnieje niewielka grupa rzeczowników, które występują tylko w liczbie mnogiej.
Są to tzw. Pluraliatantum, np. die Einkünfte, die Eltern, die Ferien, Gebrüder,
die Geshwister, die Kosten, die Leute.

W języku niemieckim rzeczowniki rodzaju żeńskiego tworzy się często
od rzeczowników rodzaju męskiego, przez dodanie końcówki –in.
W liczbie mnogiej rzeczowniki te mają koncówkę –nen.
der Schüler (uczeń) - die Schülerin (uczennica) - die Schülerinnen (uczennice)

der Lehrer (nauczyciel) - die Lehrerin (nauczycielka) - die Lehrerinnen (nauczycielki)

Rzeczowniki złożone – Die zusammengesetzen Substantive

W jezyku niemieckim występuje wiele rzeczowników złożonych z 2 lub więcej wyrazów.

Ostatni człon wyrazu złożonego jest zawsze rzeczownikiem.

Rzeczowniki złożone mają rodzaj ostatniego członu, czyli tzw. wyrazu głównego złożenia
– Grundwort, który zawiera część zasadniczą.
Najpierw występuje wyraz określający (Bestimmungswort) , na którym spoczywa akcent, potem wyraz główny.

Przykłady

der Bahnhof – die Bahn + der Hof – dworzec kolejowy

das Lehrerzimmer – der Lehrer + das Zimmer – pokój nauczycielski

das Klassennzimmer – die Klasse + das Zimmer – klasa

das Hinterzimmer – pokój tylny

das Zweibettzimmer – pokój dwuosobowy

das Balkonzimmer – pokój z balkonem

das Kinderzimmer – pokój dziecięcy

das Empfangszimmer – pokój gościnny, salon

das Deutschbuch - książka do niemieckiego

das Schulbuch - ksiażka szkolna

Rzeczowniki złożone mogą tworzyć:

Rzeczownik + rzeczowniki, np. der Mittag + das Essen à das Mittagessen

Przymiotnik + rzeczownik, np. Groß + die Mutter à die Großmutter

Przysłówek + rzeczownik, np. Früh + das Stück à das Frühstück

Czasownik + rzeczownik, np. hören + der Saal à der Hörsaal

Liczebnik + rzeczownik, np. zwei + der Kampf à der Zweikampf

Przyimek + rzeczownik, np. auf + die Gabe à die Aufgabe

Poszczególne człony łączą się bezpośrednio lub z pośrednictwem spójek
s, es, n, en, e, er, np. das Mittagsmahl, Mittagsmahlzeit, die Mittagspause,
die Jahresceit, das Studentenheim, der Lesesaal, das Kinderheim.

RODZAJNIKI

Rodzajnik – der Artikel - das Geschlechtswort

Rodzajnik służy do oznaczania rodzaju rzeczownika.

W języku niemieckim, podobnie jak w polskim rozróżnia się 3 rodzaje:
męski, żeński i nijaki, liczbę pojedynczą i mogą oraz różne przypadki.

W języku polskim rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika poznajemy po jego końcówce.

W języku niemieckim rzeczownik występuje z rodzajnikiem – der Artilel,
który wskazuje rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika.

Rodzajnika nie tłumaczy się na język polski, np. der Lektor – lektor, die Stunde – lekcja,
das Buch – książka, die Studenten – studenci.

Wyróżniamy

- Rodzajnik określony (der bestimmte Artikel) :
der, die, das dla liczby pojedynczej oraz die dla liczby mnogiej
– wskazuje przedmiot już poprzednio wymieniony lub znany,
np. der Brief, die Lampe, das Rad, der Student, die Studentin, das Kind.

- Rodzajnik nieokreślony (der unbestimmte Artikel) :
ein dla rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej
oraz eine dla r. żeńskiego w l. pojedynczej;
rodzajnik nieokreślony nie istnieje dla liczby mnogiej
– wskazuje przedmiot nieznany, nieokreslony,
np. ein Brief, eine Lampe, ein Rad, ein Student, eine Studentin, ein Kind.

- Rodzajnik zerowy (der Nullartikel), czyli opuszczenie rodzajnika.
Przykłady:
Polen liegt in Europa. Wir kaufen Bücher. Er muss noch Benzin tanken. Peter isst Eis.

Rodzajniki określone i nieokreślone stoją zawsze przed rzeczownikiem,
określają jego rodzaj, liczbę i przypadek.

Z reguły przed rzeczownikami jest rodzajnik określony.
W pewnych sytuacjach rodzajnik okreslony można zastapić rodzajnikiem nieokreślonym

– wtedy gdy chodzi o jakąś bliżej nie określoną osobę lub rzecz lub jedną osobę
lub rzecz spośród wielu, np.
Haben Sie mich noch ein Zimmer frei? Jest/macie jeszcze jakiś pokój wolny?
Ja, das Zimmer 15 ist noch frei. Tak, pokój 15 jest jeszcze wolny. (konkretny pokój)

Rodzajnik określony – der bestimmte Artikel

Rodzajnik określony w mianowniku liczby pojedynczej brzmi:

dla rodzaju męskiego: der, np. der Herr, der Mann

dla rodzaju żeńskiego: die, np. die Frau

dle rodzaju nijakiego: das, np. das Kind

Dla wszystkich 3 rodzajów w mianowniku liczby mnogiej: die,
np. die Männer, die Frauen, die Kinder.

Przykłady

	Singular – liczba pojedyncza	Plural – liczba mnoga
maskulin – rodzaj męski	der Herr	die Herren
feminin – rodzaj żeński	die Frau	die Frauen
neutral – rodzaj żeński	das Kind	die Kinder

Rodzajniki określone der, die, das (w liczbie pojedynczej),
die (w liczbie mogiej dla wszystkich rodzajów)
określają rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika.
Rodzajnika określonego nie tłumaczy się na polski.

Rzeczownik występuje z rodzajnikiem określonym, jeśli oznacza osobę lub przedmiot
znane bliżej lub takie, o których była mowa uprzednio, np.:
Der Lektor kommt. (Mowa o lektorze bliżej znamym)

Hier ist ein Tisch. Der Tisch ist groß.
(W drugim zdaniu przedmiot jest znany bo była mowa o nim w poprzednim zdaniu).

Rodzajnik określony występuje

- Przed rzeczownikami, które znane są mówiącemu lub rozmówcy,
bliżej określone, lub o których była mowa w poprzedzającej wypowiedzi:

Der neue Pullover ist mir groß.

Die rote Bluse ist sehr schön.

Die Sohne scheint.

Das ist das Auto meines Vaters.

Das ist en Mädchen. Das Mädchen ist schön.

Dort steht ein Man. Der Man heiß Bauer.

- Przed rzeczownikami, które określają gatunek:

Die Birke ist ein Baum.

Der Volkswagen ist ein Wagen.

- Przed rzeczownikami, które określają zjawiska

Das Wetter ist heute sehr schön.

Das Regen stört mich nicht.

- Przed nazwami własnymi ulic, gór, rzek, jezior, mórz, pustyń, np.:

Ich wohne in der Nordstraße.

Die Welchsel ist der längste Fluß in Polen.

Die Ostsee ist sehr verschmutzt.

- Przed rzeczownikami poprzedzonymi najwyższym stopniem przymiotnika
lub liczebnikiem porządkowym:

Das ist die schwerste Aufgabe.

Sie ist die beste Schülerin

Der Mount Everest ist der höchster Berg der Welt.

Die Welchsel ist der längste Fluß Polens.

Ich habe das schönste Geschenk bekommen.

Er geht in die sechste Klasse

Sie liest schon das dritte Buch in dieser Woche.

- Przed rzeczownikami własnymi (imionami, nazwiskami, nazwami własnymi
– nazwy miast, części świata itp.) poprzedzonymi przydawką:

Das Dresden, das wir eben besictigt haben, war während des zweiten Weltkrieges sehr zerstört worden.

Das heutige Berlin sieht sehr modern aus.

Der klein Georg geht heute nicht in der Kindergarten.

- Przed nazwami państwa i krain geograficznych, wystepujących w rodzaju żeńskim,
męskim lub tylko w liczbie mnogiej:

Die Schweiz, die Türkei, die Bundesrepublik Deutschland, die USA, die Mongolei,

die Ukraine, die Slowakei,

der Libanon, der Iran, der Irak, der Sudan, der Vatican, der Senegal

die Vereinigten Staaten, die Niederlande.

Z rodzajnikiem określonym występują następujące nazwy krajów:

w liczbie pojedynczej:

die Slowakei - Słowacja

die Türkei - Turcja

die Schweiz - Szwajcaria

der Libanon - Liban

die Bundesrepublik Deutschland - Republika Niemiec

die Mongolei - Mongolia

die Ukraine - Ukraina

der Irak - Irak

der Iran - Iran

der Sudan - Sudan

w liczbie mnogiej:

die Vereinigten Staaten von Amerika - die USA - Stany Zjednoczone Ameryki

Deklinacja rodzajnika określonego – Deklination des bestimmten Artikels

	Liczba pojedyncza - Singular			Liczba mnoga - Plural
Fall – przypadek	Maskulinum Rodzaj męski	Feminimum Rodzaj żeński	Neutrum Rodzaj nijaki	Liczba mnoga - Plural
Nominativ – mianownik: wer?, was? - kto, co?	der	die	das	die
Genitiv –dopełniacz wessen? – czyj, czyja, czyje? kogo, czego?	des	der	des	der
Dativ – celownik wem?, was? - komu, czemu?	dem	der	dem	den
Akkusativ – biernik wen?, was? - kogo, co?	den	die	das	die

Łączenie rodzajnika określonego z przyimkami

Rodzajnik określony może łączyć się w z niektórymi przyimkami, tworząc jeden wyraz:

Rodzajnik i wyraz	Po połączeniu	Przykład	Tłumaczenie
zu + der	zur	zur Polizei gehen	Iść na policję
zu + dem	zum	zum Beispiel	Na przykład
von + dem	vom	vom Vater etwas bekommen	Od ojca otrzymać
in + das	ins	ins Kino gehen	Iść do kina
bei + dem	beim	beim autofahren	Podczas jazdy
auf + das	aufs	aufs Sofa legen	Położyc na kanapie
an + dem	am	am Fenster stehen	Stać przy oknie

Ściagnięcie rodzajnika określonego z przyimkiem

Das Zusammenziehen des bestimmten Artikels mit einer Präposition

Rodzajnik określony może być ściągnięty z niżej wymienionymi
przyimkami rządzącymi celownikiem i biernikiem

Celownik - Dativ		Biernik - Akkusativ		Przykłady
Celownik - Dativ		Biernik - Akkusativ		Celownik - Dativ	Biernik - Akkusativ
an + dem	am	an + das	ans	Bleibe am Fenster stehen!	Geh ans Fenster!
bei + dem	beim	auf + das	aufs	Er verbrachte die Freizeit beim spiel.	Lege das Buch aufs Tisch!
in + dem	im	in + das	ins	Er arbeitet heute im Institut.	Sie eilen ins Institut.
von + dem	vom	durch + das	durchs	Sie erzählen vom Ausflug.	Für Ihren Testen gehen sie durchs Feuer
unter + dem	unterm	unter + das	unters	Ich will den Roman „Unterm Rad” lesen.
zu + dom	zum	für + das	fürs	Die Sportler eilen zum Sportplatz.	Alle wollen ihre Kräfte fürs Vaterland einsetzen
zu + der	zur			Die Kinder eilen zur Schule.	sich unters Messer legen voll bis unters Dach Unters taatssekretärin

Użycie rodzajnika określonego

Rzeczownik wystepuje z rodzajnikiem określonym:	Przykłady
1 Jeśli przedmiot jest znany mówiącemu i rozmówcy lub uznany za jedyny w świecie	Der Student Wolff ist fleißig. Was kostet das Zimmer? Die Erde, die Sonne, der Mond, der Chef, der Direktor, der Rektor …	Der Dichter Goethe ist berühmt. Kennen Się den Mann? Die *Erde* ist rund.
2 Jeśli przedmiot został wcześniej wymieniony – mówimy o osobie lub rzeczy po raz kolejny.	In der Nähe ist ein Wald. Das Wald ist groß. Das ist ein Bahnhof. Der Bahnhof ist alt.	Auf dem Platz stehet ein großes Gebäude. Das Gebäude ist elf Stock hoch.
3 Jeśli przed imieniem własnym wystepuje przydawka	Der gute Paul half der Mutter.	Das heutige Warschau sieht sehr modern aus.
4 Jeśli używa się rzeczownika materiałowego w określonym znaczeniu	Die Milch in glas ist noch heiß.	Die Luft in Gebirge macht den Menchen stark und gesund.
5 Przed nazwami własnymi gór, rzek, mórz, jezior, pustyń, gwiazd, ulic, budowli, hoteli, kin, gazet, czasopism	Die Karpaten liegen in Polen. Die Weichsel ist 1.047 km lang.	Die Ostsee ist sehr tief. Er wohnt in der Südstraße.
6 Przed nazwami niektórych krajów:	Wir fahren in die Bundesrepublik Deutschland.	Die Vereinigten Staaten von Amerika sind sehr groß.
7 Przed nazwami pór roku, miesięcy, pór dnia, posiłków	Jetzt ist der Januar. Der Frühling ist eine schöne Zeit des Jahres.	Am Morgen ist es kalt.
8 Przy rzeczownikach z przymiotnikami w stopniu najwyższym i z liczebnikami porządkowymi	Der Himalaya ist das höchste Gebirge. Er ist der beste Koch in der Stadt.	Das ist der erste Tag der Ferien. Sie gehen in die zweite Klasse.
9. Przed rzeczownikami określającymi gatunek	Die Nelke ist eine Blume. Der Volkswagen ist ein Wagen.	Die Blume ist eine Pflanze.

Rodzajnik nieokreślony – der unbestimmte Artikel:
ein, eine, ein.

Wskazuje przedmiot nieznany, nieokreślony.

Rodzajnik nieokreślony został utworzony od liczebnika „eins”
(jeden, jeden z wielu przedmiotów)

ein - dla rzeczowników rodzaju męskiego

eine – dla rzeczowników rodzaju żeńskiego

ein – dla rzeczowników rodzaju nijakiego

Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej.

Rodzajnik nieokreślony nie jest akcentowany.

Rzeczownik, który w liczbie pojedynczej wystepuje z rodzajnikiem nieokreślonym,
traci w liczbie mnogiej rodzajnik, np.:
L. poj. ein Tisch, eine Lampe, ein Fenster

L. mnoga - Tische - Lampen - Fenster

Przykłady

	Singular – liczba pojedyncza		Plural – liczba mnoga
	Rodzajnik nieokreślony	Przykłady	Brak rodzajnika nieokreślonego Przykłady
maskulin – rodzaj męski	ein	Das ist ein Junge.	Das sind Junge.
feminin – rodzaj żeński	eine	Das ist eine Frau.	Das sind Frauen.
neutral – rodzaj żeński	ein	Das ist ein Kind.	Das sind Kinder.

Rodzajniki nieokreślone ein, eine, ein stosuje się z rzeczownikami oznaczającymi osoby
lub rzeczy, które nie są nam bliżej znane lub o których mówimy po raz pierwszy,
np.

Ein Lekror kommt. (Przychodzi pewien lektor, o którym bliżej nic nie wiemy)
Hier ist ein Tisch. (Tu jest jakiś stół)

Das ist ein Junge. To jest chłopak (jakiś chłopak, bliżej nam nie znany,
mówimy o nim po raz pierwszy). Der Junge ist höflich. (Ten chłopiec jest grzeczny)

Hier ist ein Päckchen. Das Päckchen ist hübsch.

Rodzajnik nieokreślony ma tylko liczbę pojedynczą.
Rzeczownik, który w liczbie pojedynczej wystepuje z rodzajnikiem nieokreślonym,
w liczbie mnogiej nie ma rodzajnika.

Rodzajnika nieokreślonego nie tłumaczy się na jezyk polski.
W języku polskim funkcję nieokreśloności rzeczowników wyrażamy przy pomocy słów:
jakiś, pewien itp.

Rzeczowniki występujące z rodzajnikiem nieokreślonym

Z rodzajnikiem nieokreślonym występują:

- rzeczowniki, które występują po raz pierwszy i o których jeszcze jeszcze bliżej nie wiemy,
o których nie było mowy, pzy wprowadzaniu nowego przedmiotu rozmowy np.

Das is ein Junge. Das ist ein Park. Da ist ein Bahnhof.

Sie kauft eine Flasche Wein.

Ich habe in der Straßenbahneine eine Zeitung gelesen.

Er möchte morgen einen Film sehen.

Meine Mutter hat mit ein Kleid geschenkt. Seine Mutter gab ihm ein Geschenk

Es war einmal ein König.

- rzeczowniki wystepujące przy porównaniach, np:

Er singt wie eine Lerche.

Sie hat Zähne wie ein Pferd.

- rzeczowniki występujące często po czasowniku haben i po zwrocie „es gibt“
– zawsze w bierniku - Akkusativ, np.:
Er hat einen neuen Wagen.

Es gibt hier ein gutes Restaurant.

Zum Mittag gibt es heute ein schmackhaftes Fleisch.

Es gibt zu Mittag eine Suppe.

Gibt es in Ihrer Stadt ein Kino?

Gleich gibt es ein Gewitter.

Da gibt es einen größen Schrank.

Da gibt es eine Telefonzeile.

In diesem Zimmer gibt es zwei Fenster.

- rzeczowniki pełniące w zdaniu funkcję orzecznika

Der Hund ist ein Tier.

Der Kugelschreiber ist ein Schreibzeug.

Der Rhein ist ein Fluss. Die Wolga ist ein Fluss.

Er ist ein größer Fachman.

- w wyrażeniach jeden, jakiś …
Ich kenne einen Mann, der Chinnesisch spricht.

Da wartet eine Dame auf Sie.

Geben Sie mir bitte einen Bleistift. (Proszę mi podać jakiś ołówek)

(ale Geben Sie mir den Bleistift. Proszę mi podać ten ołówek)

Rodzajniki nieokreślone stosujemy

Mówiąc o danej osobie lub rzeczy po raz pierwszy	Das ist ein Bahnhof. Das is ein Junge.
Gdy osoba lub rzecz jest bliżej nieokreślona	Ich kaufe ein Buch. Ich kaufe mir eine Zeitung.
Gdy osoba lub rzecz jest jedną z większej ilości osób lub rzeczy	Das ist ein Junge. Das ist ein Tisch.
Gdy rodzajnik pełni funkcję liczebnika	Marie kauft einen Apfel und drei Gurken.
Rodzajnik nieokreślony używamy z określeniem „es gibt“ oraz po czasowniku haben	In meiner Klasse gibt es nur ein Mädchen. Es gibt zu Mittag eine Suppe. Er hat ein* neues Fahrrad.*
Rodzajnik nieokreślony poprzedza rzeczowniki określające jedną osobę lub rzecz z większego zbioru:	Die Kuh ist ein Tier. Der Baum ist eine Pflanze. Gibt es hier in der Nähe einen Supermarkt?
Przed rzeczownikami będącymi orzecznikami	Sein Vater ist ein Pole.
Często przy porównaniach	Er ist so klug wie ein Genie. Er singt wie eine Lerche.

Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej.
Das sind Autos. Damen gehen.

Deklinacja rodzajnika nieokreślonego – Deklination des unbestimmten Artikels

	Liczba pojedyncza - Singular			Liczba mnoga - Plural
Fall - przypadek	Maskulinum Rodzaj męski	Feminimum Rodzaj żeński	Neutrum Rodzaj nijaki	Liczba mnoga - Plural
Nominativ – mianownik: wer?, was? - kto, co?	ein	eine	ein	-
Genitiv –dopełniacz wessen? – czyj, czyja, czyje? kogo, czego?	eines	einer	eines	-
Dativ – celownik wem?, was? - komu, czemu?	einem	einer	einem	-
Akkusativ – biernik wen?, was? - kogo, co?	einen	eine	ein	-

Opuszczanie rodzajnika – rodzajnik zerowy

Rodzajników w zasadzie nie stosuje się:

- przed imionami własnymi lub rzeczownikami poprzedzonymi liczebnikiem głównym:
np. Das ist Peter. Das ist Helga.
Werner und Walter klatschen Beifall.
Vier Studenten und sechs Studentinnen diskutieren.

- przed wyrazami Herr i Frau w połączeniu z nazwiskami, np.
Wer ist das? Das ist Herr. Herr Ebert ist Lehrer.
Was ist Herr Ebert? Herr Ebert ist Lehrer.

- jeżeli orzecznik oznacza zajęcie lub zawód, np. Frau Weber ist Lehrerin.

Rzeczownik zerowy – bez rodzajnika wystepują:

- rzeczowniki własne bez przydawki, z wyjątkiem nazw gór, rzek, jezior, mórz, pustyń,
ulic oraz kilku nazw państw

- rzeczowniki niepoliczalne (minerały, metale, materiały…) , jak
Sand, Brot, Honig, Milch, np.:

Ich esse gern Honig. Er kauft Brot. Gold ist ein teueres Edelmetall.
Sie muss noch Benzin tanken. Er trinkt gern Wein.

- rzeczowniki określające zawód, np.:
Ich bin Ingenieur. Mein Bekannter ist Lehrer.

- rzeczowniki określające narodowość, np.:
Er ist Amerikaner. Mein Freund ist Francose.

- rzeczowniki po rzeczownikach własnych w 2 przypadku, np.:
Peters Vater ist nicht da.
Ninas Hund ist sehr agressiv.

- rzeczowniki określające tytuł lub pokrewieństwo, np.:
Tante Ann ist Arzt.

Onkel Peter besucht uns heute.

Doktor Braun ist ausgezeichner Spezialist.

- rzeczowniki oznaczające zwracanie się do kogoś, np.:

Komm her, Mädchen.
Was hast du gemacht, Freundchen?

- rzeczowniki po liczebnikach oraz zaimkach, np.:
Das ist meine Katze.
Er kauft ihr zehn Rosen.

Uwaga! Użycie zaimków dzierzawczych lub liczebników głównych
wyklucza użycie rodzajnika.

- rzeczowniki przy wyliczaniu, np.:
Sie packte ein: Schuhe, Seife, Zahnpaste. Schlafanzug.

- rzeczowniki z rodzajnikami nieokreślonymi w liczbie mnogiej:

Wir kaufen Bücher.

Er hat Pizzas bestellt.

Da gibt es Telefonzellen

Da gibt große Schränke.

Sie beide haben neue Wagen.

Sie sind große Fachleute.

- imiona i nazwiska:

Paul und Alice essen Eis.
Gothe und Schiller sind die größten Dichter Deutschland

- nazwy państw, miast, części świata, które są rodzaju nijakiego:

Frankreich liegt in Europa.

Berlin ist die Haupstadt Deutschland.

- w wielu zwrotach (szczególnie pary wyrazów, połączone spójnikiem und lub innym
oraz przy stałych frazach czasownikowych) i przysłówkach:

Wir wollen nich Kopf und Kragen riskieren.

Er hat sich von Kopf bis Fuß verändert

Das kommt gar nicht in Frage!.
- po wyrazach określających ilość, masę, długość, itp.:
Jeden Abend trinkt er 3 Glass Bier.

Die Muttter kauft 3 kilo Schinken für das Weichnachtsfest.

- rzeczowniki z zaimkami (zaimki przejmują funkcję rodzajnika)
Mein Vater hat mich sehr lieb.
In welchem Haus wohnen Się denn?

- rzeczowniki poprzedzone przysłówkiem wenig, viel

Die Kinder sollten viel Obst essen.

- rzeczowniki poprzedzone przydawką w dopełniaczu

Goethes „Faust” wird bis heute gelesen.

Peters Freundin ist 3 Jahre alter als er.

Kiedy nie używa się rodzajnika

Nie używa się rodzajnika	Przykłady
1. Przed imionami własnymi	Peter is mein Freund. Er heißt Paul Müller.	Immanuel Kant war ein größer Denker. Beethoven war der große deutsche Pianist.
2. Przed rzeczownikami materiałowymi, użytymi w znaczeniu ogólnym	Die Menschen trinken Wasser, Tee, Kaffee, Milch, Bier und andere Getränke.	Unser Vaterland ist reich an Kohle. Russland ist reich an Erdgas.
3. Przed orzecznikami, oznaczającymi narodowość, zawód, zajęcie, przynależność do organizacji; z czasownikami sein, werden i słówkiem als	Er ist Deutscher. Sie sind Deutschen. Ich bin Pole. Sie ist Polin. Er ist Arzt. Seine Schwester ist Arzt. Sie möchte Schauspieler werden. Er ist Arbeiter, und sie ist Bäuerin.	Ihre Freundin ist Französisch. Sie will Lehrerin werden. Er will Soldat werden. Seine Muter ist Ärztin. Dieser junge Mann ist Student. Helmut Kohl war Christdemokrat. Sie ist Kommunistin, und er ist Sozialdemokrat. Sie arbeitet als Sekretärin.
4. Przed rzeczownikami oznaczającymi pojęcia oderwane, abstrakcyjne, przed uczuciami	Zum Studium gehört Fleiß. Er hat Angst.	Willenskraft und Ausdauer sind Eigenschaften eines jeden Aktivisten.
5. Przed zwrotami idiomatycznymi, w przysłowiach oraz utartych zwrotach.	Er war ein Kampf auf Leben und Tod. Aller Anfang ist schwer	Er war mit Leib und Seele bei der Sache. Übung macht den Meister.
6. Po wyrazach znaczających: ilość, miarę, ciężar	Sie nahm zwei Paar Schuhe mit. Ich möchte 2 Liter Cola Er kaufte heute zwei Liter Milch und drei Kilogramm Mehl. Bitte eine Dose Cola.	Tausend Mann nahmen an dem Umzug teil. Sie trinkt jeden Tag drei Glas Tee und isst ein Kilogramm Brot. Ich möchte 3 Kilo Kartoffeln kaufen. Ich trinke eine Tasse Kaffe.
7. Przed cieczami, rzeczownikami materiałowymi, których bliżej nie określamy	Der Stuhl. ist aus Holz. Ich esse Brot. Rotwein ist gesund.	Seine Ohrringe sind aus Silber. Sie trinkt Tee. Das Ring ist aus Gold.
8. Przed nazwami większości państw, kontynentów i miast, które są rodzaju nijakiego, jeśli występują bez przydawki	Peter wohnt in Polen. Dänemark liegt in Europa Spanien ist ein warmes Land. Hamburg .liegt in Norden.	Er kommt aus Italien. Polen gehört to NATO. Berlin ist die Haupstadt Deutschland.
9. Przed rzeczownikiem poprzedzonym liczebnikiem głównym	Ich habe zwei Katzen. Dieser Schriftsteller hat schon acht Bücher geschrieben.	Er ist 40 Jahre alt. In diesem Haus wohnen 6 Familien.
10. Jeśli przed rzeczownikiem jest zaimek	Das ist mein Vater. Unser Onkel ist begabt.	An diesem Dienstag gehe ich nicht zur Schule.
11. Po wyrazach viel, etwas, wenig	Wenn ich viel Geld hätte, würde ich sehr viel reisen. Er hat etwas Ersparnisse.	Jeder möchte viel Geld haben. Wir haben viel Zeit. Wir haben wenig Zeit. Sie pflegt das Kond mit viel Liebe.
12. Bardzo często po przyimkach: ohne, zu, nach, vor	Sie geht ohne Regenschirm spazieren. Ich esse zu Mittag.	Er geht nach Hause. Er muss vor Gericht erscheinen.
13. Przed rzeczownikami poprzedzonymi przydawką dopełniaczową	Goethes „Faust” wird bis heute gelesen.	Daniels Freundin ist 3 Jahre jünger als er.
14. Po zaimkach: wessen, dessen, deren	Wessen Bild hängt an der Wand? Das ist der Frau, deren Mann Arzt ist.	Das ist das Haus, dessen Besitzer in Frankreich wohnt.
15. W wyrazeniach: zu Fuß, Tag und Nacht	Ich gehe zu Fuß.	Er arbeitet Tag und Nacht.
16. Przysłowia	Aller Anfang ist schwer. Übung macht den Meister. Arbeit adelt. Borgen macht sorgen. Hunger ist der beste Koch. Lachen ist gesund.	Kommt Zeit, kommt Rat. Absicht ist die Seele der Tat. Arbeit schndet nicht. Aufgeschoben ist nicht aufgehoben. Hunde, die bellen beien nicht Liebe macht blind.
17. Zwroty	Sorgen machen In Zweifel ziehen. Herren, Damen,Fräulein! Herzlichen Dank	Entscheidung treffen. Mit Vergnügen! Tut mir Leid.

RZECZOWNIK – DAS SUBSTANTIV

Rzeczownik w języku niemieckim i polskim może mieć inny rodzaj,
dlatego rzeczownika należy uczyć się z rodzajnikiem.
Przykłady:
Das Spitzer - ta temperówka

Das Mädchen - ta dziewczyna

Der Stuhl - to krzesło

Rodzaj rzeczowników – Das Geschlecht der Substantive

Rodzaj rzeczowników poznaje się na podstawie:

- znaczenia

- końcówki

Rodzaj rzeczowników na podstawie znaczenia i końcówki

Rodzaj męski- Maskulinum

Rodzaj żeński - Feminimum

Rodzaj nijaki - Neutrum

Osoby
i zwierzęta rodzaju męskiego

der Vater

der Sohn

der Herr,
der Mann

der Soldat

der Hund

der Tiger,

der Hahn

der Löwe

Osoby ,

zwierzęta

rodzaju żeńskiego

(wyjatki:
das Mädchen

das Fräulein,
das Mädel,

das Huhn
das Schaf,
das Weib)

die Mutter

die Tochter

die Frau

die Verkäuferin

die Kuh, die Henne,

die Stute,

die Katze

Hündin

Osoby
i zwierzęta młode, niedorosłe

(ale:
der Welpe)

das Kind

das Kalb

das Ferkel

das Lamm

das Fohlen

Pory dnia

(wyjatek
die Nacht),

dni tygodnia,

miesiące, pory roku

Der Morgen

der Mittag

der Nachmittag,

der Abend

der Montag

der Januar

der Sommer

der Winter

der Frühling,

der Herbst

Nazwy drzew,

kwiatów,

owoców

(wyjatki:
der Apfel,
der Pfirsich,

der Ahorn,

der Mohn

das Maiglöckchen

der Kürbis

der Aborn, der Flieder, das Vergissmeinnicht,

das Maiglöckchen,

das Veilchen, )

die Eiche

die Buchs

die Fichte,

die Pflaume, die Erdbere

die Birne

die Rose

die Nelke

die Tulpe

die Kiefer

Metale

(wyjatki:
der Stahl,

die Bronze)

das Gold

das Silber,

das Blei

das Eisen

das Kupfer,

das Messing

Strony świata

wiatry

der Osten

der Western,

der Norden,

der Süden;

der Passat,

der Monsun

Przeważająca część rzek

(Wyjątki:
der Rhein,
der Main,
der Nil, der Don)

die Elbe

die Neiße

die Weichsel

die Donau

die Mosel

diee Wolga,

die Seine

Miasta **

Kraje *

Części świata,

kontynenty

(das ) Berlin

(das) Wien

(das) Polen

(das) Europa

Góry
wyjątek:
die Alpen,
die Tatra),

szczyty górskie,

jeziora

der Himalaja

der Harz

der Brocken,

der Vesuv,

der Großglockne;

der Bodensee

der Bajkal

der Tschad

Statki
i samoloty

die Titanic

die Boeing

Kolory

das Grün,

das Braun, das Rot

das Gelb

Napoje alkoholowe
(wyjątek:
das Bier)

der Wein, der Schnaps, der Likör

Liczebniki główne użyte rzeczownikowo

die Eins

die Drei

die Vier

die Fünf

Litery

das A,
das O,
das Z

Marki samochodów

der Audi,
der BMW,
der Opel

Rzeczowniki zakończone na:

-ei, -heit, keit,
-schaft, -ung, -in

Wyjątek:
der Papagei

die Bücherei,

die Klarheit,

die Möglichkeit,

die Freundschaft,

die Lösung,

die Schülerin

Nazwy cześci świata, krajów, miast (używane w zasadzie bez rodzajnika określonego, z wyjątkiem połączeń z przydawką)

das heiße Afrika,

das schöne Italien,

das alte Athen

Minerały

der Stein,

der Diamant

der Rubin

Rzeczowniki pochodzenia obcego zakończone na:

-ie, -ik, -ion, -tä, -enz, -anz, -ur

die Energie,

die Komödie,

die Physik,

die Nation,

die Fakultät,

die Intelligenz,

die Instanz,

die Literatur

Rzeczowniki utworzone z niektórych części mowy

das Aber,

das Gute,

das kommen,

das Ich,

das Treffen

Rzeczowniki

Odczasowni-kowe, bez końcówek

Der Gang,

der Sprung,

der Lauf

Rzeczowniki zakonczone na:

-chen, -lein,

-tel

das Häuschen,

das Märchen,

das Fräulein,

das Viertel,

das Zehntel

Rzeczowniki zakonczine na

-ig, -ing,

-ling, -en

-er (większość)

Rzeczowniki pochodzenia obcego na:

-or, -ismus

der Honig,

der Herring,

der Wagen,

der Garten,

der Lehrer

der Humor,

der Kapitalismus

Rzeczowniki z przedrostkami –ge

I zakończone na -e

das gebirge,

das Gebäude,

das Getreide,

das Gemälde,

Nazwy niektórych krajów

der Irak, der Iran, der Sudan,
der Vatican,
der Libanon,

die Krim,

die Schweiz.

die Türkei,

die Ukraine,

die Slowakei,

die Bundesrepublik Deutschland,

Rzeczowniki bezkońcówko-we

Wyjatki:

die Geschichte,

der Gedanke

das Getränk,

das Geschlecht,

das Geräusch

Rzeczowniki obcego pochodzenia

Z końcówką:

-ment,

-um,

-in

das Medikament, das Fragment, das Instrument

das Publikum, das Praktikum, das Museum

das Benzin, das Penizillin

* Wyjatki:
die Krim, die Schweiz. die Türkei, die Ukraine, die Slowakei, die Bundesrepublik Deutschland,
der Irak, der Iran, der Vatican, der Libanon, der Sudan,
oraz w l. mnogiej die Niederlande, die Vereinigten Staaten, die USA

** Nazw miast, krajów (poza wymienionymi wyżej) oraz stron świata używa się tylko wtedy
z rodzajnikiem, jeżeli przed nimi występuje przymiotnik.

W języku niemieckim prawie wszystkie nazwy krajów są rodzaju nijakiego (das),

np. das Polen, das Deutschland lub das Frankreich.

Mówiąc o tych państwach nie używa się rodzajników.

Mówimy więc:

Ich fahre nach Deutschland

Ich fahre nach Frankreich.

Ich fahre nach Polen.

Istnieją również kraje, które posiadają rodzajnik der, np. der Irak, der Iran, der Sudan,
oraz rodzajnik die, np. die Schweiz, die Türkei, die Ukraine, die Slowakei, die Schweitz

Mówiąc o tych państwach musimy zawsze użyć rodzajników określonych.
Mówimy więc:

Ich fahre in die Schweiz.

Ich fahre in den Irak.

Ich fahre in die Türkei.

Rodzaj rzeczowników na podstawie końcówki

Rodzaju męskiego są rzeczowniki zakończone na:

-ig np. der Honig, König, der Käfig

- ing der Ohrring, der Herring, der Lehrling

-ling der Feigling

-en der Wagen, der Garten, der Boden, der Rachmen

Większość rzeczowników na –er (są też rodzaju nijakiego):

der Lehrer, der Schlosser, der Bruder, der Mechaniker, der Kiefer

Rzcczowniki obcego pochodzenia zakończone na:

-or der Marmor, der Humor, der MKotor, der Lektor

-ismus der Expressionismus, der Kapitalismus, der Imperialismus, der Mechanismus

Rodzaju żeńskiego są rzeczowniki zakończone na:

-ei die Metzgerei

-heit die Freiheit

-keit die Gleichgültigkeit

-schaft die Wissenschaft

-in die Ärztin, die Lektorin, die Studentin
W liczbie mnogiej spółgłoska n w przyrostku –in podwaja się, np.: die Lektorinnen,
die Studentinnen.

-ung die Umgebung

-ie die Psychologie

-ik die Musik

-ion die Emigration

-tät die Kriminalität, die Fakultät

-enz die Differenz, die Intelligenz

-anz die Distanz, die instanz

-ur die Tastatur, die literatur

Rodzaju nijakiego są rzeczowniki zakończone na:

-chen das Brötchen

-lein das Bäuchlein

Rzeczowniki obcego pochodzenia zakonczone na:

-ment das Medikament, das Fragment, das Instrument

-um das Publikum, das Praktikum, das Museum

-in das Benzin, das Penizillin

Rodzaj rzeczowników i ich znaczenie na podstawie końcówki - przykłady

Przyrostek Suffix	Rodzaj męski Maskulinum		Rodzaj żeński Feminimum		Rodzaj nijaki Neutrum
	znaczenie	przykłady	znaczenie	przykłady	znaczenie	przykłady
e	zawód	der Schütze der Gehilfe	narzędzie	die Egge Bürste
	narodowość	der Pole dDer Ruse	właściwość	die Länge
	narodowość	der Pole dDer Ruse	pojęcie	die Gute die Liebe
ei			kraje	die Türkei
			Rzemiosło i miejsce jego wykonywanie	die Bäckerei die Gärtnerei
			Czynność	die Lauferei
el	Przedmioty martwe	der Deckel			Nazwy zdrobniałe	das Mädel
er	pochodzenie	der Berliner
		der Schweizer
		der Europäer
	Osoby wykonujące czynność	der Lehrer der Fischer der Schuhmacher
	Przedmioty martwe	der Zeiger
ie			pojęcie	die Biologie die Philosophie
in			kobiety	dDie Lehrerin die Polin
in			Zwierzęta rodzaju zeńskiego	die Löwin
chen llein					Nazwy zdrobniałe Nazwy pieszczotliwe		das Häuschen das Häuslein
heit keit			właściwość	Die Klugheit Die Dankberkeit
ling	Istoty rodzaju męskiego	der Jüngling
	Nazwy zdrobniałe	der Däumling
	Osoby (pogardliwie)	der Dichterling
nis					Przedmioty mwartwe		das Zeugnis das Bildnis
rich	Istosty rodzaju męskiego	der Enterich der Wüterich
sal sel					pojęcie		das Schiksal das Rätsel
schaft			Ogół osób lub przedmiotów	die Gesellschaft die Wissenschaft
tum					pojęcie		das Volkstum das Heldentum
ung			Wynik czynności	die Erzählung
ung			pojęcie	die Achtung

Liczba mnoga rzeczowników – der Plural der Substantive

Rzeczowniki występują w 2 liczbach, w liczbie pojedynczej (der Singular, die Einzahl)
oraz w liczbie mnogiej (der Plural, die Mehrzahl).

Rodzajnik określony w liczbie mnogiej jest wspólny dla wszystkich 3 rodzajów i brzmi „die”.
Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej, np.

ein Mann – Männer, ein e Frau – Frauen, ein Kind – Kinder

Wszystkie rzeczowniki w liczbie mnogiej posiadają rodzajnik określony die
ale otrzymują różne końcówki

der Spitzer – die Spitzer (temperówka – temperówki)

die Landkarte - die Landkarten (mapa – mapy)

das Kind - die Kinder (dziecko – dzieci)

Istnieje 9 sposobów tworzenia liczby mnogiej rzeczowników:

1. - der Füller - die Füller, der Behälter - die Behälter

2. - der Garten - die Gärten, der Wagen – die Wagen

3. –e der Tisch - die Tische der Kunde – die Kunden

4. –e der Stuhl - die Stühle

5. –er das Kind - die Kinder

6. –er das Land - die Länder

7. –en die Uhr - die Uhren

8. –n die Schule - die Schulen

9. –s das Kino - die Kinos

Rzeczowniki zakończone na –nis tworza liczbę mnogą z końcówką –se:

Das Eregnis - die Eregnisse

Das Ergebnis - die Ergebnisse

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na –in tworzą liczbę mnogą z końcówką –nen

Die Schülerin - die Schülerinnen

Die Kollegin - die Kolleginnen

Niektóre rzeczowniki występują w jęyuku niemieckim wyłącznie w liczbie pojedynczej
a w polskim posiadają też liczbę mnogą.
Kilka posiada w języku polskim ma tylko liczbę mnogą,
a w języku niemieckim też liczbę pojedynczą.

das Gemuse – warzywo, warzywa

die Eis – lód, lody

das Obst – owoc, owoce

das Geschirr – naczynie, naczynia

die Schere, die Scheren – nożyczki, nożyce

die Tür, die Türen – drzwi

die Hose, die Hosen – spodnie

die Brille, die Brillen - okulary

Niektóre rzeczowniki obcego pochodzenia, rodzaju męskiego i nijakiego,
otrzymują w liczbie mnogiej końcówkę –s, np.
der Chef          – die Chefs
das Taxi         - die Taxis
das Auto          - die Autos

Końcówkę –s w liczbie mnogiej otrzymują też niektóre zdrobnienia
rodzaju męskiego i żeńskiego np.:

der Vati à die Vatis (tatuś, tatusiowie), die Mutti – die Muttis (mamusia, mamusie)

Oraz imiona własne w liczbie mnogiej, np. Otto – die Ottos,

Liczba mnoga rzeczowników – zasady szczegółowe

Rzeczowniki rodzaju męskiego przybierają w liczbie mnogiej:

a)      Końcówkę –e (najczęściej).
Rzeczowniki z samogłoską rdzenną a, o, u, au otrzymują przeważnie przegłos:
der Berg – die Berge             der Tisch – die Tische                        der Schuh – die Schuhe
der Tag – die Tage                der Zweig – die Zweige
der Schrank – die Schränke   der Kampf – Kämpfe              der Koch –die Köche
der Anzug – die Anzüge         der Baum – die Bäume

b) Końcówkę –er i przegłos:
der Mann – die Männer der Rand – die Ränder der Strauch – die Sträucher

c)      Końcówkę –(e)n, jeśli rzeczowniki mają końcówkę –e
lub są obcego pochodzenia i mają akcent na końcu:
der Knabe – die Knaben        der Kunde – die Kunden        der Kollege – die Kollegen
der Beamte – die Beamten   der Junge – die Jungen
der Student – die Studenten der Journalist – die Journalisten
der Architekt – die Architekten

d)      Nie otrzymuja końcówki ale niektóre mają w liczbie mnogiej przegłos,
jeżeli są zakonczone na:
-er, -en, -el:
der Wagen – die Wagen       der Kessel – die Kessel
der Bruder – Brüder              der Vater – die Väter             der Behälter - die Behälter
der Garten – die Gärten

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego otrzymują w liczbie mnogiej:

a)      Końcówk –(e)n, przy czym nie występuje przegłos,
jeśli nie było go w liczbie pojedynczej:
die Frau – die Frauen            die Stunde – die Stunden       die Tasse – die Tassen
die Wohnung – die Wohnungen        die Straße – die Straßen
die Tür - die Türen

b)      Końcówkę –e – są to nieliczne rzeczowniki, przeważnie jednosylabowe,
przy czym a, o, u, au ulegają przegłosowi:
die Gans – Gänse                   die Hand – Hände      die Kraft – die Kräfte
die Stadt – die St Städte         die Wurst – Würste

c) Występują bez końcówki ale z przegłosem (2 rzeczowniki)
die Mutter – die Mütter die Tochter – die Töchter

Rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują w liczbie mnogiej:

a)      Końcówkę –er, z tym że a, o, u, au otrzymują przegłos:
das Bild – die Bilder   das Buch – die Bücher           das Dorf – die Dörfer
das Glas – die Gläser das Haus – die Häuser           das Land – die Länder

b)      Końcówkę –e (zwykle wyrazy wielosylabowe),
przy czym samogłoski rdzenne nie ulegają przegłosowi:
das Beispiel – die Beispiele   das Heft – die Hefte   das Kamel – die Kamele
das Klavier – die Klaviere      das Plakat – die Plakate         das Schiff – die Schiffe
das Stück – die Stücke

c)      Końcówkę –(e)n :
das Auge – die Augen                        das Bett – die Betten             das Ende – die Enden
das Hemd – die Hemden       das Ohr – die Ohren

d)      Występują bez koncówki, jeśli rzeczownik zakończony jest na:
-er, -en, -el, -chen, -lein
lub ma koncówkę –e i przedrostek –ge:
das Muster – die Muster                   das Lager – die Lager
das Zeichen – die Zeichen
das Rätsel – die Rätsel                      das Mädchen – die Mädchen
das Gebäude – die Gebäude             das Gemälde - die Gemälde

Szczególne przypadki tworzenia liczby mnogiej

Niektóre rzeczowniki pochodzenia obcego otrzymują w liczbie mnogiej końcówkę –s:
das Auto – die Autos              das Büro – die Büros              das Café – die Cafés
der Chef – die Chefs              das Hotel – die Hotels            die Kamera – die Kameras
das Kino – die Kinos               der Leutnant – die Leutnants
der Park – die Parks               das Restaurant – die Restaurants

Rzeczowniki rodzajmu męskiego zakończone na –ismus, przyjmują w liczbie mnogiej końcówkę –ismen:

der Organismus – die Organismen der Mechanismus – die Mechanismen

Rzeczowniki rodzaju nijakiego, zakończone na –um
oraz niektóre rzeczowniki pochodzenia greckiego o końcówce –a
otrzymują w liczbie mnogiej koncówkę –en:

das Laboratorium – die Laboratorien das Praktikum – die Prakliken
das Schema – die Schemen das Thema – die Themen

Niektóre rzeczowniki pochodzenia obcego mają w liczbie mnogiej końcówkę –ein:

das Material – die Materialen das Mineral – die Mineralen
das Prinzip – die Prinzipen

Deklinacja rzeczowników – odmiana przez przypadki

Die Deklination der Substantive

Rzeczowniki odmieniają się tylko przez cztery przypadki
(które odpowiadają pierwszym czterem przypadkom polskim)
oraz liczbę (pojedynczą i mnogą).

Wraz z rzeczownikiem niemieckim odmienia się poprzedzający go rodzajnik,
(a w niektórych wypadkach tylko rodzajnik).

W języku niemieckim są 4 przypadki – Kasus, Fall:

Nominativ –mianownik, Genitiv - dopełniacz, Dativ – celownik, Akkusativ – biernik.

Przypadki w języku niemieckim i odpowiadające im pytania:

Nominativ – Mianownik wer? was? kto? co?

Genitiv – Dopełniacz wessen? czyj? czyja? czyje?; kogo?, czego?

Dativ – Celownik wem? komu? czemu?

Akkusativ – Biernik wen? was? kogo? co?

Odmiana przez przypadki (deklinacja) wystepuje w liczbie pojedynczej oraz w liczbie mogiej.
Poszczególne przypadki i liczbę można rozpoznać m.in. na podstawie końcówek rzeczowników, ale zazwyczaj rozpoznamy przypadek po rodzajniku.

Rzeczowniki niemieckie odmieniają się przez odmianę rodzajnika.

Tylko w poszczególnych przypadkach dodaje się do rzeczownika końcówkę.

Rodzajniki i końcówki rzeczowników

Fall Przypadek	Singular Liczba pojedyncza			Plural Liczba mnoga
Fall Przypadek	Maskulinum rodzaj męski	Feminimum rodzaj żeński	Neutrum rodzaj nijaki	Plural Liczba mnoga
Nominativ Mianownik wer?, was? kto?, co?	der ein	die eine	das ein	die -
Genitiv Dopełniacz wessen? czyj? czyja? czyje?	des + s eines + s	der einer	des + s eines + s	der -
Dativ Celownik wem? komu? czemu?	dem einem	der einer	dem einem	den + n - + n
Akkusativ Biernik wen? was? kogo? co?	den einen	die eine	das ein	die -

Przypadki rzeczowników – die Fälle der Substantive

Mianownik – pierwszy przypadek rzeczowników

der Nominativ der Substantive

O mianownik pytamy:
wer? Kto? – o osoby Np. Wer ist das? Das ist ein Mann. Der Mann steht.

was? co? - o rzeczy Np. Was ist das? Das ist eine Bank. Die Bank steht auch.

Pytanie Frage	Rodzajnik Artikel	Rodzaj Genus	Liczba pojedyncza Singular	Liczba mnoga Plural
Pytanie Frage	Rodzajnik Artikel	Rodzaj Genus	Mianownik - Nominativ
wer? was?	Określony bestimmt	męski - Maskulinum	der Schrank	die Schränke
		żeński - Femininum	die Bank	die Bänke
		nijaki - Neutrum	das Heft	die Hefte
	nieokreślony unbestimmt	męski - Maskulinum	ein Tisch	- Tische
		żeński - Femininum	eine Feder	- Federn
		nijaki - Neutrum	ein Buch	- Bücher

Rodzajnikowi określonemu liczby pojedynczej der, die, das
odpowiada w liczbie w liczbie mnogiej rodzajnik die – we wszystkich 3 rodzajach.

Rodzajnik nieokreślony ein, eine, ein ma tylko liczbę pojedynczą
– rzeczownik w liczbie mnogiej nie ma rodzajnika.

Orzecznik przymiotny

Orzecznik przymiotny w języku niemieckim występuje zawsze w formie nieodmiennej,
nie przybiera końcówki.

Pytanie o orzecznik: wie?

Przykłady

Wie ist der Tisch? Der Tisch ist breit. Jaki jest stół? Stół jest szeroki.

Wie iste die Bank? Die Bank ist schmal. Jaka jest ławka? Ławka jest wąska.

Wie ist das Bett? Das Bett ist niedrig. Jakie jest łóżko? Łóżko jest niskie.

Wie sind die Tische? Die Tische sind breit. Jakie są stoły? Stoły są szerokie.

Wie sind die Bänke? Die Bänke sind schmal.

Wie sind die Betten? Die Betten sind niedrig?

Dopełniacz rzeczowników – Der Genitiv der Substantive

Dopełniacz to drugi przypadek deklinacji niemieckiej i odpowiada na pytanie
wessen - czyj, czyja, cyzje?.
Np. Wessen Tasche ist das? Czyja to teczka?

Po zaimku wessen występuje rzeczownik bez rodzajnika.

Dopełniacza rodzajnika (der, die, das, ein, eine, ein) i zaimka kein brzmi:
-w liczbie pojedynczej dla rodzaju męskiego i nijakiego: des, eines, keines,

- w liczbie pojedynczej dla rodzaju żenśkiego: der, einer, keiner;

- w liczbie mnogiej dla wszystkich 3 rodzajów: der, keiner. (brak einer).

W dopełniaczu liczby pojedynczej

rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują końcówki

- s, -es lub –n, -en, np. des Lektors, des Tisches, des Knaben, des Studenten

a rzeczowniki rodzaju nijakiego końcówki –s, -es, np. des Fensters, des Buches.

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówki nie otrzymują

Dopełniacz liczby mnogiej brzmi tak samo jak jego mianownik

Liczba	Rodzaj	Mianownik	Dopełniacz
Liczba	Rodzaj	Pytanie: wer? was? – kto? Co?	Pytanie: wessen? czyj? czyja? czyje?
Liczba pojedyncza	męski	der Onkel ein Onkel	des Onkels eines Onkels
	żeński	die Tante eine Tante	der Tante einer Tante
	nijaki	das Kind ein Kind	des Kindes eines Kindes
Liczba mnoga	męski	die Onkel - Onkel	der Onkel
	żeński	die Tanten - Tanten	der Tanten
	nijaki	die Kinder - Kinder	der Kinder

O rzeczownik w dopełniaczu (drugi przypadek) pytamy za pomocą

zaimka pytającego wessen? – (kogo? czego? czyj?, czyja?, czyje?).

Po zaimku pytającym wessen, rzeczownik występuje bez rodzajnika.

Np. Wessen Tasche ist das?

Das ist die Tasche des Freundes.

Das ist die Tasche der Tante.

Das ist die Tasche des Kindes.

Das ist die Tasche der Gäste.

Wessen Auto ist das?

Wessen Bücher liegen auf dem Tisch?

Wessen Vater spricht mit dem Lehrer?

W dopełniaczu rodzajnik rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego zmienia się na
des/eines/keines.

Rodzajnik rzeczowników rodzaju żeńskiego zmienia się na der/einer/keiner.

W zdaniach twierdzących, w dopełniaczu liczby pojedynczej
rzeczowniki rodzaju męskiego (z wyjątkiem tych, które odmieniają sie według deklinacji słabej)
oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują końcówkę -(e)s

Rzeczowniki zakończone na –el, -en, -er (np. Onkel, Mädchen, Lehrer) przybierają końcówkę –s.

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w dopełniaczu liczby pojedynczej pozostają zawsze bez końcówki.

W dopełniaczu liczby mnogiej, rzeczowniki pozostają zawsze w formie jaką mają
w mianowniku liczby mnogiej.

Dopełniacz - przykłady

Mianownik	Dopełniacz
Wer ist das?	Wessen Sohn ist das?
Das ist der Onkel.	Es ist der Sohn des Onkels.
Das ist die Tante.	Er ist der Sohn der Tante.
	Wessen Puppe ist das?
Das ist das Mädchen.	Das ist die Puppe des Mädchen.

Liczba pojedyncza Singular

Liczba mnoga

Plural

Rodz. Męski

Maskulinum

Rodz. Żeński

Femininum

Rodz. Nijaki

Neutrum

Mianownik

Nominativ

wer?, was?

der ein kein

der Freund

der Brief

der Student

die, eine, keine

die Tante

die (eine) Aufgabe

die Studentin

das, ein, kein

das Kind

das (ein) Buch

das Fenster

die, - , keine

die (--) Gäste

die Briefe

die Studenten

die Aufgaben

die Studentinnen

die Bücher

die Fenster

Dopełniacz

Genitiv

wessen?

(kogo? czego? czyj?, czyja?, czyje?)

des + s eines + s

keines + s

des Freundes

des (eines) Briefes

des Studenten

der, einer, keiner

der Tante

der (einer) Aufgabe

der Studentin

des + s

eines + s

keines + s

des Kindes

des (eines) Buches

des Fensters

der, --, keiner

der Gäste

der Briefe

der Studenten

der Aufgaben

der Studentinnen

der Bücher

der Fenster

Celownik

Dativ

wem?

dem, einem

keinem

dem Freund

dem Brief(e)

dem Studenten

der, einer, keiner

der Tante

der (einer) Aufgabe

der Studentin

dem, einem

keinem

dem Kind

dem (einem) Buch

dem Fenster

den + n

keinen + n

den Garten

den Briefen

den Studenten

den Aufgaben

den Studentinnen

den Büchern

den Fenstern

Biernik

Akkusativ

wen? was?

den, einen

keinen

den Freund

den (einen) Brief

den Studenten

die, eine, keine

die Tante

die (eine) Aufgabe

die Studentin

des, ein, kein

des Kind

das (ein) Buch

das (ein) Fenster

die, - , keine

die Gäste

die Briefe

die Studenten

die Aufgaben

die Studentinnen

die Bücher

die Fenster

Przydawka dopełniaczowa - das Genitivattribut

Dopełniacz w zdaniu jest przeważnie przydawką dopełnieniową (das Genitivattribut)

Przed przydawką dopełniaczową występuje rodzajnik z wyjątkiem przydawki

wyrażonej przez imię własne.

Przydawka dopełniaczowa stoi po wyrazie określanym,
np. Der Morgen eines Studenten, das Gebäude der Universität, die Fenster des Hauses.

O przydawkę dopełniaczową pytamy wessen? (czyj, -a, e),
po czym po wyrazie pytającym występuje rzeczownik bez rodzajnika, np.:

Wessen Zeitung fällt zu Boden? Czyja gazeta spadła na podłogę?

Die Zeitung des Freundes fällt zu Boden. Gazeta przyjaciela spadła na podłogę.

Celownik rzeczowników - der Dativ des Substantivs

Celownik (Dativ) to trzeci przypadek.

O celownik pytamy za pomocą zaimka pytającego „wem” (komu?, czemu?).

Rodzajniki celownika:
dem, eienem; der, einer; dem, einem dla liczby pojedynczej

den – we wszystkich 3 rodzajach dla liczby mnogiej

Celownik rodzajnika w liczbie pojedynczej dla rodzaju męskiego i nijakiego brzmi
dem, einem,
dla rodzaju żeńskiego zaś: der, einer.
W liczbie mnogiej dla wszystkich rodzajów celownik rodzajnika to den.

Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego w celowniku liczby pojedynczej nie mają żadnej końcówki,

np. dem Artikle, dem Mittagessen,
albo mogą otrzymać w jednozgłoskowych wyrazach końcówkę –e,
np. dem Tisch(e), dem Dach(e)
lub końcówkę –n, -en (podobnie jak w bierniku),
np. dem Kollegen, dem Studenten.

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w celowniku liczby pojedynczej nie otrzymują żadnej koncówki (podobnie jak w bierniku), np. der Bibliotek, der Schule.

W celowniku liczby mnogiej rzeczowniki otrzymują końcówkę –n lub –en,

np.: den Federn, den Büchern, den Tischen.

Przykłady:

Das ist der Schüler die Schwester das Kind (M. l. poj.)

Ich helfe dem Schüler der Schwester dem Kind (Cel. l. pojed.)

den Schülern den Schwestern den Kindern (Cel. l. mnoga)

M. l. poj. M.l.mn. Celownik l.mn.

der Garten - die Gärten - den Gärten

der Junge - die Jungen - den Jungen

der Tag - die Tage - den Tagen

Rzeczowniki, które w mianowniku liczby mnogiej nie mają końcówki –n,
w celowniku liczby mnogiej otrzymują koncówki –n, -en.

Przypadek

Fall

Przykład

Liczba pojedyncza Singular

Liczba mnoga

Plural

(wszystkie rodzaje)

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Femininum

Rodzaj nijaki

Neutrum

Mianownik

wer?, was?

Nominativ

Das ist (sind)

der, ein, kein

der Freund

der Brief

der Student

die, eine, keine

die Freundin

die Tante

die Aufgabe

die Studentin

das, ein, kein

das Kind

das Buch

das Fenster

die, keine

die Freunde

die Gäste

die Briefe

die Studenten

die Aufgaben

die Studentinnen

die Bücher

die Fenster

Dopełniacz

Genitiv

wessen?

des, eines

des Freundes

der, einer

der Tante

des, eines

des Kindes

der –

der Gäste

Celownik

Dativ

wem?

komu?, czemu?

Ich antworte

dem, einem,

keinem

dem Freund

dem Brief

dem Studenten

der, einer, keiner

der Freundin

der Aufgabe

der Studentin

dem, einem,

keinem

dem Kind

dem Buch

dem Fenster

den, ---

keinen

den Freunden

den Briefen

den Studenten

den Augaben

den Studentinnen

den Büchern

den Fenstern

Biernik

Akkusativ

wen?, was?

Ich sehe

den

den Freund

den Brief

den Studenten

die

die Freundin

die Aufgsbe

die Studentin

das

das Kind

das Buch

das Fenster

die

die Freunde

die Briefe

die Studenten

die Aufgaben

die Studentinnen

die Bücher

die Fenster

Dopełnienie w celowniku

Rzeczownik występujacy w celowniku jest w zdaniu przeważnie dopełnieniem – das Dativobjekt.

O celownik pytamy wem? (komu, czemu?), np.

Das Bibliothekarin gibt dem Studenten ein Buch. Bibliotekarka daje studentowi książkę.

Wem gibt das Bibliothekarin win Buch? Komu daje bibliotekarka książkę?

W języku niemieckim istnieje pewna liczba czasowników, wymagajacych tylko dopełnienia
w celowniku, np. helfen, danken, antworten.

Niektóre czasowniki wymagają 2 dopełnień: w celowniku i bierniku, np. geben.

Dopełnienie w celowniku stoi zwykle przed dopełnieniem w bierniku., np.;

Das Bibliothekarin gibt dem Studenten ein Buch.

Czasowniki rządzące celownikiem

antworten	odpowiadać	Ich antworte dem Freund
danken	dziękować	Danken Sie der Tante.
gratulieren	składać życzenia	Er gratuliert der Lehrerin.
gefallen	podobać się	Das Buch gefällt dem Kind
gehören	należeć	Die Tasche gehört einem Kollegen.
begegnen	spotykać	Ihe begegnet der Verkäuferin.
fahlen	brakować
helfen	pomagać	Wir helfen der Tante
nützen	Przydać się
passen	pasować
schmecken	smakować
bringen	przynosić	Wymaga też dopełnienia w bierniku
zeigen	pokazywać
wünschen	życzyć
geben	dawać
schenken	podarować

Niektóre przyimki łączą się zawsze z celownikiem:

mit Ich fahre mit dem Freund / der Tante nach Berlin.

nach Er geht nach Hause. Nach dem Mittagessen rauchen wir.

bei Bei meinen Frunden fühle ich mich wohl.

seit Seit einem Jahr wohnt er in Berlin.

von Paul berichtet von der Angestellten . Das ist der Wagen von Hans.

aus Horst kommt aus dem Zimmer / der Stadt.

zu Sie gehen jetzt zu dem Arbeiter.

Przyimki: an (przy, na), auf (na), hinter (za), in (w), neben (obok), über (nad, przez),
unter (pod, wśród, między), vor (przed), zwischen (między)
rządzą celownikiem i biernikiem w zależności od pytania.
Na pytanie wo? (gdzie?) odpowiada celownik, a czasownik z którym występuje pytanie wo?
oznacza stan spoczynku, trwania czynności lub ruch bez zmiany miejsca.

Przyimki te wraz z rzeczownikami lub zaimkami są w zdaniu okolicznikami miejsca, np.

Wo stehen Tische und Stühle?

an – Tische und Stühle stehen an einer Ecke der Straße.

Wo sitzt der Student? Der Student sitzt an dem Fenster.

Wo spazieren Fußgänger?
auf – Fußgänger spazieren auf dem Bürgersteig.

Wo sind die Taxis? Die Taxis sind hinter dem S-Bahnhof.

hinter - Die Taxis sind hinter dem S-Bahnhof.

Wo gibt es viele Läden.

in – Viele Läden gibt es in dieser Stadt.

Wo stehen viele Taxis?

neben - Viele Taxis stshen neben dem S-Bahnhof.

Wo fährt die S-Bahn?

über, unter – Die S-Bahn fährt über und unter der Straße,

Wo plaudern die Menschen?

vor – Die Menschen plaudern vor dem Café.

Wo steht der Kellner?

zwischen – Der Kellner steht zwischen den Tischen.

Przyimki an (w), in (za) na pytanie wann? (kiedy?) rządzą również celownikiem.
Przyimki te wraz z rzeczownikami lub zaimkami są w zdaniu okolicznikami czasu, np.:
Wann kommen Sie? (Kiedy Pan przyjdzie?)

Ich komme am Montag. (Przyjdę w poniedziałek)

Ich komme in zwei Tagen. (Przyjdę za 2 dni).

Przyimki an , in ulegają często ściągnięciu z celownikiem rodzajnika określonego rodzajnika męskiego i nijakiego dem w przyimki konczące się na –m, np.
an + dem = am
in + dem = im

Biernik rzeczowników – czwarty przypadek rzeczowników

Der Akkusatv der Substantive

Biernik - der Akkusativ odpowiada na pytanie was? wen? - kogo? co?.

Biernik jest bardzo podobny do mianownika.

Rodzajniki rodzaju nijakiego, żeńskiego oraz liczby mnogiej pozostają bez zmian.

Zmianie ulega tylko rodzajnik w rodzaju męskim.

Biernik liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego poznajemy po rodzajniku określonym den, nieokreślonym einen lub zaimku keinen.

Bez zmian pozostaje także sam rzeczownik.

Biernik liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego i nijakiego brzmi tak samo jak mianownik.

Same rzeczowniki nie przybierają zaś żadnej końcówki, z wyjątkiem rzeczowników rodzaju męskiego, które w liczbie mnogiej mają końcówki –n lub –en
- takie rzeczowniki mają w bierniku liczby pojedynczej również końcówkę –n lub –en.

Biernik liczby mnogiej rzeczowników równa się mianownikowi liczby mnogiej.

Przykłady zdań z biernikiem:

Ich sehe den Studenten. Widzę (kogo?) studenta.
Wen sehe ich? Kogo widzę?

Ich sehe einen Mann. Widzę (kogo?) mężczyznę.
Wen sehe ich? Kogo widzę?

Der Lehrer fragt einen Schüler. Nauczyciel pyta ucznia.
Wen fragt der Lehrer?. Kogo pyta nauczyciel?

Eva liebt einen Jungen. Ewa kocha jakiegos chłopca.
Wen liebt Eva? Kogo kocha Ewa?

Die Mutter kauft Bücher. Matka kupuje książkę.

Was kauft die Mutter? Co kupuje dziewczyna?
Sie hat keine Tasche. Ona nie ma (czego?) torebki.

Wir brauchen keine Eier. Nie potrzebujemy (czego?) jajek.

Kinder lieben den Weihnachtsmann. Dzieci kochają (kogo) Świętego Mikołaja.

Biernik - liczba pojedyncza

Biernik (Akkusativ) rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego równa się
mianownikowi ( Nominativ), np.

die (eine) Mutter das (ein) Kleid

Biernik (Akkusativ) rodzajników rzeczowników rodzaju męskiego
otrzymuje formę den (einen),
np. den (einen) Vater

Zaimkami pytającymi dla rzeczowników w bierniku są:

wen? (kogo?) – jeśli pytamy o osoby

was? (co?) - jeśli pytamy o rzeczy

Biernik - liczba mnoga

Rzeczowniki w mianowniku i bierniku liczby mnogiej maja zawsze tę samą formę.

Również rodzajnik jest identyczny dla wszystkich 3 rodzajów w liczbie mnogiej: „die”

Kennst du die Leute?

Odmiana rzeczownika – mianownik i biernik

Liczba

Rodzaj

Mianownik - Nominativ

Biernik - Akkusativ

Pytanie

wer? was? kto? co?

Pytanie

wen? was? kogo? co?

Pojedyncza

Singular

męski

der Mann

der Brief

der Student

ein

den Mann

den Brief

den Studenten

einen

żeński

die Frau

die Aufgabe

die Studentin

eine

die Frau

die Aufgabe

die Studentin

eine

nijaki

das Mädchen

das Buch

das Fenster

ein

das Mädchen

das Buch

das Fenster

ein

Mnoga

Plural

męski

die Männer

die Briefe

die Sudenten

die Männer

die Briefe

die Studenten

żeński

die Frauen

die Aufgaben

die Sudentinnen

die Frauen

die Aufgaben

die Sudentinnen

nijaki

die Mädchen

die Bücher

die Fenster

die Mädchen

die Bücher

die Fenster

Formy biernika
- są równe formom mianownika w rodzaju żeńskim i nijakim w liczbie pojedynczej
oraz
- są równe formom mianownika we wszystkich rodzajach w liczbie mnogiej.

Różnica występuje jedynie w liczbie pojedynczej w rodzaju męskim:

der à den ein à einen

Wer ist das? Wen siehst du?

Das ist en Mann Ich sehe einen Mann

Das ist eine Frau Ich sehe eine Frau.

Das ist ein Mädchen Ich sehe ein Mädchen.

Was ist das? Was liest du?

Das ist ein Roman. Ich lese einen Roman.

Das ist eine Novelle. Ich lese eine Novelle.

Das ist ein Märchen. Ich lese ein Märchen.

Liczba pojedyncza - przykłady

Przypadek

Fall

Osoba

Rzecz

Pytanie

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Femininum

Rodzaj nijaki

Neutrum

Mianownik

Nominativ

Wer? Was?

Osoba

Person

Wer ist das?

der (ein)

Vater

Das ist der Vater.

die (eine)

Mutter

das (ein)

Kind

Rzecz

Sache

Was ist das?

der (ein)

Bahnhof

die (eine)

Kaufhalle

das (ein)

Kaufhaus

Biernik

Akkusativ

wen? was?

Osoba

Wen siehst du?

den (einen)

Vater

die (eine)

Mutter

das (ein)

Kind

Rzecz

Was siehst du?

den (einen)

Bahnhof

die (eine)

Kaufhalle

das (ein)

Kaufhaus

Dopełnienie w bierniku – Das Akkusativobjekt

Rzeczownik wystepujacy w bierniku jest przeważnie w zdaniu dopełnieniem.

O biernik wyrażony przez rzeczownik żywotny pytamy wen? – kogo?

Np. Ich sehe den Studenten. Widzę studenta.
Wen sehe ich? Kogo widzę?

O biernik wyrazony przez rzeczownik nieżywotny pytamy was? - co?

Ich sehe den Bleistift. Widzę ołówek.

Was sehe ich? Co widzę?

Uwaga: W odróżnieniu od języka polskiego zaprzeczenie dopełnienia pozostaje w biernik:

Ich sehe den Brief. (biernik) Czytem list. (biernik)

Ich sehe den Brief nicht. (biernik) Nie czytam listu. (dopełniacz)

Istnieje pewna ilość czasowników, które w języku niemieckim rządzą biernikiem,
a w języku polskim dopełniaczem, np.:
Ich lerne die Wörter. (biernik) Uczę się słówek (dopełniacz)

Czasowniki łączące się z biernikiem (Akkusativ).

bekommen	otrzymywać	Peter bekommt das Geschirr.
bestellen	zamawiać	Er bestellt den Saft.
besuchen	odwiedzać, zwiedzać	Wir besuchen morgen den Vater.
bezahlen	zapłacić, opłacić	Er zahlt die Rechnung.
brauchen	potrzebować	Eva braucht noch einen Kaffee.
essen	jeść
fragen	pytać	Sie fragen heute den Ober.
haben	mieć	Das Kind hat ein spielzeug.
fragen	pytać
haben	mieć	Ich habe ein Buch.
holen	przynosić
kaufen	kupować	Eva kauft eine Tasche.
kennen	znać	Ich kenne den Lehrer.
lesen	czytać
lieben	kochać, lubić	Wir lieben die Tiere.
machen	robić
nehmen	brać
schreiben	pisać	Er schreibt der Mutter einen Brief.
sehen	widzieć	Ich sehe den Onkel.
trinken	pić
verpassen	spóźnić się
wünschen	życzyć
zeichnen	rysować	Się zeichnen den Fernsehturm.

Mianownik i biernik rzeczownika z rodzajnikiem określonym i nieokreślonym

Singular

Nominativ - mianownik

Akkusativ - biernik

Wer hat eien Bleistift?

Kto ma ołówek?

haben

mieć

Was hat der Schüler?

Co ma uczeń?

Der Schüler. Uczeń

Die Schülerin Uczennica

Das Kind Dziecko

hat

den

einen

Bleistift

ołówek

Wer kennt die (eine) Deutschlehrerin?

Kto zna nauczycielkę?

kennen

znać

Wen kennt der Herr?

Kogo zna pan?

Der Herr pan

Die Frau pani

Das Kind

kennt

zna

die

eine

Deutschlehrerin

nauczycielkę niemieckiego

Wer braucht ein Deutschbuch?

Kto potrzebuje książki do niemieckiego?

brauchen

potrzebować

Was braucht der Schüler?

Co potrzebuje uczeń?

Der Schüler uczeń

Die Schülerin uczennica

Das Kind dziecko

Braucht

potrzebuje

das

ein

Deutschbuch

książki do niemieckiego

Plural

Wer lehrt die Schüler?

Kto uczy uczniów?

lehren

uczyć

Wen lehren die Lehrer?

Kogo uczą nauczyciele?

Die Lehrer nauczyciele

Die Lehrerinnen nauczycielki

Lehren

uczą

die

Schüler uczniów

Schülerinnen

uczennice

Przyimki rządzące biernikiem

durch Sie gehen durch die Straße.

für Sie kauft Obst für das Kind.

gegen Sie kommt zu mir gegen 11 Uhr.

ohne Sie lernt heute ohne Unterbrechung.

um Wir sitzen um den Tisch.

Odmiana rzeczowników przez przypadki – rodzaje deklinacji

W języku niemieckim wystepują 3 rodzaje deklinacji:

- mocna – Die starke Deklination

- słaba – Die schwache Deklination

- mieszana – Die gemische Deklination

Podstawą podziału rzeczowników na deklinacje jest dopełniacz liczby pojedynczej
(z wyjątkiem rodzaju żeńskiego, gdzie rzeczowniki nie otrzymują koncówki w liczbie pojedynczej) oraz mianownik liczby mnogiej.

Odmianę (deklinację) rzeczowników rozpoznaje się:
według końcówki
- dopełniacza liczby pojedynczej

- mianownika liczby mnogiej

Końcówka	Rodzaj męski nijaki	Rodzaj męski	Rodzaj męski nijaki	Rodzaj żeński
	Odmiana - deklinacja
	mocna	słaba	mieszana	mocna	słaba
Końcówka dopełniacza liczby pojedynczej Genitiv Singular	s, en	n, en	s, es	-	-
Końcówka mianownika liczby mnogiej Nominativ Plural	- e er	n, en	n, en	e	n, en
	Często przegłos - Umlauf			Zawsze przegłos - Umlauf

Cechy charakterystyczne odmiany mocnej:

Dopełniacz liczby pojedynczej otrzymuje w rzeczowniku końcówkę s lub –es,
a celownik liczby mnogiej końcówkę –n lub –en.
Liczba pojedyncza rodzaju żeńskiego nie otrzymuje żadnej końcówki.

Odmiana mocna – Die starke Deklination

Do odmiany mocnej należy większosć rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego
oraz około 30 rzeczowników rodzaju żeńskiego (m.in. die Mutter, die Tochter, die Stadt,
die Hand, die Wand, die Kraft)

Charakterystyczną cechą tej odmiany jest końcówka dopełniacza –(e)s
dla rodzaju męskiego i nijakiego.
W liczbie mnogiej rzeczowniki otrzymują koncówk: -es, -er, -s lub nie mają końcówki.
Często też wystepuje przegłos.

- Według odmiany mocnej deklinowane są rzeczowniki rodzaju męskiego,
żeńskiego i nijakiego.
Rodzaj żeński to około 30 jednosylabowych rzeczowników, które w liczbie mnogiej mają końcówkę –e oraz przegłos, np. die Nacht – die Nächte, die Hande – die Hände.

- Wszystkie rzeczowniki, które w liczbie mnogiej otrzymują przegłos (ü, ö, ä, äu), odmieniają się według deklinacji mocnej.

- Rzeczowniki rodzajmu męskiego i nijakiego otrzymują w l. pojedynczej w dopełniaczu końcówki –s lub –es, a w mianowniku liczby mnogiej końcówki: -e, er,-s lub nie mają końcówki. Często wystepuje też przegłos.

- Jednosylabowe rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego w dopełniaczu otrzymują końcówkę –es (np. das Kind – des Kindes)

- Wielosylabiowe rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego otrzymują w dopełniaczu końcówkę –s (np. der Vater – des Vaters).

- Rzeczowniki pochodzenia obcego, które w liczbie mnogiej otrzymują końcówkę –s
(np. der Chef – die Chefs).

Przykłady – odmiana mocna

Liczba	Przypadek Fall	Rodzaj męski Maskulinum	Rodzaj żeński Feminimum	Rodzaj nijaki Neutrum
Pojedyncza Singular	M. Nominativ wer?, was?	der Ton	die Tochter	das Haus
	D. Genitiv wessen?	des Ton(e)s	der Tochter	des Hauses
	C. Dativ wem?	dem Ton	der Tochter	dem Haus
	B. Akkusativ wen? was?	den Ton	die Tochter	das Haus
Mnoga Plural	M. Nominativ	die Töne	die Töchter	die Häuser
	D. Genitiv	der Töne	der Töchter	der Häuser
	C. Dativ	den Tönen	den Töchtern	den Häusern
	B. Akkusativ	die Töne	die Töchter	die Häuser

Liczba	Przypadek Fall	Odmiana mocna - Starke Deklination Rodzaj męski - Maskulinum					*Odmiana słaba* *Schwache* Deklination
Pojedyncza Singular	M. Nominativ wer?, was?	der Lehrer	der Vater	der Tisch	der Baum	der Wald	der Knabe
	D. Genitiv wessen?	des Lehrers	des Vaters	des Tisches	des Baumses	des Waldes	des Knaben
	C. Dativ wem?	dem Lehrer	dem Vater	dem Tisch(e)	dem Baum(e)	dem Wald(e)	dem Knaben
	B. Akkusativ wen? was?	den Lehrer	den Vater	den Tisch	den Baum	den Wald	den Knaben
Mnoga Plural	M. Nominativ	die Lehrer	die Väter	die Tische	die Bäume	die Wälder	die Knaben
	D. Genitiv	der Lehrer	der Väter	der Tische	der Bäume	der Wälder	der Knaben
	C. Dativ	den Lehrern	den Vätern	den Tischen	den Bäumen	den Wäldern	den Knaben
	B. Akkusativ	die Lehrer	die Väter	die Tische	die Bäume	die Wälder	die Knaben

Liczba	Przypadek Fall	Odmiana mocna – Starke Deklination Rodzaj żeński – Feminimum
Pojedyncza Singular	M. Nominativ wer?, was?	die Hand	die Tochter	die Mutter
	D. Genitiv wessen?	der Hand	der Tochter	der Mutter
	C. Dativ wem?	der Hand	der Tochter	der Mutter
	B. Akkusativ wen? was?	die Hand	die Tochter	die Mutter
Mnoga Plural	M. Nominativ	die Hände	die Töchter	die Mütter
	D. Genitiv	der Hände	der Töchter	der Mütter
	C. Dativ	den Händen	den Töchtern	den Müttern
	B. Akkusativ	die Töne	die Töchter	die Mütter

Deklinacja słaba – Die schwache Deklination

Do odmiany słabej należą w większości rzeczowniki rodzaju żeńskiego
oraz niewielka ilość rodzaju męskiego..

Charakterystyczną cechą jest końcówka –n lub –en,
przy czyn rzeczowniki rodzaju żeńskiego otrzymują końcówkę –n lub –en
tylko w liczbie mnogiej.

Rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują końcówkę –n lub –en
we wszystkich przypadkach liczby pojedynczej i liczby mnogiej
z wyjątkiem mianownika liczby pojedynczej.

Rzeczowniki odmiany słabej nie otrzymują przegłosu w liczbie mnogiej.

Wzór odmiany słabej rzeczowników rodzaju żeńskiego - Femininum

Singular
Nominativ	die Schule	die Arbeit
Genitiv	der Schule	der Arbeit
Dativ	der Schule	der Arbeit
Akkusativ	die Schule	die Arbeit
Plural
Nominativ	die Schulen	die Arbeiten
Genitiv	der Schulen	der Arbeiten
Dativ	den Schulen	der Arbeiten
Akkusativ	die Schulen	die Arbeiten

Odmiana słaba według powyższego wzoru dotyczy prawie wszystkich rzeczowników rodzaju żeńskiego, z wyjątkiem małej ilości rzeczowników odmiany mocnej.

Wzór odmiany słabej rzeczowników rodzaju męskiego - Maskulinum

Singular
Nom.	der Kollege	der Mensch	der Student
Gen.	des Kollegen	des Menschen	des Studenten
Dat.	dem Kollegen	dem Menschen	dem Studenten
Akk.	den Kollegen	den Menschen	den Studenten
Plural
Nom.	die Kollegen	die Menschen	die Studenten
Gen.	der Kollegen	der Menschen	der Studenten
Dat.	den Kollegen	den Menschen	den Studenten
Akk.	die Kollegen	die Menschen	die Studenten

Według tego wzoru odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego

a) Zakonczone na –e, np. der Kollege, der Genosse

b) Pewna ilość rzeczowników bez zakonczenia –e, jak: der Bauer, der Bär, der Mensch,
der Held, der Herr, der Hirt, der Nachbar, der Narr, der Ochs

c) Kończące się na akcentowane przyrostki –ad, -at, -ant, -et, -ent, -graph, -ist, -loge,
-nom, -soph, np.:
der Kamerad, der Soldat, der Musikant, der Poet, der Student, der Photograph,
der Aktivist, der Geologe, der Astronom, der Philosoph.

Niektóre rzeczowniki tworzą wszystkie przypadki, z wyjątkiem mianownika
za pomocą końcówki –(e)n – deklinacja słaba

Przypadek	Pytanie	Singular	Plural
Nominativ	Wer ist dort?	der Kollege	die Kollegen
Akkusativ	Wen siehst du dort?	den Kollegen	die Kollegen

Do tej grupy należą: der Herr, der Angestellte, der Automat, der Kollege, der student, der Junge.

- Według deklinacji słabej odmieniają się tylko rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego
(r. męski – tylko nieliczna część).

Są to rzeczowniki, które tworzą liczbę mnogą przez dodanie końcówki -n lub –en,
np.: der Junge – die Jungen, der Bär - die Bären, die Tante - die Tanten.

- W przypadku deklinacji słabej nie wystepują przegłosy w liczbie mnogiej.

- Rzeczowniki rodzaju męskiego kończące się na –r
oraz rodzaju żeńskiego kończące się na –e, w liczbie mnogiej tylko końcówkę –n
(wyjątek Herr – Herren).

- Rzeczowniki w deklinacji słabej otrzymują w liczbie mnogiej końcówkę –n lub –en.

- Rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują także w liczbie pojedynczej końcówkę
–n lub –en (oprócz mianownika)

- Należą do tej deklinacji rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na –e,
np. der Junge, der Francose.

- Według deklinacji słabej odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego obcego pochodzenia, zakończone na: -ent, -ant, -at, -ist, np. der Polizist, der Dozent.

Deklinacja słaba - przykłady

	Fall	Maskulinum	Feminimum	Neutrum
Singular	Nominativ -wer?, was?	der Mensch der Diplomat	die Frau	-
	Genitiv - wessen?	des Menschen des Diplomaten	der Frau
	Dativ - wem?	dem Menschen dem Diplomaten	der Frau
	Akkusativ- wen?, was?	den Menschen den Diplomaten	die Frau
Plural	Nominativ - wer?, was?	die Menschen die Diplomaten	die Frauen
	Genitiv- wessen?	der Menschen der Diplomaten	der Frauen
	Dativ – wem?	den Menschen den Diplomaten	den Frauen
	Akkusativ – wen?, was?	die Menschen die Diplomaten	die Frauen

Do odmiany słabej należą rzeczowniki:

- rodzaju żeńskiego, które we wszystkich przypadkach liczby mnogiej mają koncówkę –e(n)

- rodzaju męskiego, które otrzymują końcówkę –(e)n we wszystkich przypadkach
z wyjątkiem mianownika.

Rzeczowniki odmiany słabej nie mają przegłosu.

Według tej deklinacji słabej odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na:
-e, -ant, -ent, -ist, -at:
der Junge, der Elefant, der Präsident, der Journalist, der Brokat

oraz takie rzeczowniki jak:

der Architekt, der Bär, der Bauer, der Fotograf, der Fürst, der Held, der Herr,
der Kamerad, der Katholik, der Mensch, der Monarch. Der Nachbar, der Narr, der Prinz.

Kilka wyjątków, które w dopełniaczu liczby pojedynczej otrzymują końcówkę –ns.

der Buchstabe – des Buchstabens

der Gedanke – des Gedankens

der Name – der Namens

Ale: N.. Das Herz, G. des Herzens, D. dem Herzen, A. das Herz

Deklinacja mieszana

W deklinacji mieszanej nie występują przegłosy w liczbie mnogiej.

Według deklinacji mieszanej odmieniają się tylko rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego.

Rzeczowniki otrzymują w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę –es,
a w mianowniku liczby mnogiej końcówkę –n lub –en.

Należą tu rzeczowniki zakończone na –or, np. Doktor, der Motor

Należą do niej rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone na:

- ium, np. das Gymnasium

- al, np. das Mineral

- ma, np. Thema

-um, np. das Forum, das Datum, das Laboratorium

Przykłady deklinacji mieszanej – rodzaj żeński nie występuje

	Fall - przypadek	Maskulinum		Neutrum
Singular	Nominativ kto?, co?	der Schmerz	der Staat	das Hemd	das Bett
	Genitiv Czyj?, czyja?, czyje?	des Schmerzes	des Staates	des Hemd(e)s	des Bettes
	Dativ Komu?, czemu?	dem Schmerz	dem Staat	dem Hemd	dem Bett
	Akkusativ Kogo?, co?	den Schmerz	den Staat	das Hemd	das Bett
Plural	Nominativ	die Schmerzen	die Staaten	die Hemden	die Betten
	Genitiv	der Schmerzen	der Staaten	der Hemden	der Betten
	Dativ	den Schmerzen	den Staaten	den Hemden	den Betten
	Akkusativ	die Schmerzen	die Staaten	die Hemden	die Betten

Odmiana nieregularna - Die unregelmäßige Deklination

Do deklinacji nieregularnej należy niewielka ilość rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego,
otrzymujacych w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę odmiany mocnej –(e)s,
a w mianowniku liczby mnogiej końcówki odmiany słabej –(e)n.

Nieregularnie odmieniają się:
der Lektor, der Rektor, der Traktor, der Staat, der See, der Strahl, der Vetter,
der Organismus,
das Bett, das Ohr, das Hemd, das Interesse, das Verb, das Adverb, das Drama,
das Stadion, das Datum, das Museum,
oraz das Herz (Gen.des Herzens, Dat. dem Herzen), der Name (Gen. Des Namens)

der Name – des Namens

der Gedanke – des Gedankens

der Wille – des Willens

der Buchstabe – des Buchstabes

der Glaube – des Glaubes

des Herz – des Herzens – dem Herzen – das Herz

Odmiana der Name i der Glaube

Singular Plural

1. Nominativ der Name die Namen

2. Genitiv des Namens der Namen

3. Dativ dem Namen den Namen

4. Akkusativ den Namen die Namen

1. Nominativ der Glaube die Glauben

2. Genitiv des Glaubens der Glauben

3. Dativ dem Glauben den Glauben

4. Akkusativ den Glauben die Glauben

Według tego typu odmieniają się rzeczowniki:
der Buchstabe, der Drache, der Frieden, der Wille, der Haufen, der Samen, der Schaden.

Nazwa osobowa przyjmuje w drugim przypadku (dopełniacz Genitiv) końcówke –s,
bez względu na swój rodzaj, np.:
Sophies / Monikas / Annes Zimmer is gemütlich.

Heikes Hund ist verschwunden.

Wyjątek stanowią nazwy zakończone na: -s, ß, -z, -z, tz - w piśmie z apostrofem.

Max’ Schwester kenne ich nicht.

Franzs Wohnung ist sehr schön.

Można to samo wyrazić przy pomocy końcówki –ens:

Maxens Schwester kenne ich nicht.

Franzens Wohnung ist sehr schön.

Wyrażenia tego typu można też opisać przyimkiem „von“, np.“

Die Schwester von Max kenne ich nicht.

Die Wohnung von Franz ist sehr schön.

Das Zimmer von Franz ist sehr groß.

Szczególne przypadki dopełniacza liczby pojedynczej i mnogiej

Nominativ Singular mianownik l. poj.	Genitiv Singular dopełniacz l. poj.	Nominativ Plural */ Genitiv Plural* mianownik l. mnoga / dopełniacz l. mn.
das Album	des Albums	die Alben
der Atlas	des Atlas(ses)	die Atlasse/Atlanten
das Auge	des Auges	die Augen / der Augen
der Ballast	des Ballastes	die Ballaste
der Buchstabe	Buchstabens
der Charakter	des Charakters	die Charaktere
der Chef	des Chefs	die Chefs
das Datum	des Datums	die Daten
das Drama	des Dramas	die Dramen
der Gedanke	des Gedankens	die Gedanken / der Gedanken
der Etat	des Etats	die Etats
die Firma	der Firma	die Firmen
das Gymnasium	des Gymnasiums	die Gymnasien
das Herz	des Herzens	die Herzen / der Herzen
das Individuum	des Individuums	die Individuen
das Interesse	des Interesses	die Interessen
das Komma	des Kommas	die Kommas (Kommata)
der Kongress	des Kongresses	die Kongresse
das Konto	des Kontos	die Konten (Kontos/Konti)
das Lexikon	des Lexikons	die Lexika
das Material	das Materials	die Materialien
das Museum	des Museums	die Museen
der Name	des Names	die Namen / der Namen
der Park	des Parks	die Parks
das Porto	des Portos	die Portos (Porti)
die Praxis	der Praxis	die Praxen
das Prinzip	des Prizips	die Prinzipien
der Rhytmus	des Rhytmus	die Rhytmen
die Saison	der Saison	die Saisons
das Schema	des Schemas	die Schemas (Schemata)
das Stadion	des Stadions	die Stadien
das Stadium	des Stadiums	die Studien
das Thema	des Themas	die Themen (Themata)
das Visum	des Visums	die Visa
das Zentrum	des Zentrums	die Zentren

Odmiana nazw własnych - Deklinatin des Eigennamen

Odmiana imion i nazwisk – Die Deklination der Personennamen

Imiona własne oznaczajace nazwy osób, otrzymują końcówkę tylko w dopełniaczu liczby pojedynczej.

Jest to końcówka –s, która występuje też w imionach rodzaju żeńskiego.

Imiona własne używane są bez rodzajnika.

W imionach męskich, kończących się na –s, -tz, -z, -xx
oraz w niektórych imionach żeńskich kończących się na –ie, występuje końcówka –ens,
np. Hansens, Fritzens, Maxens, Mariens.

Najczęsciej jednak kużywa się von: von Hans, von Fritz itd.

lub uzywa się apostrofu.

Das ist Fritz’ Idee. = Das ist die Idee von Fritz.

Sie hat das Hemd von Markus an. = Sie hat Markus‘ Hemd an.

Nom.	Peter, Paul	Hans, Fritz	Anna	Marie
Gen.	Peters , Pauls	Hansens, Fritzens Hans‘ , Fritz‘ von Hans, von Fritz	Annas	Mariens
Dat.	Peter, Paul	Hans, Fritz	Anna	Marie
Akk.	Peter, Paul	Hans, Fritz	Anna	Marie

W nazwiskach konczących się na wymienione wyżej spółgłoski: –s, -tz, -z, -xx

unika się końcówki –ens.
Formę dopełniacza zaznacza się raczej przez apostrof ‘,
np. Brahms’ Musik - muzyka Brahmsa,
Claudius’ Bücher – książki Klaudiusza.

Najczęściej jednak stosuje się przyimek von,
np. die Musik von Brahms.

Jeżeli imię własne jest przydawką dopełniaczeniową, to może stać przed wyrazem określonym, który traci wtedy rodzajnik,
np. Chopins Musik, zamiast die Musik Chopins.

Rzeczownik poprzedzony rzeczownikiem w dopełniaczu traci rodzajnik.

Zasady te dotyczą tez nazw miast i państw.

Münchens Straßen = die Straßen Münchens

Deutschlands Haupststadt = die Haupststadt Deutschlands

von + nazwa miasta / państwa

die Metro von Paris

die Straßen von Berin

die Haupstadt von der Schweiz

Jeżeli imię i nazwisko wystepują razem lub jeżeli przed nazwiskiem jest tytuł,
np., Frau, Direktor, General, Professor itd.
odmieniamy tylko nazwisko:

Er liest gern Heinrich Manns Romane.

Wir haben heute Frau Wagners Tochter getroffen.

Sie haben Direktor Schmidts Wohnung gekauft.

Wyjatek stanowi słowo Herr, które musi byc odmienione:

Sie sucht Herrn Wolfs Frau.

Rzeczowniki utworzone od przymiotników i imiesłowów

Rzeczowniki takie:

· Podkreślaja typową dla danej osoby cechę.
Tworzymy je przez dodanie do przymiotnika lub imiesłowu końcówkie –e:

- przymiotnik
bekannt     der Bekannte / ein Bekannter – znajomy
                    die Bekannte / eine Bekannt – znajoma
- imiesłowu czasu teraźniejszego (Partizip I)
reisend – podróżując   der Reisende / ein Reisender – podróżny
                                         die Reisende / eine Reisende – podróżna

· Odmieniają się według zasad odmiany przymiotnka
w zalezności od rodzajnikaz którm występują, np.

Fall	Singular		Plural
Fall	Maskulinum	Femininum	Plural
Nom.	ein Armer	eine Arme	Arme
Gen.	eines Armen	einer Armen	Armer
Dat.	einem Armen	einer Armen	Armen
Akk.	einen Armen	eine Arme	Arme

Fall	Singular		Plural
	M	F
Nom.	der Arme	die Arme	die Armen
Gen.	des Armen	der Armen	der Armen
Dat.	dem Armen	der Armen	den Armen
Akk.	den Armen	die Arme	die Armen

Die Ärztin hilft einem Kranken beim Aufstehen.

Der Arbeitslose ist verzweifelt.

Er lernt den Deutschen.

Sie ist Schauspieler. Er gibt dem Jugendlichen Nachhilfe in Physik.

Peter gibt der Angestellten seine Visitenkarten.

·         Posiadają również formę rodzaju nijakiego, która określa pojęcia abstrakcyjne,
stosowane zwykle z rodzajnikiem określony, np.
böse          - das Böse
gut            - das Gute
schön        - das Schöne

Nom .       die Gute
Gen.          des Guten
Dat.          dem Guten
Akk.          das Gute

Nazwy mieszkańców państw i kontynentów

Einwohnernamen der Länder und Kontinente

Według deklinacji mocnej odmiany rzeczowników odmienia się np.

der Belgiers des Belgiers

der Amerikaner

der Iteliener

der Österreicher
der Schweitzer

der Spanier

Według deklinacji słabej odmieniają się m. in.
der Finn des Finnen

der Franzose

der Grieche

der Lette

der Russe

der Tscheche

der Türke

Przykłady

Kraj /kontynent	England	Polen	Europa
Mieszkańcy
Rodzaj męski - Maskulinum
Singular	der Engländer	der Pole	der Europäer
Plural	die Engländer	die Polen	die Europäer
Rodzaj żeński - Femininum
Singular	die Engländerin	die Polin	die Europärin
Plural	die Engländerinnen	die Polinnen	die Europärinnen

Rekcja rzeczownika – Rektion des Substantivs

Rekcja - powiązanie dwóch członów wypowiedzi.

Rekcja rzeczownika to łączenie się rzeczownika z odpowiednim przyimkiem,
po którym stosujemy inny rzeczownik w określonym przypadku.

Pewna grupa rzeczowników niemieckich wymaga konkretnych przyimków,
przy pomocy których łączą się z innymi rzeczownikami lub zaimkami.

Wykaz najczęściej występujących rzeczowników wraz z przyimkami,
z którymi się łączą.

an + Dativ

die Arbeit (praca nad)	Die Arbeit an dem Staudamm geht langsam voran.
Das Angebot an (oferta czegoś)	Diese Geschäft hat immer gutes Angebot an dem frischen Obst und Gemüse.
der Bedarf (zapotrzebowanie na)	Der Bedarf an Benzin steigt von Jahr zu Jahr.
die Freude (radość z) (auf / über)	Ihre Freude an Kindern ist groß.
das Interesse (zainteresowanie czymś)	Das Interesse an der Kirche ist zurückgegangen.
die Lust (ochota do) (zu)	Er hat die Lust an der Arbeit verloren.
der Mangel (brak czegoś)	Es herrscht ein Mangel an Arbeitskräften.
die Schuld (wina za)	Er hat die Schuld an dem Unfall.
die Teilnahme (uczestnictwo w)	Der Leiter bescheinigte mir die Teilnahme an dem Sprachkurs.
der Verbrauch (zużycie czegoś)	Der Verbrauch an Energie muss reduziert werden.
der Vorrat (zapasy czegoś)	Der Vorrat an Kohlen geht zu Ende.
der Zweifel (wątpliwość)	An ihrer Ehrlichkeit besteht kein Zw

an + Akkusativ

der Anspruch (wymagania od) (auf )	Erik stellt hohe Ansprüche an seine Kinder.
die Bindung (więź z)	Wir haben eine enge Bindung an unsere Familie.
die Bitte (prośba do) (um)	Ich habe eine große Bitte an Sie.
die Erinnerung (wspomnienie czegoś)	Ich habe nur eine schwache Erinnerung an meine Kindheit.
die Frage (pytanie do) (nach)	Das ist eine Frage an Herrn Richter.
der Gedanke (myśl o)	Der Gedanke an die Prüfung macht mich nervös.
der Glaube (wiara w)	Nina hat den Glauben an ihn verloren.
die Mitteilung (wiadomość dla)	Eine amtliche Mitteilung wurdean die Presse herausgegeben.

auf + Akkusativ

die Antwort (odpowiedź na)	Anne hat immer noch keine Antwort auf ihre E-mail bekommen.
der Anspruch (mieć prawo do) (an)	Wir haben keinen Anspruch auf Schadenersatz.
die Beschränkung (ograniczenie czegoś)	Die Beschränkung der Geschwindigkeit auf 50 km / h soll Unfälle verhüten.
die Freude (radość z czegoś, co nastąpi) (an / über)	Die Freude auf die Reise nach Ägypten ist bei uns allen groß.
der Hinweis (wskazówka do)	Er gab uns Hinweise auf das heutige Programm.
die Hoffnung (nadzieja na)	Mark hat die Hoffnung auf ein milderes Urteil.
die Konzentration (koncentracja na)	Jetzt ist die Konzentration aller Kräfte auf unsere Prüfung nötig.
der Neid (zazdrość o)	Sein Neid auf ihr neues Auto war heftig.
die Reaktion (reakcja na)	Die Reaktion des Publikums auf das Wahlprogramm war positiv.
das Recht (prawo do)	Jeder hat ein Recht auf Arbeit.
das Vertrauen (zaufanie do) (m zu)	Die Kinder haben großes Vertrauen auf ihre Eltern.
der Verzicht (rezygnacja z)	Der Verzicht auf den Theaterbesuch fällt mir schwer.
die Vorbereitung (przygotowania do)	Unsere Vorbereitung auf die Matheprüfung war sehr intensiv.
die Wirkung (wpływ na)	Sie hat eine starke Wirkung auf ihn.

bei + Dativ

die Beliebtheit (popularność wśród)	Die Beliebtheit des Schauspielers war bei Jugendlichen mit jedem Film immer größer.
der Besuch (odwiedziny / wizyta u)	Unser Besuch bei ihm dauerte eine Stunde.
die Hilfe (pomoc przy) (m für)	ch danke dir für deine Hilfe beim Umzug.

für + Akkusativ

die Begründung (uzasadnienie czegoś)	Ihr Chef verlangte von ihr eine Begründung für ihr unhöfliches Verhalten dem Kunden gegenüber.
das Beispiel (przykład na)	Die Kirche ist ein gutes Beispiel für den Barockenstil.
der Beweis (dowód na)	Das ist der Beweis für seine Schuld.
die Eignung (przydatność do)	Deine Eignung fürs Studium musst du erst beweisen.
die Entscheidung (decyzja za) (gegen / über)	Die Entscheidung für die Einführung von Euro ist noch nicht gefallen.
die Entschuldigung (przeprosiny za)	Eure Entschuldigung für das schlechte Benehmen wurde angenommen.
die Erklärung (wyjaśnienie czegoś)	Ich habe eine Erklärung für seine schlechten Noten.
der Grund (przyczyna czegoś)	Die Polizei sucht den Grund für das Versagen der Bremsen.
die Hilfe (pomoc dla) (m bei)	Die Hilfe für die Waisen muss erweitert werden.
der Kampf (walka za) (m gegen)	Wir müssen den Kampf für den Frieden fortführen.
der Nutzen (pożytek dla)	Der Nutzen der Einrichtung für die Einwohner ist groß.
der Platz (miejsce dla / na)	Er hat keinen Platz im Wohnzimmer für ein Klavier.
die Schädlichkeit (szkodliwość dla)	Die Schädlichkeit des Alkohols für die Gesundheit ist enorm.
die Sorge (troska o coś / o kogoś)	Die Sorge für ihre Kinder ist immer größer.
die Verantwortung (odpowiedzialność za)	Du trägst die volle Verantwortung für den Unfall.
die Voraussetzung (warunek czegoś)	Die wichtigste Voraussetzung für ein Studium an einer Uni ist das Abitur.

gegen + Akkusativ

die Entscheidung (decyzja przeciw) (für / über)	Die Entscheidung gegen die Fortführung des Schulprojekts ist gestern gefallen.
der Kampf (walka przeciw) (für)	Der Kampf gegen den Terrorismus muss vorgesetzt werden.
der Protest (protest przeciw)	Der Protest gegen die Lebensmittelpreiserhöhung war allgemein.
der Verstoß (wykroczenie przeciw / naruszenie czegoś)	Ein Verstoß gegen das Gesetz wird

gegenüber + Dativ

das Verhalten (zachowanie wobec)

Sein Verhalten gegenüber seinen Eltern ist frech.

mit + Dativ

die Ähnlichkeit (podobieństwo z)	Er hat viel Ähnlichkeit mit seinem Vater.
die Auseinandersetzung (wymiana zdań z / spór z)	Ich hatte eine heftige Auseinandersetzung mit meinem Chef.
die Begegnung (spotkanie z)	Das war die erste Begegnung des Kindes mit Tieren auf dem Bauernhof.
die Bekanntschaft (znajomość z)	Ines hat die Bekanntschaft mit dem Künstler beendet.
die Beschäftigung (zajęcie się czymś)	Die intensive Beschäftigung mit dem Problem führte zur schnellen Lösung.
das Einverständnis (za zgodą kogoś / z czyjąś aprobatą)	Ulli hat im Einverständnis mit seinem Geschäftspartner gehandelt.
die Freundschaft (przyjaźń z)	Die Freundschaft mit Eva bedeutet mir viel.
die Heirat (małżeństwo z)	Die Heirat des Politikers mit einer jungen Schauspielerin wurde bekannt gegeben.
die Verlobung (zaręczyny z)	Seine Verlobung mit Jannette haben wir gestern lange gefeiert.
der Zusammenhang (związek z)	Sein Rücktritt steht im Zusammenhang mit dem Korruptionsskandal.

nach + Dativ

die Forderung (żądanie czegoś )	Die Arbeitgeber lehnten die Forderung nach einer längeren Urlaubszeit ab.
die Frage (zapytanie o) (an)	Die Frage nach ihrer Familie hat sie nicht beantwortet.
die Nachfrage (popyt na)	Die Nachfrage nach dem Artikel steigt.
der Ruf (wezwanie do)	Der Ruf nach Frieden wurde zum Thema des Seminars.
das Verlangen (tęsknota za)	Ich habe ein großes Verlangen nach meiner Heimat.
der Wunsch (życzenie / pragnienie czegoś)	Der Wunsch alter Leute nach Ruhe ist verständlich.

über + Akkusativ

der Ärger (złość / gniew na)	Sein Ärger über die laute Musik bei seinen Nachbarn ist groß.
die Aufregung (zdenerwowanie z powodu)	Ich kann deine Aufregung über sein Verhalten nicht verstehen.
die Begeisterung (zachwyt z powodu)	Frau Mayer drückte ihre Begeisterung über das Gemälde aus.
der Bericht (sprawozdanie z)	Hast du den Bericht über die Kriminalität in Berlin gelesen?
die Debatte (debata o)	Im Studio kam es zu einer heftigen Debatte über die Pläne für die Steuerreform.
die Diskussion (dyskusja o)	Es gab gestern eine lebhafte Diskussion über das neue Steuergesetz.
die Entscheidung (decyzja o) (für / gegen)	Die Entscheidung über den Einsatz der Soldaten fällt noch heute.
die Freude (radość z) (an / auf )	Ihre Freude über die bestandene Prüfung war riesig.
die Macht (władza nad)	Er hatte Macht über das ganze Land.
die Trauer (smutek z powodu)	Sabine ist voll Trauer über das Unglück.
der Überblick (rozeznanie w)	Sie hat einen genauen Überblick über die deutsche Literatur.
die Verhandlung (negocjacje w sprawie)	Die Verhandlungen über die Lohnerhöhung verliefen ergebnislos.

um + Akkusativ

die Angst (strach / lęk o) (vor)	Ich habe Angst um meinen Arbeitsplatz.
die Bemühung (staranie o)	Eure Bemühungen um den Verletzten waren vergeblich.
die Bitte (prośba o) (an)	Seine Bitte um Hilfe wurde zurückgewiesen.
die Sorge (obawa / niepokój o) (für)	Die Mutter macht sich immer Sorgen um ihren Sohn, wenn er spät nachts unterwegs ist.
der Streit (kłótnia / spór o)	Es gab ständig einen Streit um Nichtigkeiten zwischen den Eheleuten.

von + Dativ

die Abhängigkeit (uzależnienie od)	Seine Abhängigkeit vom Alkohol ist größer geworden.
der Abstand (odległość od)	Der Abstand vom Zaun zum Gebäude beträgt drei Meter.
die Befreiung (uwolnienie od)	Die Befreiung des Kindes von Angst ist Aufgabe der richtige Erziehung.
die Entfernung (oddalenie się od / odległość od)	Der Soldat wurde wegen unerlaubter Entfernung von der Truppe bestraft.
die Vorstellung (wyobrażenie o)	Sie hat noch keine klaren Vorstellungen von ihrer Zukunft

vor + Dativ

die Angst (strach przed) (um)	Der Briefträger hat Angst vor Ihrem Hund.
die Furcht (lęk / obawa przed)	Plötzlich überfiel ihn eine große Furcht vor der Prüfung.
die Scheu (bojaźń / obawa przed)	Die Rehe empfinden die Scheu vor Menschen.

zu + Dativ

der Beitrag (wkład w)	Die Organisation leistet einen wichtigen Beitrag zum Umweltschutz.
die Bereitschaft (gotowość do)	Deine Bereitschaft zur Mitarbeit wundert uns.
die Eignung (przydatność / kwalifikacje do)	Du musst zuerst deine Eignung zum Fliegen beweisen.
die Einladung (zaproszenie na)	Sie hat eine Einladung zum Kaffee bekommen.
die Erlaubnis (pozwolenie na)	Frau Hansen hat uns die Erlaubnis zum Schwimmen gegeben.
die Fähigkeit (zdolność do)	Es fehlt ihm die Fähigkeit zum Dialog.
der Gegensatz (przeciwieństwo do)	Im Gegensatz zu ihr ist ihre Tochter groß.
die Gelegenheit zu (okazja do)	Ich wollte die Gelegenheit zu einem privaten Gespräch nutzen.
die Liebe (miłość do)	Das alles tut sie aus Liebe zu ihm.
die Lust (ochota do czegoś) (an)	Ich habe keine Lust zum Ausgehen.
das Vertrauen (zaufanie do) (auf )	Hast du denn kein Vertrauen zu mir?
die Zustimmung (zgoda na / aprobata czegoś)	Die Eltern gaben ihre Zustimmung zu der Klassenfahrt an die Ostsee.

ZAIMEK – DAS PRONOMEN

Zaimek jest to część mowy zastępująca rzeczownik, przymiotnik oraz rodzajnik.

Wyróżniamy zaimki:

1. Osobowe – das Personalpronomen: ich (ja), du (ty), er (on), sie (ona), es (ono),
wir (my), ihr (wy), sie (oni, one), Sie (pan, pani, państwo)

2. Nieosobowe – das unpersönliche Pronomen: es (np. es regnet),
man (np. Hier kann man gut trinken)

3. Dzierżawcze – das Possesivepronomen: mein(e), dein(e), sein(e), ihr(e),
unser(e), euer(e), ihr(e) (ich) , Ihr(e) (pana, pani)

4. Zwrotne – das Reflexivpronomen: mich, dich, sich, uns, euch, sich

5. Wskazujące – das Demonstrativpronomen: dieser (ten), diese (ta), dieses (to),
der, die, das, jener, jene, jenes, solcher solche, solches, derselbe, dieselbe, dasselbe ..

6. Względny – das Fragepronomen: der, die, das, welcher, wer, was…

7. Pytające – das Fragepronomen: wer? (kto), was? (co), welcher? (który),
was für ein? (który, jako, co za?), wessen?, wen?, wem?, wan?, warum? ,
wohin?, wie viel?, wie lange? …

8. Nieokreślone – das unbesstimmte Pronomen: man, jemand, niemand, mancher, jeder, alle, irgendein, viel, wenig, ein paar, etwas …

Zaimek osobowy – das Personalpronomen:

Zaimki osobowe zastępują osoby lub rzeczy.
Zaimki osobowe odmieniamy przez przypadki.

ich – ja, du – ty, er – on, sie – ona, es – ono,
wir – my, ihr – wy, sie - oni, one, Sie – pan, pani, państwo

Fall	Das Personalpronomen
	Singular					Plural
Nominativ wer?, was?	ich	du	er	sie	es	wir	ihr	sie / Sie
Genitiv wessen?	meiner	deiner	seiner	ihrer	seiner	unser	eurer	ihrer / Ihrer
Dativ wem? was?	mir	dir	ihm	ihr	ihm	uns	euch	Iihnen / Ihnen
Akkusativ wen? was?	mich	dich	ihn	sie	es	uns	euch	sie / Sie

Das Brot ist frisch. Es schmeckt gut.

Der Lehrer ist krank. Er kann nicht kommen.

Seine Freundin hat kein Geld dabei. Er leiht ihr 20 Euro.

Wo arbeiten Sie? Bei Opel.

Wie geht es Ihnen? Danke, es geht mir gut.

Wir helfen dem Schüler. Wir helfen ihm.

Siehst du der Reiseleiter? Siehst du ihn?

Ich frage dich, und du fragst ihn.

Wir fragen euch, und ihr fragt uns.

W języku niemieckim niedozwolone jest opuszczanie zaimka osobowego w mianowniku.

Ich komme heute. Er fuhr gestern ab.

Nie opuszcza się zaimka osobowego przed czasownikiem.
Ich spreche Deutsch. Du liest ein Buch.

Wyjątek stanowi 2 osoba liczby pojedynczej i liczby mnogiej trybu rozkazującego.

Sprich laut und deutlich!. Kommt rechtzeitig zurück

Przy zwracaniu się do jednej osoby jak i do wielu osób stosuje się formę grzecznościową „Sie”,

- używa się trzeciej osoby liczby mnogiej jako zwrotu grzecznościowego i pisze dużą literą.

np.
Herr Ober, bringen Sie mir bitte ein Bier.

Liebe Kolleginnen, ich beglückwünsche Sie zum Internationalen Frauentag.

Bitte, geben Sie mir ein Glas Tee.

Ich danke Ihnen.

Ich wünsche Ihnen alles Gute zum Neujahr.

Trzecia osoba zaimka osobowego oznacza osobę lub rzecz.
Celownik i biernik 3 osoby mogą być tylko wtedy połączone z przyimkami,
gdy odnoszą się do osób.

Ich gehe mit ihr spazieren. Ich trete mit ihm in den Wettbewerb.

Der Herr ist mir nicht bekannt, ich weiß nichts von ihm.

Jeżeli 3 osoba zaimka osobowego odnosi się do rzeczy, używa się zamiast zaimka osobowego
ściągnięcia przysłówka z przyimkiem.
Die Sache ist mir nicht bekannt, Ich weiß nichts davon.

Zaimki osobowe w bierniku występują zawsze przed rzeczownikami osobowymi
w celowniku.

Er bringt der Mutter die Pralienen. Er bringt sie ihr.

Zaimki nieosobowe man i es - Unpersönliche Pronomen

Zaimki nieokreślone występują jako podmiot w zdaniach,
w których wykonawca czynności jest bliżej nieokreślony.

Zaimek man

Zaimka nieokreślonego „man” używamy dla określenia podmiotu bezosobowego.
Łączy się on z 3 osobą liczby pojedynczej czasownika.

Na język polski wypowiedź z zaimkiem „man” tłumaczona jest bezosobowym „się”,
a w czasie przeszłym czasownikiem z końcówką –no (np. śpiewano).

Man spricht hier English.

W celu nadania zdaniu charakteru ogólnej ważności, dla określenia przedmiotu bezosobowego, osoby bliżej nie znanej, używany jest nieodmienny zaimek man.

Zaimek nieosobowy man stosujemy przy prawie wszystkich czasownikach.

Zastępuje on osobę lub grupę osób, których nie można bliżej określić.

Man występuje tylko z czasownikiem w 3. osobie liczby pojedynczej.

Zaimek man można przetłumaczyć w połączeniu z czasownikiem w 3. osobie liczby pojedynczej jako "się", a w czasie przeszłym czasownikiem –np. (np. tańczono).

Zdania z zaimkem man występują tylko w czasie teraźniejszym.

Zaimka man nie tłumaczymy samodzielnie najęzyk polski,
a tylko w połąceniu z czasownikiem.

Man spricht hier Deutsch. Tu mówi się po niemiecku.
Man baut hier viel. Tu buduje się dużo.

Hier kann man gut essen. Tu można dobrzez zjeść.

Man trinkt viel Mineralwasser bei euch. U was pije się dużo wody mineralnej.

In Frankreich trinkt man viel Wein. We Francji pije się dużo wina.

Das kann man nicht machen. Tego nie mozna zrobić.

Hier darf man nicht rauchen. Tu nie wolno palić.

Man song fröhlich beim Logerfeuer. Przy ognisku śpiewano wesoło.

Man erzählte mie diese Geschichte. Powiedzieli mi tę historię.

Man soll das verbieten. Należy zabronić.

Das kann man aber laut sagen.

Fall
N.	man
G	-
D	einem
Ak.	einen

Zaimek es

Zaimka nieosobowego „es” używamy, gdy podmiot nie jest bliżej znany.

Es regnet.

Es gibt in der Stadt eine gute Schule.

Zaimek man występuje tylko w stronie czynnej.
W stronie biernej jest zastępowany zaimkiem nieosobowym „es” albo zanika w ogóle.

In Island ißt man viel Fisch. Es wird in Island viel Fisch gegessen.

Zaimek nieosobowy es jest używany, gdy

- podmiot nie jest bliżej znany

- nie występuje osoba działająca

Zaimek es stosujemy

- przy czasownikach wyrażających pogodę:
Es regnet. Es schneit. Es donnert.

- przy czasownikach sein i werden.

Es ist dunkel. Es wird kalt. Es ist spät. Es ist früh. Heute es ist sehr warm.

- przy niektórych zwrotach
Wie geht es euch? Ich habe es eilig. Es klingelt.

- Przy czasownikach bezosobowych z dopełnieniem w formie zaimka osobowego:

Es scheint mir. Es gefällt mir. Es freut mich. Es ärgert mich. Es geht mir gut.

- przy podawaniu czasu:

Es ist 5 Uhr.

- przy konstrukcjach w stronie biernej, na początku zdania

Es wurde viel getanzt.

Zaimek dzierżawczy – das Possesivpronomen

Zaimek dzierżawczy ma na celu jest informowanie, że do kogo coś należy.

Zajmuje on w zdaniu miejsce rodzajnika.

Zaimki dzierżawcze

- określają przynależność:
Wo ist dein Hund?

- odmieniamy przez rodzaje, przypadki i liczbę

Die Farbe seiner Schultasche gefällt mir nicht.

- w zdaniu znajdują sie przed orzecznikiem- wtedy rodzajnik opuszczamy

Der Lehrer hat gestern mit meinem Vater gesprochen.

Besucht ihr eure Großvater oft?

Habt ihr unsere Bleistifte gesehen?

Zaimki dzierżawcze najczęściej spełniają w zdaniu rolę przydawki i zastepują rodzajnik.
Zaimek dzierżawczy i rodzajnik nigdy nie występują razem.

Przed rzeczownikiem znajduje się albo zaimek dzierżawczy albo rodzajnik.

Zaimek dzierżawczy w języku niemieckim przyjmuje
- w odmianie liczby pojedynczej końcówki deklinacyjne rodzajnika nieokreślonego,
- a w liczbie mnogiej rodzajnika określonego.

Zaimek dzierżawczy ma różne formy dla różnych osób.

Zaimek dzierżawczy, podobnie jak rodzajnik ein ma jednakową końcówkę w mianowniku liczby pojedynczej dla rodzaju męskiego i nijakiego (np. mein Vater, mein Kind)
oraz w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju zeńskiego i mianowniku liczby mnogiej
(meine Schülerin, meine Schülerinnen).

W języku niemieckim każda osoba liczby pojedynczej i mnogiej ma swój odpowiedni zaimek dzierżawczy, w przeciwieństwie do jązyka polskiego, w którym prz każdej osobie
może występować zaimek „swój”.

Ich habe ein Buch. Das ist mein Buch. (moja książka)

Du hast einen Mantel. Das ist dein Mantel (twój płaszcz)

Er hat eine Tochter. Sas ist seine Tochter. (jego córka)

Sie hat einen Wagen. Das ist ihr Wagen. (jej samochód)

Wir haben ein Kind. Das ist unser Kind. (nasze dziecko)

Ihr habt ein Haus. Das ist euer Haus. (wasz dom)

Sie haben einen Garten. Das ist ihr Garten. (ich ogród)

Sie haben einen Sohn. Das ist Ihr Sohn. (pana, pani, państwa syn)

Zaimek dzierżawczy wystepuje również samodzielnie - bez rzeczownika.

der meine, der deine

der meinige, der deinige … - odmienia się jak przymiotnik należący do odmiany słabej.

Mein Tisch ist braun.

Deiner / der deine / der deinige – ist gelb

Mein Studium dauert 4 Jahre.
Deines / das deine / des deinige dauert 3 Jahre.

Tabela zaimków dzierżawczych w mianowniku

Zaimek osobowy - mianownik
	ich	du	er	sie	es	*wir*	*ihr*	*sie / Sie*
Zaimek dzierżawczy w mianowniku. Liczba pojedyncza
r. męski	mein	dein	sein	ihr	sein	*unser*	*euer*	*ihr/Ihr*
r. żeński	meine	deine	seine	ihre	seine	*unser*	*eure*	*ihre*
r. nijaki	nein	dein	sein	ihr	sein	*unser*	*euer*	*ihr/Ihr*
Zaimek dzierżawczy w mianowniku. Liczba mnoga, taka sama dla wszystkich rodzajów
3 rodzaje	meine	deine	seine	ihre	seine	*unsere*	*eure*	*Ihre/Ihre*

Odmiana zaimków dzierżawczych w mianowniku

Zaimek osobowy

Zaimek dzierżawczy

Singular

Plural

Maskulinum

Femininum

Neutrum

Wszystkie rodzaje

ich

mein
Freund, Fenster

meine

Uhr

mein

Buch, Telefon

meine

Freunde, Uhren, Bücher

dein
Freund, Fenster

deine

Uhr

dein
Buch, Telefon

deine
Freunde, Uhren, Bücher

sein

Freund, Fenster

seine

Uhr

sein

Buch, Telefon

seine

Freunde, Uhren, Bücher

sie

ihr

Freund, Fenster

ihre

Uhr

ihr

Buch, Telefon

ihre

Freunde, Uhren, Bücher

sein

Freund, Fenster

seine

Uhr

sein

Buch, Telefon

seine

Freunde, Uhren, Bücher

wir

unser

Freund, Fenster

unsere

Uhr

unser

Buch, Telefon

unsere

Freunde, Uhren, Bücher

Ihr

euer

Freund, Fenster

eure

Uhr

euer

Buch, Telefon

eure

Freunde, Uhren, Bücher

sie

ihr

Freund, Fenster

ihre
Uhr

Ihr

Buch, Telefon

ihre

Freunde, Uhren, Bücher

Sie

Ihr

Freund, Fenster

Ihre

Uhr

Ihr

Buch, Telefon

Ihre

Freunde, Uhren, Bücher

Deklinacja zaimka dzierżawczego – odmiana przez przypadki
na przykładzie mein, unser, ihr, euer

Fall

Singular

Plural

Maskulinum

Femininum

Neutrum

Nom.

mein

Saft, Füller

meine

milch, Katze

mein

Buch, Heft

meine

Safte, Bücher

Gen.

meines

Saftes, Füllers

meiner

Milch, Katze

meines

Buches, Heftes

meiner

Säfte, Bücher

Dat.

meinem

Saft, Füller

meiner

Milch, Katze

meinem

Buch, Heft

meinen

Säften, Büchern

Akk.

meinen

Saft, Füller

meine

Milch, Katze

mein

Buch, Heft

meine

Säfte, Bücher

Fall

Singular

Plural

Maskulinum

Femininum

Neutrum

unser

Saft, Füller

unsere

milch, Katze

Unser

Buch, Heft

unsere

Safte, Bücher

unseres

Saftes, Füllers

unserer

Milch, Katze

unseres

Buches, Heftes

unserer

Säfte, Bücher

unserem

Saft, Füller

unserer

Milch, Katze

unserem

Buch, Heft

unseren

Säften, Büchern

unseren

Saft, Füller

unsere

Milch, Katze

unser

Buch, Heft

unsere

Säfte, Bücher

Fall

Singular

Plural

Maskulinum

Femininum

Neutrum

ihr

Saft, Füller

ihre

milch, Katze

Ihr

Buch, Heft

ihre

Safte, Bücher

ihres

Saftes, Füllers

ihrer

Milch, Katze

ihres

Buches, Heftes

ihrer

Säfte, Bücher

ihrem

Saft, Füller

ihrer

Milch, Katze

ihrem

Buch, Heft

ihren

Säften, Büchern

ihren

Saft, Füller

ihre

Milch, Katze

Ihr

Buch, Heft

ihre

Säfte, Bücher

Fall

Singular

Plural

Maskulinum

Femininum

Neutrum

euer

Hund

eure

Mutter

euer

Haus

eure

Hefte

eures

Hundes,

eurer

Mutter

eures

Hauses

eurer

Hefte

eurem

Hund

eurer

Mutter

eurem

Haus

euren

Heften

euren

Hund

eure

Mutter

euer

Haus

eure

Hefte

Zaimer „euer” traci „e” w 2 i 3 przypadku we wszystkich rodzajach w liczbie pojedynczej
oraz w liczbie mnogiej.

Zaimki dzierżawcze przy odmianie przez przypadki (deklinacja)
mają w liczbie pojedynczej końcówki rodzajnika nieokreślonego (ein, eines, einem, einen),
a w liczbie mnogiej końcówki rodzajnika określonego (die, der, den, die)

Ich liebe meine Frau. Kocham swoją żonę.

Du liebst deine Frau. Kochasz swoją żonę.

Er liebt seine Frau. On kocha swoją żonę.

Sie liebt ihren Mann. Ona kocha swojego męża.

Wir lieben unsere Frauen. Kochamy swoje żony.

Ihr liebt eure Frauen. Kochacie swoje żony.

Sie lieben ihre Frauen. Kochają swoje żony.

Sie lieben Ihre Frau. Pan kocha swoją żonę.

Przykłady zdań z zaimkiem dzierżawczym:

Ich gebe meinem Freund das Buch.

Ich habe heute euren Brief erhalten.

Das ist dein Hund.

Gehst du mit ihrem Hund spazieren?

Er geht mit seinem Bruder spazieren.

Sie spricht viel von ihrer Vergangenheit.

Sie ist mit ihrem Wagen gefahren.

Wir wollen unsere Prüfungen bestehen.

Besucht ihr eure Großvater oft?

Sie sind mit ihren Wagen gefahren.

Das ist die Mutter meines Freundes.

Lautet Ihr Name Braun?

Er braucht deine Hilfe.

Wo ist deine Hausaufgabe, Paul?

Kennst du ihren Bruder?

Ihre Augen sind blau.

Zaimek dzierżawczy może wystąpić też sam, bez rzeczownika.

W takim wypadku zaimek przyjmuje końcówkę rodzajnika określonego.

Mein Tisch ist braun. Deiner ist gelb

Mein Studium dauert 4 Jahre. Deines dauert 3 Jahre.

Hunde bellen. Unserer bellt auch.

Wem gehört das Heft? Es ist meins.

Ich habe dein Problem gelöst. Ich deins auch.

Fragst du meine Mutter? Nein, seine.

Zaimki wskazujące – Die Demonstrativpronomen

Zaimki wskazujace wskazują osoby lub rzeczy.

der - die - das,

dieser - diese – dieses; diese (Plural) – te, ta, to, te, ci

jener - jene - jenes, jene (Pl.) – tamten, tamta, tamto, tamci

solcher - solche - solches; solche (Pl.) – taki, taka, takie, tacy

Zaimki wskazujące odmieniają się tak jak rodzajniki określone der, die, das.

Zaimki wskazujące der, die, das różnią od rodzajników okreslonych der, die, das tylko tym,
że nie są akcentowane.

Dieser Koffer ist sehr teuer.

Diese Krankheit ist unheilbar.

Jene Uhr war viel billiger.

Solche Taten sollen berstraft werden.

Ein solches Auto möchte ich haben.

Solch ein Auto möchte ich haben.

Zaimek ten odmienia się w zależności od tego, z jaką częścią mowy występuej:

-Jeśli występuje bez rodzajnika, odmienia się jak rodzajnik okreslony:

- Jeśli stoi za rodzajnikiem nieokreślonym, odmienia się jak przymiotnik z rodzajnikiem nieokreslonym

- Jeśli występuje przed rodzajnikiem nieokreślonym to nie odmienia się.

Przypadek

Fall

Liczba pojedyncza - Singular

Liczba mnoga Plural

Rodzaj męski M

Rodzaj żeński F

Rodzaj nijaki N

Mianownik N.

dieser Hund

solcher Mann

ein solcher Mann

solch ein Mann!

diese Katze

solche Frau

eine solche Frau

solch eine Frau!

dieses Pferd

solches Kind

ein solches Kind

solch ein Kind!

diese Tiere

solche Kinder

Dopełniacz G.

dieses Hundes

solches Mannes

eines solchen Mannes

dieser Katze

solcher Frau

einer solchen Frau

dieses Pferdes

solches Kindes

eines solchen Kindes

dieser Tiere

solcher Kinder

Celownik D.

diesem Hund

solchem Mann

einem solchen Mann

dieser Katze

solcher Frau

einer solchen Frau

diesem Pferd

solchem Kind

einem solchen Kind

diesen Tieren

solchen Kindern

Biernik A.

diesen Hund

solchen Mann

einen solchen Mann

diese Katze

solche Frau

eine solche Frau

dieses Pferd

solches Kind

ein solches Kind

diese Tiere

solche Kinder

Zaimki wskazujące der, die, das; die - ten, ta, to; ci

Czym różnią się zaimki wskazujące der, die, das od rodzajnika określonego?

Zaimki wskazujące są akcentowane a rodzajnik określony nie.
Odmiana, z wyjątkiem dopełniacza (der Genitiv) pozostaje bez zmian.

Stosowane są jako samodzielny podmiot lub samodzielne dopełnienie
w celowniku lub bierniku.
Odnoszą się do wspomnianej wcześniej w wypowiedzi osoby lub rzeczy.
Odmieniają się jak rodzajniki określone, z wyjątkiem dopełniacza
dessen – r.m/, r.n

deren – r.z. l.mn.
oraz celownika liczby mnogiej – denen

Wo ist der Kuli? Der liege auf dem Tisch.

Wo findest du den Schrank? Den finde ich schön.

Fall	Maskulinum	Feminimum	Neutrum	Plural
M. Nominativ	der	die	das	die
D. Genitiv	dessen	derer	dessen	derer
C. Dativ	dem	der	dem	(den) denen
B. Akkusativ	den	die	das	die

derselbe, dieselbe, dasselbe , dieselben – tenże, ten sam, ta sama, to samo, ci sami

Das waren dieselben Männer. To byli ci sami ludzie

Hier wohnen Menschen derselben Herkunf.

derjenige, diejenige, dasjenige, diejenigen – ten/ów, ta/owa, to/owo, ci

Stosowane są w zdaniach poprzedzajacych zdania przydawkowe:

Derjenige Schüler der das gemacht hat, soll sich beim Direktor melden.

Das Buch kann nur demjenigen verkauft werden, wer alte Bücher sammelt.

Pierwsza część złozenia odmienia się jak rodzajnik określony,
a druga część jak przymiotnik po rodzajniku określonym.

Schau mal! Ich habe denselben Mantel gekauft. Popatrz! Kupiłem taki sam płaszcz.

Wir werden heute dieselben Lieder singen. Dziś zaśpiewamy te same pieśni.

Unsere Klasse hat Chemie mit demselben Lehrer. Nasza klasa ma chemię z tym samym nauczycielem.

Ich habe es schon denjenigen gesagt, die gestern abwesend waren. Powiedziałem już tym, którzy wczoraj byli nieobecni.

Diejenigen, die am Ausflug teilnehmen, sollen um 10 Uhr auf dem Bahnhof sein.

Ci, którzy biorą udział w wycieczce, maja być na dworcu o godz. 10.

der gleiche, die gleiche, das gleiche, die gleichen – taki sam, taka sama takie samo, takie same

Ich habe die gleiche Situation erlebt.

Den gleichen Fehler macht man nur ein Mal.

Fall przypadek	Singular - liczba pojedyncza					Plural liczba mnoga
	Maskulinum rodzaj męski		Femininum rodzaj żeński	Neutrum rodzaj nijaki
Nominativ mianownik	derselbe	dieselbe			dasselbe	dieselben
	der gleiche	die gleiche			das gleiche	die gleichen
	derjenige	diejenige			dasjenige	diejenigen
Genitiv dopełniacz	desselben+s	derselben			desselben+s	derselben
	des gleichen+s	der gleichen			des gleichen+s	der gleichen
	desjenigen+s	derjenigen			desjenigen+s	derjenigen
Dativ celownik	demselben	derselben			demselben	den selben+n
	dem gleichen	der gleichen			dem gleichen	den gleichen+n
	demjenigen	derjenigen			demjenigen	denjenigen+n
Akkusativ biernik	denselben	dieselbe			dasselbe	dieselben
	den gleichen	die gleiche			das gleiche	die gleichen
	denjenigen	diejenige			dasjenige	diejenigen

Zaimki pytające – Interrogativpronomen

W języku niemieckim wyróżniamy następujące zaimki pytające:

wer – kto Wer bist du? Wer spielt Klavier?

wessen – czyj, czyja, czyje Wessen Auto ist das?

wem - komu Wem gehört das?

wen - kogo Wen meinst du?

was - co Was willst du morgen machen?

was für ein/eine.. jaki, jaka, jakie Was für einen Badenanzug möchtest du?

welcher, welche, welches, welche – jaki, jaka, jakie Welcher Tag ist heute?

wie - jak Wie komme ich zur Schule?

wie lange - jak długo Wie lange arbeiten Sie hier?

wie viel - ile (rzeczownik w l. poj.) Wie viel Zeit hast du jetzt? Wie viel kostet das?

wie viele - ile (rzeczownik w l.mn.) Wie viele Leute waren da?

wo - gdzie Wo wohnt dein Onkel?

wann - kiedy Wann kommt ihr zurück?

woher - skąd Woher sind Sie?

wohin - dokąd Wohin fahrt du in den Ferien?

warum - dlaczego Warum lachst du?

Zaimki pytające wer? was? – to?, co?

Zaimki pytające wer i was odmieniają się tylko w liczbie pojedynczej.

N. wer? was? kto?, co?

G. wessen? czyj?, czyja?, czyje?

D. wem? komu? czemu?

Ak. wen? kogo? Co?

Wer ist das? Kto to jest?

Wessen Kugelschreiber ist das? Czyj to jest długopis?

Wem gehört die Tasche? Do kogo należy ta teczka?

Wen kennst du hier? Kogo tu znasz?

Zaimki pytające welcher, welche, welches – jaki, jaka, jakie

Odmieniają się jak rodzajnik określony

Fall	Singular			Plural
N	welcher	welche	welches	welche
G	welches	welcher	welches	welcher
D	welchem	welcher	welchem	welchen
Akk.	welchen	welche	welches	welche

Welchem Kind hast du das gegeben?

Welche Leute habt ihr getroffen?

Welcher Frau hast du erzählt?
Welchen Mantel möchtest du? Den schwarzen.

Zaimek pytajacy welcher, welche, welches może być zastąpiony zwrotem:
„was für ein”, „was für eine“, kiedy pytamy po raz pierwszy o jakąś osobę lub rzecz.
Odpowiadamy zawsze z rodzajnikiem nieokreślonym.

Was für ein Mann war das? Das war ein fremder Mann.

Was für Tiere hast du gefüttert? Ich habe Affen gefüttert.
Was für eine Mütze kaufst du? Eine rote.

Fall	Singular			Plural
N	was für ein?	was für eine?	was für ein?	was für?
G	was für eines?	was für einer?	was für eines?	was für?
D	was für einem?	was für einer?	was für einem?	was für?
Akk.	was für einen?	was für eine?	was für ein?	was für?

Zaimki nieokreślone – Indefinite Pronomen

mancher – manche - manches ; manches – niektóry, niektóra, niektóre, niektórzy

Wystepuje samodzielnie lub z rzeczownikiem.
Odmienia się jak zaimek dieser.

Manche Pilze sind giftig.

jeder – jede - jedes – każdy, każda, każde (mający tylko liczbę pojedynczą)

alle / alles – wszyscy, wszystkie (majacy tylko liczbę mnogą)

Odmienia się tak samo jak dieser.
Może występować samodzielnie lub z rzeczownikiem.

Alle Mühe, die ich mir gegeben habe, war umsonst.

Ich habe schon alles versucht, leider vergebens.

viel - dużo

Ich habe viel zu tun.

einer, eine, ein(e)s – jakiś, jakaś, jakieś

Określa dowolną, ale określoną osobę lub rzecz z jakiejś ilości.

Das sind wirklich schöne Blusen.

Haben Sie vielleicht eine in Rot?

Fall	Maskulinum	Feminimum	Neutrum
N.	einer	eine	ein(e)s
G.	eines	einer	eines
D.	einem	einer	einem
Ak.	einen	eine	ein(e)s

keiner –keine – keines; keine – żaden, żadna, żadne; żadne

Są zaprzeczeniem ein, eine … i irgendein.

Brauchst du ein Messer. Nein, ich brauche keins.

Mir bleibt wohl keine andere Wahl übrig. Keiner weiß, was jetz tun sollen.

jemand – ktoś

Określa dowolną osobę z jakiejś grupy. Występuje samodzielnie.

Kennst du jemanden hier?

Hast jemanden aus unsere Klasse gesehen?

Jemand klopft an die Tür.

niemand - nikt

Jest zaprzeczeniem jemand. Występuje samodzielnie.

Niemand weiß alles.

Ich habe heute niemand(en) gesehen.

Fall	Maskulinum, Femininum, Neutrum
N.	jemand	niemand	ein, eine, ein	keiner
G.	jemandes	niemandes	eines, einer, eines	keines
D.	jemand(em)	niemand(em)	einem, eineer, einem	keinem
Ak.	jemand(en)	niemand(en)	einen, eine, ein	keinen

Zaimki nieokreślone etwas – coś oraz nichts - nic

Występują albo:
a) samodzielnie
Es muß etwas geschehen. Musi się coś wydarzyć.
Ich habe nichts verstanden. Nic nie zrozumiałem.

b) jako przydawki z rzeczownikami pochodzenia przymiotnikowego,
mającymi tylko liczbę pojedynczą:
Ich sehe etwas schön. Widzę coś pięknego.

Wir haben nichts Interessantes gefunden. Nie znaleźliśmy nic ciekawego.

etwas – coś

Zaimek etwas wystepuje z przymiotnikiem (w funkcji rzeczownikowej) lub samodzielnie.

Nie zmiena swojej formy.

Haben Sie etwas dagegen?

Habt ihr etwas interessantes gemacht?

nichts – nic

Es ist nichts Schlimmes passiert.

Sie hat nichts gesagt.

Das geht’s dich nichts an!

Nichts zu danken!

man – odnosi się do ogółu osób

Występuje samodzielnie. Odnosi się do nieokreślonej ilości osób, bez względu na płeć.

Hier soll man leise sein.

Das kann man aber laut sagen.

Fall	M F N (rodzaj męski, żeński, nijaki)
N. (mianownik)	man
G. (dopełniacz)	-
D. (celownik)	einem
Ak. (biernik)	einen

irgendwer, irgend jemand, irgend einer – ktoś

Irgend jemand hat gestern nach dir gefragt.

irgendwas – cokolwiek

Hast du irgendwas gesehen?

irgendwo – gdzieś

Er war irgendwo am Meer.

irIgendwie – gdzieś

Du musst das irgendwie schaffen.

irgendwann – kiedyś

Irgendwann erzähle ich euch davon.

andere – inni

einige / ein paar – kilka

Einige haben laut gelacht.

mehrere – liczni

Mehrere Gäste sind angekommen.

ein wenig / ein bisschen – trochę

Wir brauchen ein bisschen Glück.

Zaimek wzajemności – Reziprokpronomen

Zaimek wzajemności składa się z przyimka: np. bei, durch, auf, aus, neben
oraz słówka „einander”
i ma w zalezności od przyimka różne znaczenia.

Podstawowym zaimkiem wzajemności jest
einander – sobie, wzajemnie

Sie vertrauen einander. Oni ufają sobie.

Sie hassen einander. Oni nienawidzą się wzajemnie.

Aber diese drei Menschen kennen einander nicht, aber sie haben enorm viel gemeinsam.

Zaimek einander cząsto jest łączony z różnymi przyimkami:

miteinnader Sie sprechen nicht miteinander. Nie rozmawiają z sobą.

Die Kinder haben brav miteinander gespielt.

beieinander Sie sitzen beieinander. Siedzą obok siebie.

durcheinander In der Wohnung ist alls durcheinander.

gegeneinander Sie sind immer gegeneinander. Oni są zawsze przeciwko sobie.

auseinander Nach 5 Jahren Ehe gingen się auseinander.
Po 5 lat małżeństwa rozeszli się.

nebeneinander Sie wohnen nebeneinander. Mieszkają obok siebie.

übereinander Stell die Koffer übereinander. Postaw walizki jedna na drugą.

zueinander Sie kommen sehr oft zueinander. Bardzo często przychodzą do siebie.

Sie waren sehr freundlich zueinander.

hintereinander Kommt bitte herein hintereinender. Wchodźcie proszę jeden za drugim.

voneinander jeden od drugiego.

Die Verliebten haben sich lange voneinander verabschiedet.

Zaimki einer, eine, ein(e)s z dopełniaczem

Zaimki einer, eine, ein(e)s mogą zastępować rzeczownik z rodzajnikiem nieokreślonym.

Mogą też występować z rzeczownikiem w dopełniaczu liczby mnogiej,
który poprzedzony jest przymiotnikiem w stopniu wyższym lub najwyższym.

Fall	Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
N.	einer	eine	ein(e)n
G.
D.	einem	einer	einem
Ak.	einen	eine	ein(e)n

Er ist einer der bekanntesten Schauspieler in der Welt.

Venedig ist eine der schönsten Städte Italien.

Der Gepard ist ein(e)n schnellsten Tiere.

Ich reise mit dem TGV, einem der schnellsten Züge der Welt.

Zaimek zwrotny sich

Zaimek zwrotny „się” w języku polskim ma jednakową formę dla wszystkich osób.

W języku niemieckim zaimek zwrotny sich (się) ulega odmianie przez osoby.

Odmiana zaimka zwrotnego

Zaimek osobowy Osoby	Zaimek zwrotny „się” sich	sich waschen – myć cię	sich kämmen – czesać się
ich	mich	Ich wasche mich.	Ich kämme mich.
du	dich	Du wäschst dich.	Du kämmst dich.
er	sich	Er wäscht sich.	Er kämmt sich.
sie	sich	Sie wäscht sich.	Sie kämmt sich.
es	sich	Es wäscht sich.	Es kämmt sich.
wir	uns	Wir waschen uns.	Wir kämmen uns.
ihr	sich	Ihr wascht euch.	Ihr kämmt euch.
sie sie	sich	Sie (Sie) waschen sich.	Sie (Sie) kämmen sich.

Zaimek zwrotny w trzecim przypadku

Zaimek osobowy Osoby	Zaimek zwrotny sich w 3 przypadku (komu)	Sich die Hände waschen – myć sobie ręce
ich	mir	Ich wasche mir die Hände.
du	dir	Du wäschst dir die Hände.
er	sich	Er wäscht sich die Hände.
sie	sich	Sie wäscht sich die Hände.
es	sich	Es wäscht sich die Hände.
wir	uns	Wir waschen uns die Hände.
ihr	sich	Ihr wascht euch die Hände.
sie sie	sich	Sie (Sie) waschen sich die Hände.

Ich putze mir jetzt die Zähne.

Ich wasche mir die Hände mit kaltem Wasser.

Du wäschst dir die Hände mit kaltem Wasser.

Er wäscht sich jeden Tag mit kaltem Wasser.

Wir können uns auf euch verlassen.

Sie unterhalten sich über Kunst.

Zamiana rzeczownika na zaimki osobowe

Np.

Sie zeigt der Mutter ihre Bilder aus den Ferien
der Mutter – Dativ (3), ihre Bilder – Akkusativ (4)

Sie zeigt Ihr Ihre Bilder aus den Ferien.

Ihr – Dariv (3), ihre Bilder – Akkusativ (4)

Sie zeigt sie der Mutter.

sie – Akkusativ (4), der Mutter – Dativ (3)

Sie zeigt sie ihr.

sie – Akkusativ (4), ihr – Dativ (3)

Zaimki odmieniające się jak rodzajnik określony

Tak samo jak rodzajnik określony der, die, das odmieniają się następujące zaimki:
Zaimki wskazujące – die Demonstrativpronomen:
der – die – das (zaimek wskazujacy różni się od rodzajnika określonego tym,
że nie jest akcentowany).
dieser – diese – dieses (ten ta, to)

jener – jene – jenes (tamten, tamta, tamto)
solcher – solche – solches (taki, taka, takie)
Zaimki nieokreślone:
mancher – manche – manches (niektory, niektóra, niektóre, niejeden)
jeder – jede – jedes (każdy, każda, każde) – mający tylko liczbę pojedynczą
alle (wszyscy, wszystkie) - mający tylko liczbę mnogą

Zaimek pytający: welcher? welche? welches? (który, która, które)

Singular Maskulinum
Fall Przypadek	Rodzajnik określony	Zaimki wskazujące
Nominativ	der	der ten	dieser ten	jener tamten	solcher taki	mancher niektóry	jeder każdy	welcher który
Genitiv	des	dessen	dieses	jenes	solches	manches	jedes	welches
Dativ	dem	dem	diesem	jenem	solchem	manchem	jedem	welchem
Akkusativ	den	den	diesen	jenen	solchen	manchen	jeden	welchen
Femininum
Nominativ	die	*die*	diese	jene	solche	manche	jede	welche
Genitiv	der	deren	dieser	jener	solcher	mancher	jeder	welcher
Dativ	der	der	dieser	jener	solcher	mancher	jeder	welcher
Akkusativ	die	die	diese	jene	solche	manche	jede	welche
Neutrum
Nominativ	das	*das*	dieses	jenes	solches	manches	jedes	welches
Genitiv	des	dessen	dieses	jenes	solches	manches	jedes	welches
Dativ	dem	dem	diesem	jenem	solchem	manchem	jedem	welchem
Akkusativ	das	das	dieses	jenes	solches	manches	jedes	welches
Plural
Nominativ	die	*die*	diese	jene	solche	manche	alle	welche
Genitiv	der	deren	dieser	jener	solcher	mancher	aller	welcher
Dativ	den	denen	diesen	jenen	solchen	manchen	allen	welchen
Akkusativ	die	die	diese	jene	solche	manche	alle	welche

PRZYIMEK – DIE PRÄPOSITION

Przyimek jest nieodmienną cześcią mowy.

Jest wyrazem niesamodzielnym i w zdaniu musi łączyć się z innymi wyrazami.

Stanowi nierozdzielną cześć znaczeniową z rzeczownikiem lub zaimkiem.

Przyimki w języku niemieckim nie zawsze odpowiadają polskiemu znaczeniu.
Są przyporządkowane określonemu przypadkowi.

http://www.germanin.pl/przyimek.html

http://www.depl.pl/

W języku niemieckim wyróżniamy następujące rodzaje przyimków:

Przyimki z dopełniaczem - Die Präpositionen mit dem Genitiv

Przyimki z celownikiem - Die Präpositionen mit dem Dativ

Przyimki z biernikiem - Die Präpositionen mit dem Akkusativ

Przyimki występujące z dopełniaczem - drugim przypadkiem:

Präpositionen mit Genitiv

anstatt, statt – zamiast

Między tymi przyimkami nie ma różnicy, statt używamy częściej w języku potocznym:

er sieht fern, anstatt zu lesen ogląda telewizję zamiast czytać

Er ging statt seiner Frau einkaufen. On poszedł na zakupy zamiast swojej żony.

Michael kommt statt seines Bruders. Michał przybywa zamiast swojego brata.

Statt Blumen hat er mir einen Roman gekauft. Zamiast kwiatów kupił mi powieść.

Statt des Geldes gab sie ihm ein Buch. Zamiast pieniędzy dała mu książkę.

Wir gehen ins Theater anstatt ins Kino. Idziemy do teatru zamiast do kina.

Warum kommst du statt deines Bruders? Dlaczego ty przychodzisz zamiast twego brata?

trotz - mimo, pomimo

Trotz der Warnung meines Chefs, rief ich Montag morgens an. Mimo ostrzeżeń mojego szefa, zadzwoniłem w poniedziałek rano.

Trotzt seiner schwachen Gesundheit arbeitet sie viel. Pomimo słabego zdrowia, ona pracuje dużo.

Trotz des schönen Wetters sind wir zu Hause geblieben. Mimo pięknej pogody zatrzymaliśmy się w domu.

Trotz des schlechten Wetters gehe ich spazieren. Mimo złej pogody ja idę spacerować.

Trotz des Regens gehen wir in den Park. Mimo deszczu idziemy do parku.

während – podczas, w czasie, podczas gdy; przyimek, spójnik + GEN
Während dines Urlaubs ist viel passiert. Podczas twojego urplopu wiele się wydarzyło.

Während des Sommers lernt er segeln. Latem on uczy się żeglować.

Während des Urlaubs sind wir in die Alpen gefahren. Podczas wakacji udaliśmy się do Alp.

Während der Ferien hat sie viele Freundschaften mit Gleichaltrigen geschlossen. Podczas ferii zawarła wiele przyjaźni z rówieśnikami.

Während des Unterrichts muß gut aufpassen. Podczas lekcji trzeba dobrze uważać.

wegen - z powodu, ze względu na;
wegen des schlechten Wetters z powodu złej pogody;
von Amts wegen z urzędu;
von wegen! pot. akurat!, dobre sobie!, wolne żarty!

Wir bleiben nur wegen des schleschten Wetters zu Hause. Zostajemy w domu z powodu złej pogody.

Wegen der Krankheit muss er im Bett bleiben. Z powodu choroby, musi pozostać w łóżku.

Wegen der Erkältung könnte Jens nicht schwimmen. Z powodu zimna Jens nie można pływać.

Wegen seiner Krankheit hat Georg im Bett bleiben müssen. Z powodu swojej choroby Georg musiał zostać w łóżku.

Ich mache es nur wegen des Geldes. Robię to tylko dla pieniędzy.

aufgrund = auf Grund – na podstawie, w oparciu o, ze względu na

Aufgrund des schlechten Wetters bin heute zu Hause geblieben. Ze względu na złą pogodę pozostałem dziś w domu.

Aufgrund der Statistik kann man feststellen, dass... Na podstawie statystyki można stwierdzić, że...

infolge – z powodu, wskutek

Infolge einer Krankheit muss ich auf die Reise verzichten. Z powodu choroby muszę zrezygnować z podróży.

Sie treffen sich jetzt infolge eines Streites nicht so gern. Oni nie spoyykają się już tak czhętnie wskutek kłótni.

Infolge dieses Unfalls ist er blind geworden. Oślepł wskutek wypadku.

Infolge einer schweren Krankheit ist er jetzt taub. Wskutek ciężkiej choroby jest on teraz głuchy.

außerhalb - na zewnątrz; poza

außerhalb wohnen mieszkać poza miastem

Treffen wir uns doch außerhalb des Schulgebäudes. Spotkajmy się poza budynkiem szkoły.

Ich habe des außerhalb der Arbeitszeit erledigt. Załatwiłem to poza godzinami pracy.

Peter wohnt außerhalb der Stadt. Piotr mieszka poza miastem.

Mein Haus befindet sich außerhalb der Stadt. Mój dom znajduje się poza miastem.

anlässlich = aus Anlass – z okazji

anlässlich des Geburtstages z okazji urodzin

Sie kauft der Freundin anlässlich des Geburstags Blumen. Ona kupuje koleżance kwiaty
z okazji urodzin.

Anlässlich deines Geburtstages wünsche ich dir alles Gute. Z okazji Twoich urodzin życzę Ci wszystkiego najlepszego.

Anlässlich ihres Geburtstages habe ich ihr ein Buch geschict. Z okazji jej urodziny wysłałem jej książkę.

Anlässlich deines fünfzigsten Geburtstages wünsche ich dir viel Gesundheit. Z okazji pięćdziesiątych urodzin życzę Ci wiele zdrowia.

betreffs – odnośnie do, w sprawie

Ihr Antrag betreffs Zuschusses wurde gebilligt. Jej wniosek dotyczący dotacji został zatwierdzony.

Betreffs Ihrer Anfrage ist noch keine Antwort eingetroffen.
Odnośnie Pańskiego zapytania nie nadeszła zadna odpowiedź.

innerhalb - w ciągu, obrębie, wewnątrz, podczas;
innerhalb von drei Jahren w ciągu trzech lat

Innerhalb eines Tages muss der Plan fertig sein. W ciągu dnia, musi być plan gotowy.

Der Verdächtige muss innerhalb der Landesgrenzen bleiben. Podejrzany musi pozostać wewnątrz granic kraju.

Wir geben dir innerhalb eines Jahres das Geld zurück. Oddamy Ci pieniądze w ciągu roku.

Sie muß innerhalb eines Jahr das Geld zurückgeben. Ona musi zwrócić pieniądze w ciągu roku.

anhand – na podstawie, za pomocą

Anhand dieser Beispiele musst du jetzt selbst den Satz bilden. Na podstawie tych przykładów, musisz ty sam zdanie utworzyć.

längs - wzdłuż

Längs des Ufers erstrecken sich Dünen. Wzdłuż brzegu rozciągają się wydmy.

Die Bäume wachsen längs der Straße. Drzewa rosną wzdłuż ulicy.

mittels – za pomocą

Mittels seiner Hilfe schaffen wir es. Tworzymy dzięki jego pomocy.

betreffs – odnośnie, w sprawie, w związku

Betreffs Ihrer Anfrage ist noch keine Antwort eingetroffen. Odnośnie twojego pytania żadna odpowiedź jeszcze nie przyszła.

Ihr Antrag betreffs Zuschusses wurde gebilligt. Jej wniosek dotyczący dotacji został zatwierdzony.

Betreffs Ihres Schreibens vom... W związku z Pana pismem z dnia...

hinsichtlich – względem, ze względu, pod względem, odnośnie do

hinsichtlich des Vertrags - co do umowy

Hinsichtlich seiner Krankheit gibt es nichts Neues. Odnośnie choroby nie ma nic nowego.

Hinsichtlich des Vertrags bin ich noch unentschieden. Co do umowy jestem jeszcze niezdecydowany.

bezüglich – ze względu, odnośnie

bezüglich Ihre Agebots – co się tyczy pańskiej oferty,

Spritzen Sie sich Valtropin nicht selbst, wenn Sie sich bezüglich der Dosis nicht ganz sicher sind. Nie należy wstrzykiwać leku Valtropin samodzielnie, jeśli nie ma się pewności odnośnie do dawki.

seitens – ze strony, z punktu widzenia

Seitens Ihrer Firma haben wir viel Gutes erfahren. Ze strony firmy doświadczyliśmy dużo dobrego.

Seitens der Geschäftsleitung hat er nicht Schlechtes getan. Z punktu widzenia dyrekcji nie zrobił nic złego.

Bisher wurden seitens der Regierung keine Maßnahmen unternommen. Ze strony rządu nie zostały podjęte dotychczas żadne działania.

zugunsten – na korzyść

Das Urteil wurde zugunsten des Angeklagten geändert. Zdanie zmieniono się na korzyść oskarżonego.

diesseits - po tej stronie

Sich den Freuden des Diesseits hingeben. Oddawać się przyjemności tego świata

jenseits - po tamtej stronie, z tamtej strony

Sie wohnt jenseits des Flusses. Ona mieszka po drugiej stronie rzeki.

Uwaga!
Kiedyś stosowano zamiast wegen meiner, bądź meiner wegen wyrażenie meinetwegen (dla mnie, ze względu na mnie).
Analogicznie: deinetwegen, seinetwegen, ihretwegen, unsertwegen, euertwegen.

Mach dir meinetwegen keine Umstände! Nie rób sobie z mojego powodu kłopotu!

Uwaga!
W języku potocznym przyimki trotz, während oraz wegen używane są również z celownikiem (Dativ).

Uwaga!
Przyimki statt oraz wegen są używane coraz częściej z zaimkiem osobowym
w celowniku (Dativ), np.:

Wegen dir kann ich in die Disko nicht gehen. Z Twojego powodu nie mogę iść na dyskotekę)

Statt ihr geht er ins Kino. (Zamiast jej pójdzie on do kina.)

Przyimki wystepujące z trzecim przypadkiem - celownikiem (Dativ)

Die Präpositionen mit dem Dativ

to m.in.:
aus - z, ze, ze środka, z wewnątrz; woher?
aus Warschau z Warszawy; aus Polen z Polski;
eine Münze aus dem 17. Jahrhundert moneta z XVII wieku;
aus Furcht z obawy; aus Holz z drewna; aus sein być wyłączonym, być wygaszonym;
Es ist kalt hier, ist die Heizung aus? zimno tu, czy ogrzewanie jest wyłączone?

Wir kommen aus Polen. Pochodzimy z Polski.

Michael kommt aus dem Haus. Michał wychodzi z domu.

Jeden Tag muss ich um 7 Uhr aus dem Haus gehen. Codziennie muszę wychodzić o 7 godzinie z domu.

Ich komme ja schon! Ich nehme nur eine Kapuzenjacke aus dem Schrank. Już idę! Tylko wezmę jakąś bluzę z kapturem z szafy.

Ihre Oma kommt aus Deutschland. Jej babcia pochodzi z Niemiec.

Sie nimmt das Kind aus der Wanne. On bierze dziecko z wanny.

Der Pullover ist aus Baumwolle. Ten sweter jest z bawełny.

Die Puppe ist aus Gummi. Lalka jest z gumy.

bei - u, przy, koło; wo?
bei uns u nas; bei Tage za dnia; bei der Post arbeiten pracować na poczcie;
bei Berlin pod Berlinem; bei Gefahr w razie niebezpieczeństwa.

Bei meiner Schwester geht es mir gut. U mojej siostry wszystko w porządku.

Bernau liegt bei Berlin. Bernau leży pod Berlinem.

Er wohnt noch bei seinen Eltern. On jeszcze mieszka u rodziców.

Anne ist beim Arzt. Anna jest u lekarza.

Die Apotheke befindet sich bei der Post. Apteka zanajduje się koł poczty.

Als er studiert hat, hat er bei seinen Großeltern in Posen gewohnt. Kiedy studiował, mieszkał u dziadków w Poznaniu.

Mein Vater arbeitet bei der Post. Mój ojciec pracuje na poczcie.

mit - z; mit wem?
mit dem Auto fahren jechać samochodem

Ich fahre mit meiner Frau ins Gebirge. Jadę z żoną w góry.

Fährst du mit dem Zug? Czy jedziesz pociągiem?

Inge fahrt mit ihrem Freund in den Urlaub. Inge jeździ z chłopakiem na wakacje.

Ich gehe mit meinem Freund ins Kino. Idę z przyjacielem do kina.

Sie fahren mit ihren Autos um den Platz. Oni jeżdzą swoimi samochodami wokół placu.

Was macht ihr mit der Puppe? Co robicie z lalką?

Sie trocknet das Kind mit dem Handtuch. On wysusza dziecko ręcznikiem.

Hier wohnen die Eltern mit ihren Kindern. Tu mieszkają rodziece ze swoimi dziecmi.

Der Zug lief mit zehn Minuten Verspätung ein. Pociąg przybył z dziesięcioma minutami opóźnienia.

Das Spiel endete mit 1:1 unentschieden. Mecz zakończył się remisem 1:1.

Uwaga! Przyimek mit stanowi często odpowiednik polskiego narzędnika.

Ich schreibe mit dem Kugelschreiber. Piszę długopisem.

nach - po, do, na, według; wann?, wohin?, wonach?, nach wem?
nach wie vor - niezmienne, ciągle

Wir planen eine Reise nach Japan. Plenujemy podróż do Japonii.

Schokolade darfst du erst nach dem Frühstück essen. Czekoladę możesz jeść dopiero po obiedzie.

Ich fliege nach Frankreich. (wohin?) Lecę do Francji.

Nach Berlin kommen viele Gäste. Do Berlina przyjeżdza wiele gości.

Warschau war nach dem Krieg zerstort. (wann?)

Meine Meinung nach ist die Sache zu erledigen. (wonach?, nach wem?)
Moim zdaniem jest to rzecz do zrobienia

Nach zehn Jahren ist meine Schwester aus Frenkreich zurückgekommen. Moja siostra wróciła z Francji po 10 latach.

Willst du dieses Jahr nach Berlin fahren? Czy chcesz jechać w tym roku do Berlina?

Ich nehme es nach einigen Minuten. Wezmę to po kilku minutach.

Meiner Meinung nach ist es einer der interessantesten Orte gewesen, die ich je gesehen habe. Moim zdaniem to było jedno z najciekawszych miejsc, jakie dotąd zobaczyłam.

seit - od (w znaczeniu czasowym, w odniesieniu do przeszłości); seit wem?
seit wann? od kiedy?; seit einiger Zeit od pewnego czasu;
Seit sie den Unfall hatte, fährt sie nicht mehr Auto odkąd miała wypadek, nie prowadzi samochodu

Ich esse seit 7 Jahren kein Fleisch. Nie jem mięsa od 7 lat.

Peter ist seit 5 Tages krank. Piotr jest chory od 5 dni.

Das Kind badet schon seit 15 Minuten. Dziecko kąpie się kuż od 15 minut.

Ich lerne seit einer Woche Russisch. Uczę się od tygodnia rosyjskiego.

ab – od, poczynając od (w znaczeniu czasowym); ab wann?

ab 11. Juli od 11. lipca; ab und zu czasami, niekiedy, raz na jakiś czas, od czasu do czasu;
auf und ab tam i z powrotem

Ich mache ab Montag regelmäßig Gymnastik. Od poniedziałku będę regularnie uprawiał gimnastykę.

Ab morgen werde ich fleissig. Ab morgen werde ich fleißig.Od jutra będę pilny.

Ab Montag gehe ich zur Schule. Od poniedziałku chodzę do szkoły.

von - od, z; von wem?, wovon?
weit weg von zu Hause daleko od domu; von hier stąd; von dort stamtąd;
von ganzem Herzen z całego serca; der Wagen von Hans samochód Hansa;
die Werke von Bach dzieła Bacha;
ein Problem von großer Bedeutung problem o dużym znaczeniu

Diese Nachricht kam von Peter. Ta wiadomość przyszła od Piotra.

Frau Miller bekommt vom Arzt Penicillin. (von wem?) Pani miller dostała od lekarza penicylinę.

Ich komme von der Post. (wovon?) Przychodzę z poczty.

Sie sprechen viel von ihren Kindern. Mówią dużo o swoich dzieciach.

Er kommt von der Tur. On przychodzi od drzwi.

Wir sprechen von dem Unfall. (wovon?) Mówimy o wypadku.

Ich habe einen Brief von den Eltern erhalten. Dostałem list od rodziców.

Keiner von diesen Vorwürfen ist wahr. Żaden z tych zarzutów nie jest prawdziwy.

Von dieser Sache weiß ich nichts. Nic nie wiem o tej sprawie.

Uwaga!
Za pomocą przyimka von można wyrazić czasem dopełniacz.

Ich lese die Dramen von Friedrich Schiller. Czytam dramaty Fryderyka Schillera.

zu - do (osoby, instytucje, budowle), na, przez, w, na, po, zbyt; wohin?
zu sein być zamkniętym, pot. być wstawionym; das Fenster ist zu okno jest zamknięte;

Sie geht zur Schule. Ona idzie do szkoły.
leider war das Museum schon zu. Niestety muzeum było już zamknięte

Komm zu uns! Chodź do nas.

Er geht zu der Wanne. On idzie ku wannie.

Da Karl hohes Fieber hat, muss er zum Arzt unverzüglich gehen. Ponieważ Karol ma wysoką temperaturę, musi pójść niezwłocznie do lekarza.

Peter ist zur Bibliothek gegangen. Piotr poszedł do biblioteki.

gegenüber - naprzeciwko; wo? ; w porównaniu z; wem gegenüber?, wobec

Der Laden befindet sich gegenüber der Schule. Sklep znajduje się naprzeciwko szkoły.

Gegenüber seinen Gleichaltrigen ist er groß. W porównaniu do swoich rówieśników,
jest on wysoki.

Im Hinblick auf das Humankapital hatte China einen Riesen Vorteil gegenüber Indien.

W zakresie kapitału ludzkiego, Chiny miały ogromną przewagę nad Indiami.

Ich wohne gegenüber der Post. Mieszkam naprzeciwko poczty.

Uwaga!
Przyimek gegenüber może stać przed lub za rzeczownikiem.

Ich wohne der Post gegenüber. Mieszkam naprzeciwko poczty.

Uwaga! Przyimek gegenüber stoi zawsze za zaimkiem osobowym.

Das wäre ihr gegenüber unfair. To byłoby nie fair wobec niej.

außer - poza, oprócz; außer wem?

alle außer ihm wszyscy poza nim; außer Atem bez tchu;
außer Sicht sein być poza zasięgiem wzroku;
außer sich vor Freude sein nie panować nad sobą z radości

Außer dir weis niemand daruber Poza tobą nikt nie wie o tym.

Außer diesen Puppen ist noch eine Puppe da. Oprócz tych lalek jest jeszcze jedna.

Niemand außer meinem Bruder kennt diese Geschichte.
Nikt oprócz mojego brata nie zna tej historii.

Außer dir sind alle da gewesen. Byli wszyscy oprócz Ciebie.

entgegen - + DAT naprzeciw, ku, wbrew, + GEN w kierunku

Sie ist entgegen dem Verbot der Eltern zur Disco gegangen. Poszła do dyskoteki wbrew zakazowi rodziców.

Entgegen seinem Befehl hat er es nicht gemacht.

Entgegen meiner Bitte ist Thomas in die Disco gegangen. Wbrew mojej prośbie Tomek poszedł na dyskotekę.

gemäß - zgodnie z, odpowiednio do;

dem Vertrag gemäß zgodnie z umową;

gemäß den Vorschriften zgodnie z przepisami

gemäß Art. 3 des Gesetzes - zgodnie z art. 3 ustawy

Gemäß den Vorschriften fuhr er 50 km/h. Zgodnie z zasadami jechał 50 kilometrów na godzinę.

Gemäß ihrem Wunsch wird auf der Feier kein Alkohol getrunken. Zgodnie z jej życzeniem alkohol nie będzie pity na przyjęciu.

Er suchte eine seinen Fähigkeiten gemäße Stellung. On szukał stanowiska odpowiedniego dla swojego talentu.

zufolge – według

Dem Wetterbericht zufolge wird es morgen regnen. Według prognozy pogody jutro będzie padać.

Dem Gerücht zufolge hat Herr Mayer das Rauchen aufgegeben. Według plotki Pan Mayer rzucił palenie.

Uwaga!
Przyimek zufolge łączy się z dopełniaczem (Genitiv), jeśli stoi przed rzeczownikiem.

Zufolge des Gerüchts hat Herr Mayer das Rauchen aufgegeben. Według plotki Pan Mayer rzucił palenie.

Przyimki występujące z czwartym przypadkiem – biernikiem (Akkusativ - AKK)

Die Präpositionen mit dem Akkusativ

to m.in.:

durch - przez, poprzez; przyimek + AKK; wie?
durch eine Straße gehen - przechodzić przez ulicę

Sie gehen durch die Straße. Idą drogą.

Sie schaut durch das Fenster. Ona patrzy przez okno.

Klaus fahrt durch die Stadt. Klaus jedzie przez miasto.

für - dla, za - przyimek + AKK; wofür? po co?, za co? o co? , na co? do czego?

Wir machen das für seine Schwester. Robimy to dla jego siostry.

Sie kauft Obst für das Kind. Ona kupuje owoce dla dziecka.

Er pflückt Blumen für seine Mutter. Bierze kwiaty dla swojej matki.

Er hat schon ein Geschenk für sie gekauft. Kupił już prezent dla niej.

Wir möchten uns für unser Verhalten entschuldigen. Chcielibyśmy przeprosić za nasze zachowanie.

Sie müssen Velmetia für die Röntgenuntersuchung und einige Tage danach absetzen.

Należy odstawić lek Velmetia na czas badania oraz na okres kilku następnych dni.

Catherine Ashton wird als neue Kommissarin für Außenhandel bestätig.

Catherine Ashton jest nowminowana jako nowy komisarz do spraw handlu zewnętrznego

Er hat schon ein Geschenk für sie gekauft. Kupił już prezent dla niej.

gegen - na, przeciw(ko), około; wogegen? przed czym?, przeciwko czemu?

Das Mädchen hat nichts gegen diese Einladung. Dziewczyna nie ma nic przeciwko temu zaproszeniu.

Was empfehlen Sie mit gegen Schnupfen? Co mi pan poleci na katar?

Er soll gegen 11 Uhr sein. Powinien być koło 11.

Sie ist gegen Tierversuche. Ona jest przeciwko eksperymentom na zwierzętach.

Catherine nimmt eine Tablette gegen die Kopfschmerzen. Katarzyna bierze pigułki na ból głowy.

Ich habe nichts gegen dich. Nie mam nic przeciwko Tobie.

Er kommt zu mir gegen 10 Uhr. On przychodzi do mnie ok godz. 10.

Gerd ist gegen 12 gekommen. Gerd przyszedł około 12.

Sie schlägt mit der Faust gegen die Tür. Ona wali pięścią w drzwi.

ohne - bez ; ohne wen? bez kogo?

ohne Hast - bez pośpiechu;

ohne Zweifel - bez wątpienia;

Das Kind kann ohne seinen Kuschelbär nicht einschlafen. Dziecko nie może zasnąć bez swojego misia- przytulanki.

Emma fahrt ohne den Freund in den Urlaub. Emma jedzie na wakacje bez przyjaciela.

Das geschah ohne mein Wissen. To się stało bez mojej wiedzy.

um - wokół, dookoła, o; wo?

um 8 Uhr o godzinie ósmej

Er bat mich um Hilfe. Poprosił mnie o pomoc.

Sie hat um 6 Uhr einen Termin. Ona ma o godz. 6 spotkanie.

Es gibt einen Wanderweg um den Bodensee. Jest szlak wokół jeziora.

Sie sitzen um den Tisch (herum). Siedzą przy stole. (Około)

Die Familie sitzt um den Tisch. Rodzina siedzi wokół stołu.

Die Stühle stehen um den Tisch. Krzesła stoją dookoła stołu.

Mein Vater ist heute um 5 Uhr zur Arbeit gegangen. Mój ojciec poszedł dziś o 5 godzinie do pracy.

Dein Bruder ist um 15 Zentimeter größer. Twój brat jest większy o 15 centymetrów.

wider - przeciw, wbrew;
wider Willen mimo woli

Er hat das wider meinen Willen gemacht. Zrobił to wbrew mojej woli.

bis - do, aż; bis wann? do kiedy?

bis morgen - do jutra; bis Montag -do poniedziałku; bis dahin - do tego czasu, dotąd;
bis zum Tode - aż do śmierci;
ich warte, bis du kommst - zaczekam, aż przyjdziesz; bis dann! - na razie!, cześć!;
bis zum Erfolg -aż do skutku; bis ans Ende - aż do końca;
Jugendliche bis zu 18 Jahren - młodzież do lat 18

Du hast Zeit bis dritten Mai. Masz czas do 3 maja.

Warten Sie bitte bis nächste Woche. Proszę poczekać do następnego tygodnia.

entlang - - wzdłuż ; przyimek + AKK/DAT

Wir haben diese entlang historischer Handelsrouten entdeckt, wo sie nicht vermutet wurden. Odnajdujemy je wzdłuż starożytnych szlaków handlowych, gdzie nie powinno ich być.

Sie gehen die Straße entlang. Oni idą ulicą.

Wir gehen die Küste entlang. Idziemy wzdłuż wybrzeża.

Uwaga!
Jeśli przyimek entlang stoi przed rzeczownikiem, następuje po nim dopełniacz (Genitiv), np.:

Ich gehe entlang des Flusses. Idę wzdłuż rzeki.

Przyimki wystepujące z trzecim przypadkim – celownikiem (Dativ)
i z czwartym przypadkiem – biernikiem (Akkusativ) to m.in.:

an - na, przy, nad, u, do; przyimek + DAT/AKK;

am = an dem; am liebsten najchętniej;
zu Hause ist es doch am schönsten wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej

Das Bild hängt an der Wand. Obraz wisi na ścianie. (wo? – gdzie? – DAT - celownik)

Der student steht an der Tafel. Student stoi przy tablicy. (wo? – gdzie? – DAT - celownik)

Ich sitze an dem Fenster. Siedzę przy oknie. (wo? – gdzie? – DAT - celownik)

Am Sonntag fahre ich nach Wien. W niedzielę jadę do Wiednia. (wohin? – gdzie? – DAT - celownik)

Er hängt das Bild an die Wand. On wiesza obraz na ścianie. (wohin? – dokąd? – AKK – biernik).

Der Student geht an die Tafel. Student idzie do tablicy. (wohin? – dokąd? – AKK – biernik).

Ich setze mich an das Fenster. Siadam przy oknie. (wohin? – dokąd? – AKK – biernik).

auf- na, do; przyimek + DAT/AKK;

aufs = auf das;

auf dem Tisch - na stole; auf dem Lande - na wsi; auf den Tisch legen - kłaść na stół;
auf alle Fälle - na wszelki wypadek

Das Heft liegt auf dem Tisch. Zeszyt leży na stole. (wo? – gdzie? – DAT - celownik)

Schön ist es im Frühling auf dem Lande. Jest pięknie wiosną na wsi. (wann? – kiedy – DAT)

Er legt das Heft auf den Tisch. On kładzie książkę na stole. (wohin? – dokąd - AKK)

Mit Freude fahren wir aufs Land. Z radością udajemy się do kraju. (wohin? – dokąd - AKK)

hinter - za, poza; przyimek + DAT/AKK;

hinterm = hinter dem

hinters = hinter das
hinter dir - za tobą; hinter dem Ofen - za piecem

Das Rad befindet sich hinter der Treppe. Koło znajduje się za schodami.(wo? – gdzie – DAT)

Es schiebt das Rad hinter die Treppe. Koło jest przesuwane za schody.

Sie gehen hinter das Haus. On idą za dom. (wohin? - dokąd? AKK)

in – w, we (we wnętrzu), na; za; przyimek + DAT/AKK;

im = in dem

ins = in das
in zwei Wochen - za dwa tygodnie

Ich bin in der Wohnung. Jestem w mieszkaniu. (wo? – gdzie – DAT)

Die Arbeiter arbeiten in den Werken. Robotnicy pracują w fabrykach. (wo? – gdzie – DAT)

Die Kinder sind im Bett. Dzieci są w łóżku. (wo? - gdzie? - DAT)

In der Deutschstunde passen alle gut auf. Na lekcji niemieckiego wszyscy dobrze uważają. (wo? – gdzie, wann? – kiedy – DAT)

In einer Woche verreisen wir. W ciągu tygodnia wyjeżdzamy. (wann? – kiedy? - DAT)

In einem Monat hat sie Urlaub. Za miesiąc ona ma urlop. (wann? – kiedy? - DAT)

Die Arbeiter eilen in die Werke. Pracownicy spieszą się do pracy/zakładu. (wohin? – dokąd –AKK)

Ich gehe in die Wohnung. Idę do łóżka. (wohin? – do – AKK)

Sie geht ins Bett. On idzie do łóżka. (wohin? – do – AKK)

Das Konzert dauerte bis in die elfte Abendstunde. Koncert trwał do godziny jedenastej wieczorem. (wie lange? – jak długo? – AKK)

neben – obok; przyimek + DAT oder AKK

Der Stuhl steht neben dem Sofa. Krzesło stoi obok łóżka. (wo? –gdzie? - DAT)

Das Messer liegt neben der Gabel. Nóż lezy obok widelca. (wo? –gdzie? - DAT)

Ich lege das Messer neben die Gabel. Kładę nóż obok widelca. (wohin? dokąd?– AKK)

Er stellt den Stuhl neben das Sofa. Stawia krzesło obok kanapy. (wohin? dokąd?– AKK)

Es fährt neben die Kirche. Jedzie sie obok kościoła. (wohin? – AKK)

unter - pod, poniżej, pośród, wśród; przyimek + DAT/AKK

unterm = unter dem

unters = unter das

unter dem Durchschnitt - poniżej średniej; unter uns gesagt - między nami mówiąc;
unter Freunden - wśród przyjaciół

Die Katze liegt unter dem Tisch. Kot leży pod stołem. (wo? – gdzie? - DAT)

Der Hund schläft unter dem Tisch. Pies śpi pod stołem. (wo? – gdzie? - DAT)

Der Hund kriecht unter dem Tisch. Pies czołga się pod stołem. (wohin? – AKK)

über - nad, ponad, powyżej, o; przyimek + DAT oder AKK;

überm = über dem

übers = über das
über etwas schreiben - pisać o czymś

Über dem Tisch hängt eine Lampe. Nad stołem wisi lampa. (wo? gdzie? – DAT)

Der Nebel liegt über dem Berggipfel. Mgła leży nad szczytami górskimi. (wo? gdzie? – DAT)

Der Vater hängt die Lampe über den Tisch. (wohin? dokąd? - AKK)

Der Nebel steigt über dem Berggipfel. Mgła wznosi się nad szczytami gór. (wohin? AKK)

vor - przed, z (czego), za; przyimek + DAT oder AKK;
vor dem Haus - przed domem; vor drei Stunden - przed trzema godzinami, trzy godziny temu; vor Christi Geburt - przed narodzeniem Chrystusa; vor kurzem – niedawno

Sie blieb vor verschlossener Tür stehen. Zatrzymała się przed zamkniętymi drzwiami.
(wo? – DAT)

Die Kinder stehen vor der Schule. Dzieci stoją przed szkołą. (wo? gdzie? – DAT)

Vor einem Jahr bin ich der See gewesen. (wann? DAT)

Die Kinder gehen vor die Schule. Dzieci idą przed szkołą. (wohin? dokąd? - AKK)

Er geht vor das Haus. On idzie przed domem. (wohin? AKK)

Sie trat vor das offene Fenster. Stanęła przed otwartym oknem. (wohin? – AKK)

zwischen - pomiędzy, między, pośród, wśród; przyimek + DAT oder AKK;

Der Preis beträgt zwischen 100 und 120 Euro - cena wynosi od 100 do 120 euro

Das Bücherbrett steht zwischen dem Fenster und der Tür. Półka na książki jest między oknem a drzwiami. (wo? Gdzie ? - DAT)

Der Tisch steht zwischen dem Schrank und dem Bett. Stół stoi między szafką a łóżkiem.

(wo? DAT)

Das Kind sitzt zwischen dem vater und der Mutter. Dziecko siedzi między ojcem i matką.
(wo? – gdzie? – DAT)

Das Kind setzt sich zwischen den vater und die Mutter.
Dziecko siada między ojcem i matką. (wohin? dokąd - AKK)

Er stellt den Tisch zwischen den Schrank und das Bett. Stawia stół między szafą a łóżkiem. (wohin? - AKK)

Stellt das Bücherbrett zwischen das Fenster und die Tür. Ustaw półkę na książki pomiędzy oknem a drzwiami. (wohin? - AKK)

Jeśli mamy do czynienia z ruchem w określonym kierunku, po przyimkach stawiamy biernik (Akkusativ) - czwarty przypadek.
Stawiamy pytanie wohin? – dokąd?

Der Schüler geht in die Schule. Uczeń idzie do szkoły.

Ich lege das Buch auf den Tisch. Kładę książkę na stół.

Ich stelle den Sessel neben das Bett. Stawiam fotel obol łóżka.

Ich hänge das Bild an die Wand. Wieszam obraz na ścianie.

Jesli mamy do czynienia ze spoczynkiem, to po przyimkach stawiamy celownik (Dativ) - trzeci przypadek.
Pytanie wo? gdzie?

Der Schüler ist in der Schule. Uczeń jest w szkole.

Das Buch liegt auf dem Tisch. Książka leży na stole.

Der Sessel steht neben dem Bett. Fotel stoi obok łózka.

Der Bild hängt an der Wand. Obraz wisi na ścianie.

Czasowniki wymagające biernika (Dativ) i pytania wohin? – dokąd?
oraz celownika (Akkusativ) i pytania wo? – gdzie? :

Dativ Akkusativ

wohin? wo?

stellen – stawiać stehen – stać

legen – kłaść liegen – leżeć

sich sitzen – siadać sitzen – siedzieć

setzen – siadać sitzen - siedzieć

hängen- wieszać hängen – wisieć

stecken – wkładać stecken – tkwić

shauen – patrzeć sein – być

bleiben – pozostać

Wohin hängt er das Bild? An die Wand. (Dativ)

Wo hängt das Bild? An der Wand. (Akkusativ)

Wohin legt sie die Puppe? Auf den Tisch.

Wo liegt die Puppe? Auf dem Tisch.

Wohin stellt er den Stuhl? Hinter die Bank.

Wo steht der Stuhl? Hinter der Bank.

Wohin steht się die Blumen? In die Vase.

Wo stecken die Blumen? In der Vase.

Wohin setzt er das Kind? Neben die Mutter.

Wo sitzt das Kind? Neben der Mutter.

Wohin hängt er die Lampe? Über dem Tisch.

Wo hangt die Lampe? Über dem Tisch.

Czasowniki stellen, legen, sich sitzen są czasownikami regularnymi
i występują z czwartym przypadkiem.

Er stelle die Vase auf den Tisch.

Er legt Bücher auf das Regal.

Oma setzte sich in den Sessel.

Czasowniki stehen, liegen, sitzen są czasownikami nieregularnymi
i występują z trzecim przypadkiem.

Die Vase steht auf dem Tisch.

Die Bücher liegen auf dem Regal.

Die Oma saß im Sessel.

Przyimki są często ściągane z rodzajnikiem określonym, np.

in dem – im

zu dem – zum

bei dem – beim

an dem – am

von dem – vom

zu der – zur

an das – ans

in das - ins

Ważniejsze wyrażenia przyimkowe

am 2 Mai 2010	drugiego maja 2010
am Abend	wieczorem
am Apparat	przy telefonie
am Bahnhof	na dworcu kolejowym
am Ende	na końcu
am Fenster	przy oknie
am Herzen	na sercu
am Kiosk	w kiosku, obok, kiosku
am Meer	nad morzem
am Morgen	nad ranem, rano
am Nachmittag	po południu
am Platz	na miejscu
am zweiten Tag	na drugi dzień
an Bord	na pokładzie
an den See	nad jezioro
an den Granze	na granicy
an der Haltestelle	na przystanku
an der Reihe	po kolei
an der See	nad morzem
an der Universität	na uniwersytecie
an der Wand	na ścianie
an der Weichsel	nas wisłą
an die See	nad morze
ans Meer	nad morze
auf Deutsch	po niemiecku
auf diese Art. Und Weise	w ten sposób
auf diesen Gebiet	w tej dziedzinie
auf jeden Fall	w każdym razie
auf Zimmer …	w pokoju … (hotelowym)
aus dem ganzen Herzen	z całego serca
aus dem Glas	ze szklanki
aus Dummheit	z głupoty
aus Versehen	przez nieuwagę
außer Betrieb	nieczynny
bei Berlin	pod berlinem
bei der Diskussion	w czasie dyskusji
bei mir zu Hause	u mnie w domu
bei solchem Regen	w taki deszcz
beim Abendessen	przy kolacji
beim Fernsehen	w czasie oglądania telewizji
beim Skifahren	w czasie jazdy na nartach
das Buch von hier	książka stąd
den Tag über	w ciągu dania
durch Fleiß	poprzez pilność / swój wysiłek
durch die ganze Stadt	przez całe miasto
für 30 Zloty	za 30 złotych
für das Buch	na książkę
für das Konzert	na koncert
für den Frieden	o pokój
für einen Tag	na jeden dzień
für heute	na dzisiaj
für 2 Personen	na 2 osoby
gegen 10 Uhr	około 10 godziny
gegen Abend	pod wieczór
gegen die Mode	niemodny
Geld für	pieniądze na
im Allgemeinem	ogólnie rzecz biorąc
im Ausland	za granicą
im Bett	w łóżku
im einen Stock	na i piętrze
im Frieden	w pokoju – bez wojny
im Osten/ Westeren/ Norden / Süden	na wschodzie / zachodzie/ północy / południu
im Urlaub	na urlopie
im Winter	w zimie
im 2 Tagen	za 2 dni
in der BRD	w rfn
in der Straße	na ulicy
in der Stunde	za godzinę, w ciągu godziny
in die Ferien	na ferie, w wakacje
in jeder Beziehung	pod każdym względem
in den Urlaub	na urlop (np. jechać)
ins Ausland	za granicę
ins Bett	do łóżka
ins Café	do kawiarni
Lehrer für Deutsch (Deutschlehrer)	nauczyciel niemieckiego
Ministerium für Außenhandel	Ministerstwo Handlu Zagranicznego
mit dem Auto	samochodem (np. jechać)
mit dem Löffel	łyżką (np. jeść)
mit dem Zug	pociągiem
mit den Gästen	z gośćmi
mit Hilfe	z pomocą
Model von 2010	model z roku 2010
nach Berlin	do Berlina
nach dem Regen	po deszczu
nach dem Wunsch	według życzenia
nach der Mode	modnie
nach links / rechts	na lewo / prawo
nach meiner Meinung	moim zdaniem
ohne Spaß	bez przyjemności / radości / żartów
seit langem	od dawna
unter anderem	między innymi
unter uns	wśród nas / między nami
unter vier Augen	w cztery oczy
vom Reisebüro	z biura podrózy
von Anfang an	od poczatku
von Beruf	z zawodu
von da	stąd, od tego punktu / miejsca
von da an	od tej chwili
von Zeit zu Zeit	od czasu do czasu
vor Angst	ze strachu
vor Freude	z radości
vor Hunger	z głodu
vor Kummer	ze zmartwienia
Was verstehst du darunter?	co masz na mysli?
Wort für Wort	słowo w słowo
über 100 Euro	ponad 100 euro
über die Straße	przez ulicę
über eine Woche	ponad tydzień
Zeit zum Spielen	czas na zabawę
Zeit zum Üben	czas na ćwiczenia
zu 10 Zloty	za 10 zł
zu Bett	do łóżlka
zu dieser Zeit	o tej porze
zu Ende	kończyć się
zu Fuß	na nogach, pieszo
zu Gast	w gości
zu Hause	w domu
zu Mittag	Na obiad
zu seiner Oma	do swojej babci
zu welchem Zweck	w jakim celu
zu Weichnachten	na Boże Narodzenie
zum Abendessen	na kolację
zum Bahnhof	na dworzec kolejowy
zum Beispiel	na przykład
zumm ersten Mal	po raz pierwszy
zum Mittagessen	na obiad
zum Namenstag / zum Geburtstag	na imieniny / urodziny
zum Schreiben	do pisania
zur Arbeit / Schule	do pracy / szkoły
zur Zeit	teraz / do teraz / do chwili obecnej

PRZYMIOTNIK – das Adjectiv

Przymiotniki
- określają właściwości, cechy osób lub rzeczy.

- odmieniają się przez rodzaje, liczby, przypadki

- ulegają stopniowaniu

Przymiotnik może występować w zdaniu w podwójnej formie:

- nieodmiennej, jako orzecznik (po czasowniku „sein”) – sein + przymiotnik

- odmiennej, jako przydawka w formie odmiennej, określająca rzeczownik:
przymiotnik + rzeczownik

Przymiotnik może być użyty:

a)      Jako orzecznik (po czasowniku sein) – w formie nieodmiennej,
np.
Das Kleid ist schön.               Sukienka jest piękna.
Der Schüler is fleißig.            Uczeń jest pilny.
Die Wohnung ist klein.          Mieszkanie jest małe.
Meine Katze ist grau.            Mój kot jest szary.
Der Mantel ist neu.               Płaszcz jest nowy.
Der Pulli ist neu.                    Sweter jest nowy.
Die Pullis sind neu.                Swetry są nowe.
Przymiotnik użyty jako orzecznik nie odmienia się (w przeciwieństwie do języka polskiego).
Przymiotnik ten występuje w tzw. krótkiej nieodmiennej formie.

b)      Jako przydawka określająca rzeczownik – w formie odmiennej,
np.:
der fleißige Schüler – pliny uczeń
die kleine Wohnung – małe mieszkanie
Die schöne Katze.                  Ten ładny kot.
Der blaue Himmel.              Niebieskie niebo.
Das ist der neue Pulli                        To jest nowy sweter.
Ich ziehe mir den neuen Pulli an. Wkładam nowy sweter.

Przymiotnik użyty jako przydawka odmienia się.

Przymiotnik ten jest zgodny w rodzaju, liczbie i przypadku z rzeczownikiem,
do którego się odnosi, np.

Der fleißige Schüler erhält gute Noten. Pilny uczeń otrzymuje dobre oceny.

Das Zeugnis des fleißigen Schülers ist sehr gut. Świadectwo pilnego ucznia jest bardzo dobre.

Dem fleißigen Schüler wurde eine Auszeichnung verleihen.
Sumiennu uczniowi przyznano nagrodę.

Der Lehrer lobte den fleißigen Schüler. Nauczyciel pochwalił pilnego ucznia.

Fleißige Schüler erhalten gute Noten. Pracowici uczniowie otrzymują dobre oceny.

Die Zeugnisse der fleißigen Schüler sind sehr gut. Świadectwa pilnych uczniów są bardzo dobre.

Den fleißigen Schülern wurde eine Auszeichnung verleihen. Pilnym uczniom przyznano wyróżnienie.

Der Lehrer lobte die fleißigen Schüler. Nauczyciel pochwalił pilnych uczniów.

Odmiana przymiotników

Przymiotnik odmienia się z rodzajnikiem nieokreślonym, z zaimkiem dierżawczym
oraz bez rodzajnika.

Nieodmienne są:

- przymiotniki utworzone od nazw miast i kilku państw mające końcówki –er
i pisane dużą literą.
Das Münchner Bier schmeckt mir am besten.
Sie möchte sich den Kölner Dom ansehen.

- przymiotniki obcego pochodzenia oznaczające kolory: oraz przymiotniki zakończone na –a:
orange, beige, creme, oliv, türkis, rosa, lila, proma
Die orange Bluse ist schön.
Das ist eine prima Idee.

Często łączy się przymiotniki oznaczające kolory z przymiotnikiem –farben lub –farbig
aby uniknąć form nieodmiennych:
Das cremefarbige / cremefarbene Kleid ist wunderschön.

Die olivfarbenen Schuhe finde ich klasse.

Rozróznia się 2 typy przymiotników niemieckich.

Typ I:
Deklinacja przymiotników według typu I występuje, jeśli rodzajnik określony
lub deklinowana forma zanajduje się przed przymiotnikiem.

Typ II:
Jeśli przed przymiotnikiem brakuje rodzajnika określonego albo formy deklinowanej,
to ma zastosowanie deklinacja przymiotnika według typu II.

Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem określonym (I)
Die Adjektivdeklination mit dem bestimmten Artikel

W języku niemieckim możemy rozpoznać dany przypadek po rodzajniku określonym
lub po przymiotniku – mocna deklinacja.
Dany przypadek można podkreślić w zdaniu tylko raz.
O końcówce przymiotnika decyduje rodzajnik lub zastępujący go zaimek.

Fall

Singular

Plural

Maskulinum.

Femininum

Neutrum.

Nom.

der rote Pulli

neue Wagen

die rote Mütze

neue Schule

das rote Hemd

neue Auto

die roten Pullis

neuen Wagen, Schulen. Autos

Gen.

des roten Pullis

neuen Wagen

der roten Mütze

neuen Schule

des roten Hemdes

neuen Autos

der roten Pullis

neuen Wagen, Schulen. Autos

Dat.

dem roten Pulli

neuen Wagen

der roten Mütze

neuen Schule

dem roten Hemd

neuen Auto

den roten Pullis neuen Wagen, Schulen. Autos

Akk.

den roten Pulli

neuen Wagen

die rote Mütze

neue Schule

das rote Hemd

neue Auto

die roten Pullis neuen Wagen, Schulen. Autos

Jeżeli rodzajnik sygnalizuje przypadek to przymiotniki otrzymują we wszystkich przypadkach końcówkę słabą –en
z wyjątkiem mianownika liczby pojedynczej we wszystkich 3 rodzajach
i biernika liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego i nijakiego,
gdzie przymiotnik ma końcówkę –e.

Das blaue Kleid gefällt mir sehr.

Er hat dem armen jungen geholfen.

Sie hat den reichen Mann aus Liebe geheiratet.

Karl ist letztens mit der eleganten Frau zur Arbeit gefahren.

Martha und Max haben die schönen Fotos in München gemacht.

Schemat końcówek przymiotników z rodzajnikiem określonym – typ I

Fall Przypadek	Singular – liczba pojedyncza			Plural Liczba mnoga
Fall Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural Liczba mnoga
Nominativ (wer?, was? - kto?, co?)	-e	-e	-e	-en
Genitiv (wessen? -czyj?)	-en	-en	-en	-en
Dativ (wem? – komu?)	-en	-en	-en	-en
Akkusativ (wen? was? – kogo?, co?)	-en	-e	-e	-en

Według tej deklinacji typu I odmieniają się przymiotniki:
- przed którymu występuje rodzajnik określony

- po zaimkach, które mają końcówki sygnalizujące rodzaj:
dieser – ten , jeder – każdy, jener – tamten, ów; mancher – niektóry, welcher - który,
solcher - taki, derselbe – ten sam, derjenige – ten

oraz tylko w liczbie mnogiej po:
alle, solche – taka, takie, beide – oba, obie, oboje, obydwa, obydwoje;
sämtliche - wszyscy, irgendwelche- dowolny
keine – żada, żadne
Unter diesem dicken Baum haben wir ein Piknick gemacht.

Alle modernen Bilder hat się sich genau angeschen.

- w roli liczebników porządkowych

Heute ist der fünfte Mai.

Er hat am dritten November Geburstag.

dieser neue Wagen

dieses neuen Wagens

diese junge Frau

Przykłady odmiany przymiotników z rodzajnikiem określonym – typ I

Fall	Singular	Plural
Fall	Maskulinum
N.	der alte Mann	die alten Männer
G.	des alten Mannes	der alten Männer
D.	dem alten Mann	den alten Männern
A.	den alten Mann	die alten Männer
	Femininum
N.	die schöne Frau	die schönen Frauen
G.	der schönen Frau	der schönen Frauen
D.	der schönen Frau	den schönen Frauen
A.	die schöne Frau	die schönen Frauen
	Neutrum
N.	das kleine Kind	die kleinen Kinder
G.	des kleinen Kindes	der kleinen Kinder
D.	dem kleinen Kind	den kleinen Kindern
A.	das kleine Kind	die kleinen Kinder

Przypadek	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
	Liczba pojedyncza
N.	der billige Stoff	die lange Reise	das teure Kleid
G.	des billigen Stoffes	der langen Reise	des teuren Kleides
D.	dem billigen Stoff	der langen Reise	dem teuren Kleid
A.	den billigen Stoff	die lange Reise	das teure Kleid
	Liczba mnoga
N.	die billigen Stoffe	die langen Reisen	die teuren Kleider
G.	der billigen Stoffe	der langen Reisen	der teuren Kleider
D.	den billigen Stoffen	den langen Reisen	den teuren Kleidern
A.	die billigen Stoffe	die langen Reisen	die teuren Kleider

Ich fahre gern mit dem neuen Wagen. Chętnie jeżdzę nowym samochodem.

Sie wohnt in der Nähe der neuen Schule. Ona mieszka w pobliżu nowej szkoły.

Ich habe die Schlüssel des neuen Wagens. Mam klucze do nowego samochodu.

Er hat dem alten Mann geholfen. On pomógł staremu mężczyźnie.

Sie hilft oft den alten Menschen.

Wir warten auf dem alten Bahnhof.

Sie haben Schwierigkeiten mit dem englischen Text.

Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem nieokreślonym (3)

Die Adjektivdeklination mit dem unbestimmten Artikel

Schemat końcówek przymiotników z rodzajnikiem nieokreślonym

Fall Przypadek	Singular – liczba pojedyncza			Plural Liczba mnoga
Fall Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural Liczba mnoga
Nominativ (wer?, was? - kto?, co?)	-er	-e	-es	-e
Genitiv (wessen? -czyj?)	-en	-en	-en	-er
Dativ (wem? – komu?)	-en	-en	-en	-en
Akkusativ (wen? was? – kogo?, co?)	-en	-e	-es	-e

W ten sposób odmieniają się również przymiotniki po kein/keine/kein w liczbie pojedynczej
oraz po zaimkach dzierżawczych w liczbie pojedynczej.

Przykłady odmiany przymiotników z rodzajnikiem nieokreślonym

Fall	Singular	Plural
Fall	Maskulinum
N.	ein alter Mann, roter Pulli	alte Männer, rote Pullis
G.	eines alten Mannes, roten Pullis	alter Männer, roter Pullis
D.	einem alten Mann, roten Pulli	alten Männern, roten Pullis
A.	einen alten Mann, roten Pulli	alte Männer, rote Pullis
	Femininum
N.	eine schöne Frau, rote Mütze	schöne Frauen, rote Mützen
G.	einer schönen Frau, roten Mütze	schöner Frauen, roter Mützen
D.	einer schönen Frau, roten Mütze	schönen Frauen, roten Mützen
A.	eine schöne Frau, rote Mütze	schöne Frauen, rote Mützen
	Neutrum
N.	ein kleines Kind, rotes Hemd	kleine Kinder, rote Hemde
G.	eines kleinen Kindes, roten Hemdes	kleiner Kinder, roter Hemde
D.	einem kleinen Kind, roten Hemd	kleinen Kindern, roten Hemden
A.	ein kleines Kind, rotes Hemd	Kleine Kinder, rote Hemde

Przykłady zdań z przymiotnikami z rodzajnikiem nieokreślonym

Er geht aus in einem neuen Hut.

Ich bin in einer schönen Frau verliebt.

Sie wohnen in einem schönen Haus.

Ein kleines Kind spielt im Garten.

Suche die Vokabel in einem guten Wörterbuch.

Er ist ein guter Freund von mir.

Sie beendete eine bekannte Universität in England.

Deklinacjja typu 3 składa się z 2 typów deklinacji: z typu 1 i 2.

Wynika to z tego, że rodzajnik nieokreślony nie zawsze ma końcówkę sygnalizującą
dany przypadek i rodzaj rzeczownika.
Dotyczy to mianownika rodzaju męskiego i nijakiego oraz biernika rodzaju nijakiego,
gdzie przymiotnik przyjmuje końcówki odmiany typu 2, sygnalizujące przypadek i rodzaj.

W liczbie mnogiej nie ma rodzajnika nieokreślonego, dlatego przymiotniki przyjmują
końcówki rodzajnika określonego

Wir haben eine neue Englischlehrerin.
Sie hat ein neues Halsband, eine dunkelgrüne Bluse und einen roten Rock an.

Według tej deklinacji odmianiamy:
- przymiotniki po zaimkach: so ein, solch ein, welch ein
Bei solch einem herrlichen Wetter muss man draußen bleiben.
So ein Haus hatte ich auch gerne.

- w liczbie mnogiej po zaimkach nieokreślonych: andere, einige, folgende, mehrere, verschiedene, viele, wenige:
Viele junge Leute fahren Inline Skates.

Odmiana przymiotnika bez rodzajnika - Adjektivdeklination ohne Artikel (2)

Schemat końcówek przymiotników bez rodzajnika – typ II

Fall Przypadek	Singular – liczba pojedyncza			Plural Liczba mnoga
Fall Przypadek	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Plural Liczba mnoga
Nominativ (wer?, was? - kto?, co?)	-er	-e	-es	-e
Genitiv (wessen? -czyj?)	-en	-er	-en	-er
Dativ (wem? – komu?)	-em	-er	-em	-en
Akkusativ (wen? was? – kogo?, co?)	-en	-e	-es	-e

Przykłady odmiany przymiotników baz rodzajnika – ty II

Maskulinum

Femininum

Neutrum

Singular

guter Wein

breiter Fluss

roter Pulli

frische Speise

weiße Bluse

rote Mütze

frisches Brot

scharfes Messser

rotes Hemd

guten Weines

breiten Flusses

roten Pullis

frischer Speise

weißer Bluse

roter Mütze

frischen Brotes

scharfen Messsers

roten Hemdes

gutem Wein

breitem Fluss

rotem Pulli

frischer Speise

weißer Bluse

roter Mütze

frischem Brot

scharfem Messser

rotem Hemd

guten Wein

breiten Fluss

roten Pulli

frische Speise

weiße Bluse

rote Mütze

frisches Brot

scharfes Messser

rotes Hemd

Plural

gute Weine

breite Flusse

rote Pullis

frische Speisen

weiße Blusen

frische Brote

scharfe Messser

guter Weine

breiter Fluss

roter Pullis

frischer Speisen

weißer Bluse

frischer Brote

scharfer Messser

guten Weinen

breiten Flussen

roten Pullis

frischen Speisen

weißen Blusen

frischen Broten

scharfen Messsern

gute Weine

breite Flusse

rote Pullis

frische Speisen

weiße Blusen

frische Brote

scharfe Messser

Przykłady zdań z przymiotnikami bez rodzajnika

Heute ist es schlechtes Wetter. Dziś jest brzydka pogoda.

Bei schönem Wetter gehen wir spazieren.

Ich esse schwarzes Brot gern.

Wir müssen uns heute mit kaltem Wasser waschen.

Mein Pullover ist aus reiner Wolle.

Wir machen gramatische Übungen.

Er bestellte Fisch und grünen Salat.

W deklinacji typu 2 przymiotnik przybiera końcówki rodzajnika określonego,
aby zaznaczyć dany przypadek.
Wyjątek stanowi dopełniacz liczby pojedynczej rodzaju męskiego i nijakiego,
przyjmujący końcówkę –en.
Wynika to z tego, że rzeczownik posiada końcówkę oznaczającą przypadek.

Fahren wir morgen nach Berlin? Nur bei schlechtem
Wetter, bei gutem Wetter gehen wir lieber an den Strand.

Wohin möchtest du den fahren? Nach Italien.
Warum? Dort gibt es warmes Klima, schöne, alte Städte und nette Leute.

Przymiotników bez rodzajnika lub zaimka używa się stosunkowo rzadko.
Występują one:

a) w nagłówkach listów:
Liebe Tante! Sehr geehrter Herr Professor!

b) Przy rzeczownikach oznaczających materiał (nazwy potraw i materiałów)
Seide, Baumwolle, Stei, Holz
Der Rock ist aus rater Seide.
Sie essen kaltes Fleisch. In München gibt es gutes Bier. Ich schreibe mit schwarzer Tinte.

c) Przed rzeczownikami abstrakcyjnymi: Liebe, Schönheit
mit großer Liebe
Er arbeitet mit groß Eifer.

d) Po liczebnikach głównych: zwei kleine Kinder

e) Po liczebnikach i zaimkach nieokreślonych w liczbie pojedynczej i mnogiej:
viel, wenig, etwas, viele, einige, mehrer

Przymiotniki odmieniające się według tej odmiany II otrzymują we wszystkich przypadkach końcówki rodzajnika określonego, z wyjątkiem dopełniacza liczby pojedynczej
rodzaju męskiego i nijakiego, w którym występuje końcówka –en (zamiast –es)

Nazwy języków są na ogół odmieniane – jeśli występują bez przydawki:
das Deutsch, im Deutschen, im Polnischen (niemiecki, po niemiecku, po polsku)

Nieodmienne są niektóre przymiotniki obcego pochodzenia:
beige, rosa, lila, orange, nylon
oraz przymiotniki utworzone od nazw miast, zakończone na –er:
Berliner, Warschauer, Prager .

Przykłady:
ein lila Pullover, die Berliner S-Bahn, die Hamburger Sparkasse.

Przymiotniki odmiejscowe utworzone za pomocą innych sufiksów odmieniają się, np.:
die hamburgische Stadtoper

Odmiana przymiotnika z zaimkiem dzierżawczym
oraz zaimkiem nieokreślonym „kein”, „keine”, „kein”

Przymiotniki poprzedzone zaimkiem dzierżawczym: mein, dein, sein…
oraz zaimkiem nieokreślonym „kein”, „keine”
odmieniają się w liczbie pojedynczej tak samo jak po rodzajniku nieokreślonym „ein”, „eine”,
natomiast w liczbie mnogiej tak jak po rodzajniku określonym.

Fall	Singular	Plural
Fall	Maskulinum
N.	mein (kein) guter Freund	meine (keine) guten Freunde
G.	meines (keines) guten Freundes	meiner (keiner) guten Freunde
D.	meinem (keinem) guten Freund	meinen (keinen) guten Freunden
A.	meinen (keinen) guten Freund	meine (keine) guten Freunde
	Femininum
N.	ihre (keine) neue Bluse	ihre (keine) neuen Blusen
G.	ihrer (keiner) neuen Bluse	ihrer (keiner) neuen Blusen
D.	ihrer (keiner) neuen Bluse	ihren (keinen) neuen Blusen
A.	ihre (keine) neue Bluse	ihre (keine) neuen Blusen
	Neutrum
N.	sein (kein) neues Hemd	seine (keine) neuen Hemden
G.	seines (keines) neuen Hemdes	seiner (keiner) neuen Hemden
D.	seine (keinem) neuen Hemd	seinen (keinen) neuen Hemden
A.	sein (kein) neues Hemd	seine (keine) neuen Hemden

Ich treffe mich heute mir meinem alten Freund.

In unserem kleinen Städtchen ist es langweilig.

Sie fährt mit ihrer alten, kranken Katze zum Tierarzt.

Ich ziehe kein altes Hemd an.

Sie wohnt bei ihrer alten Oma.

Po zaimku dzierżawczym i po zaimku nieokreślonym „kein“, „keine“
przymiotnik odmieniany jest w liczbie pojedynczej jak przymiotnik po rodzajniku nieokreślonym „ein”, „eine”,
a w liczbie mnogiej odmieniamy tak jak po rodzajniku określonym.

Liczba pojedyncza – jak po ein, eine

Liczba mnoga – jak po der, die, das.

Deklinacja liczebników nieokreślonych z przymiotnikiem

Liczebniki nieokreślone to:

mehrere – kilka

einige - kilka

viele - wielu, liczni

wenige - nieliczni

beide - obydwoje

Fall	Rodzajnik określony Liczba mnoga	Liczebniki	Liczebniki z przymiotnikiem
1, Nom.	die	wenige Menschen beide Mädchen	wenige frohe Menschen viele hohe Häuser
2. Gen.	der	weniger Menschen beider Mädchen	weniger froher Menschen vieler hoher Häuser
3. Dat.	den	wenigen Menschen beiden Mädchen	wenigen frohen Menschen vielen hohen Häusern
4. Akk.	die	wenige Menschen beide Mädchen	wenige frohe Menschen viele hohe Häuser

Po „einige” i „viele” przymiotnik otrzymuje końcówkę –e,
natomiast po „alle” zawsze –en,
np. einige interessante Bücher, viele gute Freunde, alle fleißigen Schüler

N.	einige alte Bücher	viele gute Freunde	alle fleißigen Schüler
G.	riniger alter Bücher	vieler guter Freunde	aller fleißigen Schüler
D.	einigen alten Büchern	vielen guten Freunden	allen fleißigen Schülern
A.	einige alte Bücher	viele gute Freunde	alle fleißigen Schüler

Przymiotnikowa odmiana innych części mowy

Według odmiany przymiotnikowej odminiają się:

a) Liczebniki porządkowe: der erste, die zweite, das dritte, der vierte …

b) Imiesłowy: der liebende, dein liebender, der gesichte, ein geliebter

c) Rzeczowniki utworzone z przymiotników i imiesłowów:
der Kranke – ein Kranker,
der Bekannte, ein Bekannter, eine Bekannte, ein Gelehrter,
ein Armer, der Verwandte, ein Verwandter.
alles Gute, wenig Neues, atwas Altes

Liczebniki porządkowe odmieniają się według schematu odmiany przymiotnika
z rodzajnikiem określonym, np.:

Fall	Singular
Fall	Maskulinum	Femininum	Neutrum	Maskulinum
N.	der erste Tag der dritte Man	die dritte Klasse eine Kranke	das dritte Auto	der Bekannte
G.	des ersten Tages des dritten Mannes	der dritten Klasse einer Kranken	des dritten Auto	des Bekannten
D.	dem ersten Tag dem dritten Mann	der dritten Klasse einer Kranken	dem dritten Autos	dem Bekannten
A.	den ersten Tag den dritten Mann	die dritte Klasse eine Kranke	die dritte Auto	den Bekannten
	Plural
N.	die ersten Tage die dritten Männer	die dtitten Klassen Kranke	die dritten Autos	die Bekannten
G.	der ersten Tage der dritten Männer	der dritten Klassen Kranker	der dritten Autos	der Bekannten
D.	den ersten Tagen den dritten Männern	den dritten Klassen Kranken	den dritten Autos	den Bekannten
A.	die ersten Tage die dritten Männer	die dritten Klassen Kranke	die dritten Autos	die Bekannten

Przymiotniki pochodzące od nazw własnych

Przymiotniki utworzone od nazw miejscowości zakończone są na –er
i nie ulegają odmianie. Pisze się je zawsze dużą literą:

die Berliner Straße Er wohnt in der Berliner Straße.

der Kölner Dom Er hat den Kölner Dom gesehen.

die Leipziger Messe Wir fahren jedes Jahr zur Leipziger Messe.

Przymiotniki utworzone od nazw krajów i niektórych miast są zakonczone na –isch
lub –erisch i są odmieniane.
Pisze się je małą literą (wyjatek Kölnisch Wasser).
Np.
der berlinerische Dialekt, die chinesische Seide, das griechische Dorf,

die schweizerischen Zeitungen, in rumänischer Sprache.

Stopniowanie przymiotników – die Komparation der Adjektive

Przymiotnik może występować w 3 stopniach:

1) równy – der Positiv

2) wyższy – der Komparativ

3) najwyższy - der Superlativ

Stopniowaniu ulegają tylko te przymiotniki, których intensywność można zwiększać
lub zmniejszać (nie takie jak np. żelzny, drewniany, martwy itp.)

W stopniu równym używamy spójników wiążących „so”, „wie” (tak, jak), np.:
Er ist so groß wie ich.

Stopień wyższy – der Komparativ

Stopień równy (positiv) + er (np. klein + er à kleiner)

Tak samo jak stopień równy, stopień wyższy ma 2 formy:
- formę odmienną jako przydawka
die kleine Wohnung – die kleinere Wohnung małe mieszkanie - mniejsze mieszkanie

- formę nieodmienną, która wystepuje jako orzecznik

die Wohnung ist klein - die Wohnung ist kleiner mieszkanie jest małe - mieszkanie jest mniejsze

Stopień wyższy przymiotnika tworzy się przez dodanie do tematu stópnia równego
przysrostka –er, np.:
klein -er à kleiner mały, mniejszy
hell -er à heller jasny, jaśniejszy

Przymiotniki jednosylabowe z samogłoską tematyczna a, o, u przeważnie otrzymują przegłos (Umlaut):
alt - älter; kurz – kürzer; jung – jünger; groß - größer

Wyjątki:
Nie otrzymują przegłosu: brav, dunkel, flach, schlank, zart, faul, froh, schlau, begabt

(dzielny, ciemny, szczupła, delikatny, leniwy, szczęśliwy, inteligentny, utalentowany)

Jeśli przedostatnią literą przymiotnika jest samogłoska „e”,
to w stopniu wyższym ta samogłoska przewaznie wypada (np. dunkel – dunkler)
(ale są wyjątki, np. schwer – schwerer)).

Przymiotniki o zakonczeniu –er, -el tracą samogłoskę –e przed przyrostkiem stopnia wyższego : dunkel – dunkler, teuer – teurer.

- jeżeli w drugiej sylabie wyrazów dwusylabowych występuje głoska [e]
to w stopniu wyższym ona wypada: dunkel – dunkler, teuer – teurer.

W wyrazach jednosylabowych [e] pozostaje, np. schwer – schwerer.

Przy przyrównaniu przymiotników w stopniu wyższym używa się spójnika wiążącego „als” (niż), np.:
Der Film ist interessanter als das Buch.

Stopień najwyższy – der Superlativ

der, die, dad + stopień równy + ste (np. das klein + ste à das kleinste)

Do tak utworzonego przymiotnika dochodzi jeszcze końcówka deklinacyjna przymiotnika
w zależności od przypadka, np. in den modernisten Jacke.

Stopień najwyższy ma też 2 formy:

- Formę odmienną z rodzajnikiem okreslonym, która wystepuje jako przydawka
Das ist die kleinste Wohnung. To jest najmniejsze mieszkanie.

- Formę nieodmienną z „am”, która występuje jako orzecznik, np.:
Dieses Kleid ist am schönsten. Ta suknia jest najpiękniejsza.

Diese Kleider sind am schönsten. Te suknie są najpiękniejsze.

Stopień najwyższy

Tworzymy w dwojaki sposób:

1. Dla formy przydawki, do przymiotnika w stopniu równym dodajemy końcówkę
–ste lub –este
np. der längste Fluss, die modernste Jacke, das kleinste Kind.

Do tak utworzonego przymiotnika dochodzi jeszcze końcówka deklinacyjna przymiotnika
w zależności od rodzajnika, np.
ein kleinstens Kind, dem kleinstens Kind, einem kleinsten Kind
2. Do przymiotnika w stopniu równym – jeśli występuje w formie orzecznika
dodajemy końcówkę –sten lub –esten i opisujemy przyimkiem am.
Np. Er ist am kleinsten.

Przymiotnik w formie przydawki tworzy się przez dodanie do stopnia równego
przyrostka –ste lub –este.

schneller – der/die/das schnellste

interessanter, der/die/das interessanteste

Przed formą nieodmienną stopnia najwyższego – orzecznik
występuje słowo „am”.

Przyrostek –este dodajemy, gdy temat przymiotnika kończy się na –d, -t, -z, -ss, - sch
oraz na samogłoskę.
kalt – kälter - der kälteste
Przegłos w stopniu najwyzszym występuje w tych warunkach jak w stopniu wyższym.

jung – jünger – der/die/das jüngste młody – młodszy – najmłodszy

groß - größer -, der/die/das größte, am größten duży – większy - największy

arm -ärmer - der/die/das ärmste biedny – biedniejszy - najbiedniejszy

Jeśli przymiotnik występuje w funkcji orzecznika, stopień najwyższy można utworzyć
za pomocą przyimka am oraz końcówki –sten (-esten), np.
Er ist am kleinsten. Jest najmniejszy
Poprawne są też: Er ist der kleinste Junge in der Klasse. Er ist der Kleinste.

Der Weg ist am kürzesten. Ta droga jest najkrótsza.

Dieser Sommer ist am heißesten. To lato jest najcieplejsze.

Jeśli pytamy: Wie ist …? to stosujemy w stopniu najwyższym formę am … (e)sten,
np.

Dresden ist groß. Drezno jest duże.

Berlin ist größer. Berlin jest większy

Tokio ist am größten. Tokio jest największe.

Regularne stopniowanie

Przykłady

Stopień równy

Positiv

Stopień wyższy

Komparativ

Stopień najwyższy

Superlativ

Stopień najwyższy

Superlativ

Forma nieodmienna

przymiotnik

przymiotnik + er

der/die/das przymiotnik + ste

Funkcja przydawki

schön – piękny

schnell

bilig

hell

klein, kleine,

die kleinen

schöner – piękniejszy

schneller

billiger

heller

kleiner, kleinere,

die kleineren

der, die, das schönste
– najpiękniejszy/ -a/ -e

der, die, das schnellste

der, die, das billigste

der, die, das hellste

der, die, das kleinste,
die kleinsten

am schönsten

am schnellsten

am billigsten

am hellsten

am kleinsten

Z przegłosem

jung

kalt

groß

klug, kluge, klugen

lang

alt

kurt

jünger

kälter

größer

klüger, klügere,

klügeren

länger

älter

kürzer

der, die, das jüngste

der, die, das kälteste

der, die, das größte

der, die, das klügste,

die klügsten

der, die, das längste

der, die, das älteste

der, die, das kürzeste

am jüngsten

am kältesten

am größten

am klügsten

am längsten

am ältesten

am kürzesten

Przy porównaniu przymiotników w stopniu najwyższym używa się von (allen)
– z (ze wszystkich) , np.
Er ist der klügste von allen in der Klasse. On jest najmądrzejszy ze wszystkich w klasie.

Er ist der beste von uns allen. On jest najlepszy z nas wszystkich.

Istnieje kilka przymiotników, które stopniują się nieregularnie.

Najważniejsze przymiotniki stopniowane nieregularnie

Stopień równy	Stopień wyższy	Stopień najwyższy - funkcja przydawki	Stopień najwyższy - funkcja orzecznika
gut	besser	der, die, das beste	am besten
nah	näher	der, die, das nächste	am nächsten
hoch	höher	der, die, das höhste	am höhsten
viel / sehr	mehr	der, die, das meiste	am meisten
wenig	weniger	der, die, das wenigste	am wenigsten
wenig	minder	der, die, das mindeste	am mindesten
nah	näher	der, die, das nähste	am nähsten
bald	eher	der, die, das eheste	am ehesten
gern	lieber	der, die, das liebste	am liebsten
oft	öfter	der, die, das öfteste	am öftesten

Przymiotnik w stopniu wyższym użyty jako przydawka odmienia się tak jak w stopniu równym:

Ein älterer (alter) Mann kommt.

Das jüngere (junge) Mädchen ist schön.

Ich sehe meinen jüngere (jungen) Bruder nicht.

Przymiotnik w stopniu wyższym użyty jako orzecznik nie odmienia się
i nie przybiera żadnych końcówek – podobnie jak w stopniu równym:

Sie ist schöner.
Diese Bücher sind interessanter.

Przymiotnik w stopniu najwyższym użyty jako przydawka przybiera końcówki odmiany przymiotnikowej i występuje z rodzajnikiem określonym lub zaimkiem dzierżawczym,
rzadziej bez rodzajnika:
der höchste Berg – najwyższa góra

mein ältester Sohn – mój najstarszy syn

liebstes Kind – najdroższe dziecko

Przymiotnik w stopniu najwyższym użyty jako orzecznik występuje przeważnie
z rodzajnikiem określonym, np.
der Stoff ist der schönste - tkanina jest najpiękniejsza

die Seide ist die billigste - jedwab jest najtańszy

das Kleid ist der teuerste - sukienka jest najdroższa

Stopniowanie ujemne

Positv gut

Komparativ weniger gut

Superlativ am wenigsten gut

Konstrukcje porównawcze

Positiv	Das Haus ist (genau) so alt wie jenes.	Dom jest (dokładnie) tak stary jak tamten.
Komparativ	Dieses Haus ist älter als jenes.	Ten dom jest starszy niż tamten.
Superlativ	Dieses Haus ist das älteste von allen.	Ten dom jest najstarszy ze wszystkich.
… coraz bardziej	Dieses Haus wird immer älter.	Ten dom jest coraz starszy.
„im … tym“	Je mehr ich lerne, desto weniger weiß ich.	Im więcej się uczę, tym mniej wiem

Porównania

- Stopień równy: so …. wie; (eben)so … wie

Dieses Haus ist so alt wie jenes. Ten dom jest tak duzy jak tamten.

Sophie ist ebenso hübsch wie Amelie. Zofia jest tak ładna jak i Amelia

- Stopień wyższy: als

Dieses Paket ist das schwerer als jenes. Ta paczka jest cięższa od tamtej.

Marie ist begobter als ihr Bruder. Maria jest zdolniejsza niż jej brat.

- Stopień najwyższy: von allen

Dieses Paket ist das schwerste von allen. Ta paczka jest najcięższa ze wszystkich.

Emma ist die begabteste von allen Schülern. Anna jest najzdolniejsza ze wszystkich uczniów.

Jeżeli chcemy wyrazić, że coś się bardziej nasila – staje się np. trudniejsze, ciemniejsze, zimniejsze, coraz bardziej pilne itp. to używamy przysłówka immer.
Np.

Es wird immer kälter. Jest coraz zimniej.

Die Testen werden immer schwerer. Testy sa coraz trudniejsze.

W stopniu wyższym tworzymy często zdania z wyrazeniem

je … desto (im … tym), np.:
Je länger ich warte, desto hungriger bin ich. Im dłużej czekam, tym bardzej jestem głodny.

Je länger ich dich kenne, desto mehr gefällst du mir. Im dłużej cię znam, tym bardziej mi się podobasz.

Je wärmer es wird, desto schlechter fühle ich mich. Im cieplej się robi, tym gorzej się czuję.

Przymiotniki użyte rzeczownikowo

Rzeczownik utworzony od przymiotnika piszemy dużą literą,
zachowując odmianę przymiotnikową:

ein bekannter Mann - ein Bekannter von mir - mój znajomy

eine bekannte Frau - eine Bekannte von mir - moja znajoma

der gelehrte Spezialist – der Gelehrte (uczony), ein Gelehrter

die kranke Frau - die Kranke (chora), eine Kranke

der verlobte Mann - der Verlobte (narzeczony), ein Verlobter

Przymiotniki po: alles, etwas, nichts, viel, wenig piszemy z dużej litery
w znaczeniu rzeczownikowym:
alles Gutes – wszystkiego najlepszego

nichts Gutes – nic dobrago

etwas Altes – coś starego

viel Interessantes – dużo interesującego

wenig Neues – mało nowego

Rekcja przymiotnika

Niektóre przymiotniki wykazują rekcję, czyli wymagane jest, aby rzeczownik lub inny wyraz,
do którego przymiotnik się odnosi, był uzyty w określonym przypadku.

CZASOWNIK - das Verb

Czasowniki posiłkowe - Hilfsverben

Odmiana czasowników posiłkowych być, mieć, zostać
sein, haben, werden
Indikativ Präsens – tryb orzekający prosty

	sein - być		haben - mieć		werden - zostać
ich	bin	ja jestem	habe	ja mam	werde
du	bist	ty jesteś	hast	ty masz	wirst
er/sie/es	ist	on / ona/ ono jest	hat	on/ona/ono ma	wird
wir	sind	my jesteśmy	haben	my mamy	werden
Ihr	seid	wy jesteście	habt	wy macie	werdet
sie Sie	sind	oni są	haben	oni mają	werden

Odmiana niektórych czasowników w czasie Indikativ Präsens:
kommen, wohnen, heißen, arbeiten, atme, mache, helfen, lernen, angeln

	kommen		wohnen		heißen	trinken		arbeiten
ich	komme		wohne		heiße	trinke		arbeite
du	kommst		wohnst		heißt	trinkst		arbeitest
er/ es/ sie	kommt		wohnt		heißt	trinkt		arbeitet
wir	kommen		wohnen		heißen	trinken		arbeiten
ihr	kommt		wohnt		heißt	trinkt		arbeitet
sie / Sie	kommen		wohnen		heißen	trinken		arbeiten
		pochodzić	mieszkać	nazywać się			pić	pracować
ja		pochodzę	mieszkam	nazywam sie			piję	pracuję
ty		pochodzisz	mieszkasz	nazywasz się			pijesz	pracujesz
on/ono/ona		pochodzi	mieszka	nazywa się			pije	pracuje
my		pochodzimy	mieszkamy	nazywamy się			pijemy	pracujemy
wy		pochodzicie	mieszkacie	nazywacie się			pijecie	pracujecie
oni / Państwo		pochodzą	mieszkają	nazywają się			piją	pracują

	atmen	machen	helfen	lernen	angeln
ich	atme	mache	helfe	lerne	angle
du	atmest	machst	hilfst	lernst	angelst
er / sie/ es	atmet	macht	hilft	lernt	angelt
wir	atmeten	machen	helfen	lernen	angeln
ihr	atmeet	macht	helft	lernt	angelt
sie Sie	atmeen	machen	helfen	lernen	angeln

Czasowniki modalne - die Modalverben

W języku niemieckim wyróżnia się następujące czasowniki modalne:
können, müssen, dürfen, wollen, mögen, sollen.
Są to czasowniki posiłkowe, które określają stosunek mówiącego do czynności wyrażanej
przez czasownik główny.
Występują one z bezokolicznikiem, który znajduje się na końcu zdania.

können (móc, potrafić)
Er kann mir nicht helfen. (On nie może mi pomóc.)

müssen (musieć)
Ich muss heute zur Schule gehen. (Muszę iść dzisiaj do szkoły.)

dürfen (móc, mieć pozwolenie)
Ich darf nicht. (Nie wolno mi.)

wollen (chcieć)
Willst du mich besuchen? (Czy chcesz mnie odwiedzić?)

mögen (lubić)
Ich mag gern Milch trinken. (Lubię pić mleko.)

sollen (mieć powinność)
Er soll mehr lernen. (On powinien więcej się uczyć.)

Czasowniki modalne w języku niemieckim w liczbie pojedynczej są nieregularne.
Formy pierwszej i trzeciej osoby są identyczne.

Czasowniki proste i złożone

Trzeba pamiętać, że czasowniki w języku niemieckim dzielą się na proste (einfache Verben)
i złożone (zusammengesetzte Verben).

Prostymi czasownikami są na przykład:
gehen (iść), kaufen (kupować), machen (robić), putzen (sprzątać), stehen (stać).

Natomiast czasowniki złożone składają się z przedrostka oraz czasownika podstawowego:
anfangen (rozpoczynać), befehlen (rozkazywać).
Wśród czasowników złożonych wyróżniamy rozdzielnie złożone oraz nierozdzielnie złożone.

Do czasowników rozdzielnie złożonych (trennbar zusammengesetzte Verben)
zaliczamy czasowniki z następującymi przedrostkami:
ab-, an-, auf-, bei-, ein-, fest-, hin-, her-, los-, mit-, weg-, zu-, zurück-, zusammen-.

W zdaniu z osobową formą czasownika przedrostki te występują na końcu zdania:

aufstehen - wstawać
Ich stehe morgens früh auf.
Wstaję wcześnie rano.

mitkommen - iść z kimś
Kommst du mit?
Idziesz z nami?

Przedrostki czasowników rozdzielnie złożonych modyfikują podstawowe znaczenie czasownika,
z którym się łączą:

warten (czekać) - erwarten (oczekiwać).
Czasowniki nierozdzielnie złożone (untrennbar zusammengesetzte Verben)
to takie, w których występują następujące przedrostki:
be-, emp-, ent-, er-, ge-, miss-, ver-, zer-.
Przedrostek występuje zawsze razem z formą podstawową czasownika:

Ich bestelle.
Zamawiam.

Przedrostki czasowników nierozdzielnie złożonych, w przeciwieństwie do rozdzielnie złożonych,
nadają czasownikowi przeważnie inne znaczenie:

bieten (oferować) - verbieten (zabraniać),
stellen (stawiać) - bestellen (zamawiać).

Czasowniki zwrotne - reflexive Verben

Niemiecki czasownik zwrotny składa się z czasownika głównego i zaimka zwrotnego
sich w bierniku lub w celowniku.
W języku niemieckim inaczej niż w polskim zaimek zwrotny sich
w bezokoliczniku poprzedza czasownik (np. sich kämmen - czesać się).

Ta grupa czasowników występuje również w języku polskim, jednak nie każdy polski
czasownik zwrotny jest czasownikiem zwrotnym w języku niemieckim i na odwrót.

W języku polskim zaimek się nie jest odmieniany.
Natomiast w języku niemieckim zaimek zwrotny sich
zmienia się w zależności od osoby.

Odmiana przykładowego czasownika zwrotnego sich waschen (myć się)

Singular	Plural
ich wasche mich	wir waschen uns
du wäschst dich	ihr wascht euch
er/sie/es wäscht sich	Sie/sie waschen sich

Literatura

Przed egzaminem z języka niemieckiego. Ewa Lisowska. „Geminus - Wariant”. Poznań 1991.

Gramatyka języka niemieckiego. Buchmann. Warszawa 2005.

Gramatyka niemiecka. Marzena Łojewska. Alina Papiernik. sms. ParkSdukacja.

Zwięzła gramatyka języka niemieckiego. Wanda Dewitzowa, Barbara Płaczkowska. PWN 1980.

Repetytorium z gramatyki języka niemieckiego. Stanisław Bęza. PWN. 1961.

Gute Reise. Język niemiecki dla początkujących. Wolfgang Heinemann. Marget Heinemann>
Wanda Wiktorowicza. Józef Wiktorowicz. Wiedza Powszechna 1988.

Lernt mit uns. Joanna Honsza i Maria Koziełek. WSiP. Warszawa 1974.

Rozmówki niemieckie. Horst Ziebart. Lucie Ziebart. Wiedza Powszechna. Warszawa 1990.

Język niemiecki dla początkujących. Antoni Nikiel. Wiedza Powszechna 1981.

Deutsch akt iv Neu. Ein Lehrwerk für Erwachsene. Langescheidt. WDW 1994.

Wir neu. Język niemiecki dla klas IV-VI szkoły podstawowej. Wyd. LektorKlett. Poznań.

Repetytorium maturzysty. J. niemiecki. GREG.

Repetytorium maturzysty. J. niemiecki. Wyd. GREG.

Inne oraz źródła z Internetu.

Linki

http://www.niemiecki.slowka.pl/gramatyka,d,2,1.html

http://www.depl.pl/

http://niemiecki.win.pl/nauka-niemiecki/9-gramatyka-teoria/

http://www.niemiecki.ang.pl/gramatyka

http://www.twojniemiecki.pl/gramatyka-niemiecka.html

http://samouczek-j-niemieckiego.com/gramatyka

http://www.unsereschule.cba.pl/index.php/gramatyka-jezyka-niemieckiego

http://www.jniemiecki.pl/gramatyka-online.html

http://www.niemiecki.czteryjezyki.pl/gramatyka-niemiecka.html

http://www.gimnazjum2.q4.pl/pliki/KOMPENDIUM%20GRAMATYKI%20NIEMIECKIEJ%20-%20kl.1.pdf

http://materialy.niemiecki.cp.win.pl/

http://pliki.lektorklett.com.pl/repet_gim_niem_96.pdf

http://pdf.helion.pl/niemby/niemby-5.pdf

http://www.poltext.pl/doc/deutsche-grammatik-fur-alle.pdf