Język niemiecki    2017.10.02

Spis treści

Czasowniki modalne    Przykładowe zdania   Pytania  

Części  ciała    U lekarza- choroby   Zdrowie, wypadki losowe   Zdrowie i choroba  

Tryb rozkazujący    Czas przeszły Perfekt  

 

Czasowniki modalne w języku niemieckim

Czasowniki modalne – Modalverben
Czas teraźniejszy (Präsens) - odmiana

	können (umieć)	wollen (chcieć)	müssen (musieć)	sollen (mieć powinność)	dürfen (mieć pozwolenie)	mögen (lubić/ chcieć)
ich	kann	will	muss	soll	darf	mag / möchte
du	kannst	willst	musst	sollst	darfst	magst / möchtest
er/sie/es	kann	will	muss	soll	darf	mag / möchte
wir	können	wollen	müssen	sollen	dürfen	mögen / möchten
ihr	könnt	wollt	müsst	sollt	dürft	mögt / möchtet
sie/Sie	können	wollen	müssen	sollen	dürfen	mögen/ möchten

 http://www.twojniemiecki.pl/gramatyka/czasowniki-modalne-modalverben.html

W języku niemieckim wyróżniamy sześć czasowników modalnych.
Są one inaczej zwane czasownikami posiłkowymi trybu określającymi sposób realizacji wyrażanych przez nie czynności
(tzw. Modus) - stąd też nazwa Modalverben.

können  (móc, umieć, potrafić)
wollen  (chcieć)
mussen  (musieć, mieć obowiązek)
sollen  (mieć powinność, obowiązek)
dürfen  (mieć pozwolenie)
mögen  (lubić) - forma przypuszczająca tego czasownika „ich möchte” wyraża życzenie, pragnienie

Czasowniki modalne występują zazwyczaj z bezokolicznikiem innego czasownika
i tworzą z nim orzeczenie zdania.
Czasownik modalny w takim wypadku podlega odmianie przez osoby,
a bezokolicznik stoi nieodmieniony na końcu zdania.

Ich will in die Disco gehen. (Chcę iść na dyskotekę.)
Ihr sollt für den Test lernen. (Powinniście uczyć się do testu.)
Können Sie mir helfen? (Czy może Pan/ Pani mi pomóc?)

Ich kann gut Deutsch sprechen. (Umiem mówić dobrze po niemiecku.)
Willst du mich heute besuchen? (Chcesz mnie dziś odwiedzić?)
Er muss viel lernen. (On musi się dużo uczyć.)
Sollen wir jetzt aufräumen? (Czy powinniśmy teraz posprzątać?)
Hier darf man nicht rauchen. (Tutaj nie wolno palić.)
Er mag sie nicht. (On jej nie lubi.)
Ich möchte nach Berlin fahren. (Chciałabym pojechać do Berlina.)

Ich kann nicht so lange warten. (Nie mogę tak długo czekać)

Ich muss mich beeilen.

Du darfst nicht allein ins Kino gehen.

Wir sollen den Text für Montag lesen.

Er kann mir nicht helfen.

Ich mag keine Milch.

Ihr wollt eine neue Wohnung kaufen.

http://czasownik_niemiecki.republika.pl/modal.htm

W języku niemieckim występuje  6  czasowników modalnych.
Określają one sposób realizacji wyrażanych przez nie czynności.
Czasowniki te występują zazwyczaj z bezokolicznikiem na końcu zdania.

Czasowniki  modalne:

    wollen (chcieć)

    können (móc, umieć, potrafić)

    müssen (musieć)

    dürfen (mieć pozwolenie, uprawnienie)

    sollen (mieć powinność, obowiązek)

    mögen (lubić, najczęściej występuje w Konjunktiv II i stosowany jest w formie grzecznościowej.)

 

Odmiana  czasowników  modalnych:

                               dürfen                 können                mögen                 müssen               sollen   wollen

ich                         darf                       kann                     mag                       muss                     soll        will

du                          darfst                   kannst                  magst                   musst                   sollst     willst

er/sie/es            darf                       kann                     mag                       muss                     soll        will

wir                         dürfen                 können                mögen                 müssen               sollen   wollen

ihr                          dürft                     könnt                   mögt                     müsst                   sollt       wollt

sie/Sie                 dürfen                 können                mögen                 müssen               sollen   wollen

 

Przykładowe zdania

 Należy zwróć uwagę na konstrukcje tzn. na formę czasowników modalnych oraz na bezokolicznik stojący na końcu.

Du darfst nicht allein ins Kino gehen.     Nie możesz iść sam do kina.

Er kann mir nicht helfen.                             Nie może mi pomóc.

Ich mag keine Milch.                                     Nie lubię mleka

Ich muss mich beeilen.                                Muszę się śpieszyć.

Wir sollen den Text für Montag lesen. Powinniśmy przeczytać tekst na poniedziałek.

Ihr wollt eine neue Wohnung kaufen. Wy Chcecie kupić nowe mieszkanie

 

https://niemiecki.ang.pl/gramatyka/czasowniki_modalne

wollen  (chcieć):

Ich will nach Berlin fahren.                        Chcę jechać do Berlina.

 Monika will Eis essen.                                                Monika chce jeść lody.

 Ihr wollt ein Auto kaufen.                         Chcecie kupić samochód.

 Wir wollen heute unsere Oma besuchen.         Chcemy odwiedzić dzisiaj naszą babcię.

 Willst du morgen ins Kino gehen?         Chcesz iść jutro do kina?

 

können  (móc, umieć, potrafić):

Ich kann gut kochen.                     Umiem dobrze gotować.

 Sie können schön singen.          Oni potrafią ładnie śpiewać.

 Kannst du schnell laufen?          Umiesz szybko biegać?

 Frau Lothar, können Sie mir helfen?      Pani Lothar, czy może mi Pani pomóc?

 Könnt ihr leiser sprechen?          Możecie mówić ciszej?

Was können wir heute Abend machen?               Co możemy zrobić dzisiaj wieczorem?

 

müssen (musieć):

Du musst heute zu Hause bleiben.         Musisz zostać dzisiaj w domu.

 Sie müssen sich bemühen.                        Muszą się Państwo postarać.

 Er muss es nicht machen.                           On nie musi tego robić.

 Ich muss meinem Bruder helfen.           Muszę pomóc mojemu bratu.

 Wir müssen zusammenhalten.                Musimy trzymać się razem.

Wie lange muss Hans noch warten?      Jak długo Hans musi jeszcze czekać?

 

dürfen  (mieć pozwolenie, uprawnienie):

Hier darf man nicht rauchen.                     Tutaj nie wolno palić.

 Ohne Führerschein darfst du kein Auto fahren.              Bez prawa jazdy nie możesz prowadzić samochodu.

 Kinder dürfen keinen Alkohol trinken.                                Dzieci nie mogą pić alkoholu.

 Ihr dürft den Rasen nicht betreten.      Nie wolno wam deptać trawnika.

 Darf ich Sie duzen?                                       Mogę mówić Panu na "ty"?

 

sollen   (mieć powinność, mieć obowiązek):

Was soll ich tun, wenn ich die Prüfung nicht bestehe? Co mam zrobić, jeśli nie zdam tego egzaminu?

 Du sollst deinen Eltern helfen.                Powinieneś pomagać swoim rodzicom.

 Ihr sollt den Arzt rufen, wenn eure Mutter krank ist.   Powinniście sprowadzić lekarza, jeśli wasza matka jest chora.

 Alle Menschen sollen würdig leben.    Wszyscy ludzie powinni żyć godnie.

 Soll ich dich am Abend anrufen?            Mam do Ciebie wieczorem zadzwonić?

 

mögen  (lubić, mieć ochotę, chcieć):

 Ich mag keinen Apfelsaft.          Nie lubię soku jabłkowego.

 Wir mögen die Ostsee.               Lubimy morze bałtyckie.

 Mögt ihr schwimmen?                                Lubicie pływać?

 Was magst du an dir selber?    Co lubisz w sobie samym?

 Er mag diese Musik nicht, denn sie ist zu laut. On nie lubi tej muzyki, bo jest za głośna.

Czasownik mögen występuje często w trybie przypuszczającym (möchten)  
i  wyraża życzenie lub pragnienie (chciałbym, chciałabym):

möchten  (lubić, chcieć, mieć ochotę w trybie przypuszczajacym)
 Paula möchte in die Schweiz fahren.    Paula chciałaby jechać do Szwajcarii.

 Möchtest du ein Glas Wein?                     Chciałbyś kieliszek wina?

 Wir möchten Deutsch lernen.                  Chcielibyśmy uczyć się niemieckiego.

 Sie möchten uns morgen besuchen.    Oni chcieliby nas jutro odwiedzić.

 

Pytania – czasowniki modalne

Kann sie mir einen interessanten Film leihen? Czy ona może pożyczyć mi jakiś ciekawy film?

Kannst du mir helfen?                      - Możesz mi pomóc?

Können wir Basketball spielen?        Czy my umiemy grać w piłkę koszykową(koszykówkę)?

Können Sie Deutsch (sprechen)?      Czy potrafi Pan mówić po niemiecku?

Können Sie mir sagen, wo der Bahnhof ist? Czy może mi Pan powiedzieć gdzie jest dworzec?

Können Sie mir helfen?                    Czy może mi Pan pomóc?

Muss ich das wirklich?                      Czy naprawdę musisz?

Musst du auch noch viel lernen?       Czy nadal musisz dużo się nauczyć?

Musst du jetzt so laut Musik hören? Musisz teraz słuchać tak głośno muzyki?

Müsst ihr schlafen gehen?                   Czy oni muszą iść spać?

Musstet ihr lange warten.                  Musieliście długo czekać?)

Darf man hier rauchen?                     Czy wolno tutaj palić?

Darf ich etwas fragen?                      Czy wolno mi o coś spytać?

Darf ich Sie bitten?                           Czy mogę Panią prosić?

Was darf Kalvin machen?                 Co Kalvin może zrobić?

Warum darf er nicht ins Kino mit uns gehen?   Dlaczego on nie może iść z nami do kina?

Sollt ihr nicht schon aufstehen?         Czy nie powinniście już wstać?

Soll ich kommen?                              - Czy ja mam przyjść?

Sollen wir jetzt aufräumen?               Czy powinniśmy teraz posprzątać?)

Soll ich auf dich warten?                   Czy mam na Ciebie czekać?

Sollt ihr nach Rostock fahren?

Sollen wir zuerst  den Kuchen backen oder die suppe kochen?

Willst du diese leckere Pizza essen?  Czy chcesz zjeść tę pyszną pizzę?

Warum willst du auf dem Party?        Dlaczego Ty chcesz iść na imprezę?

Willst du mich heute besuchen?        Chcesz mnie dziś odwiedzić?)

Wollen wir zusammen essen gehen?             Pójdziemy razem coś zjeść?

Wollen Sie einen Moment Platz nehmen?    Proszę na chwilę zająć miejsce.

Wollen wir uns kurz hinsetzen?        Czy możemy na chwilkę usiąść.

Magst du Deutch lernen ?                  Czy Ty lubisz uczyć się niemieckiego ?

Mögen Sie Blumen?                          Czy lubi pani kwiaty?

Möchten Sie noch etwas trinken?     Czy chcą Państwo jeszcze czegoś się napić?

 

Deutsch ein Lehrbuch für Ausländer

Kann das Kind schnell rauchen? / gut lesen / schon schreiben / deutlich sprechen
/ richtig zählen ?
Kann das Kind auf alle Fragen des Lehrers gut antworten?

Kann der Student die Mathematikaufgaben erklären?
Kann der Student eine Beispiele bilden?
Kann der Student einen Text richtig übersetzen?
Kann der Student seine Fehler selbst korrigieren?

Kannst du das Wort schreiben?
Kannst du den Satz übersetzen?
Kannst du die Vokabel erklären?
Kannst du den Text verstehen?
Kannst du den Abschnitt erzählen?

Können Sie noch gut schlafen?
Können Sie noch Zeitung lesen?
Können Sie noch alles essen?
Können Sie schnell gehen?

Könnt ihr schon schreiben?
Könnt ihr schon zahlen?
Könnt ihr schon rechnen?
Könnt ihr schon messen?
Könnt ihr schon zeichnen?

Was können wir heute Abend  machen?             Co możemy zrobić dzisiaj wieczorem?

Wo  kann Man hier essen?
Wo kann man hier erholen?
Kann ich ein Zimmer (mit Bad / in ersten Stock)?
Sollt ihr nach Rostock fahren?
Können sie mir bitte den Weg zur Goethestraße zeigen?
Wo kann es sein?

Was willst du gern essen?
Warum willst Hans in die Stadt fahren?
Was wollt ihr lesen?
Wohin wollen Sie im Urlaub fahren?
Wer will sie haben?
Warum wollen Sie heute Abend  nicht kommen?
Was wollen die Kinder haben?
Wohin will er?

Wie lange muss Hans noch warten / arbeiten / studieren ?

 

 

Körperteile  - Części ciała

brzuch - der Bauch

głowa - der Kopf          

klatka piersiowa - die Brust

piersi - der Busen

kolano - das Knie

noga - das Bein

nos - die Nase

oko - das Auge

palec - der Finger

palec u nogi - der Zeh

plecy - der Rücken

ramię - der Arm

ręka - die Hand

stopa - der Fuß

szyja - der Hals

twarz - das Gesicht

ucho - das Ohr

usta - der Mund

zęby - die Zähne

żołądek - der Magen

 

 

1. der Kopf                głowa

2. das Auge, -n           oko, oczy

3. das Ohr,·en                        ucho

4. die Nase                 nos

5. der Mund               usta    

6. der Zahn, .::e          żąb

7. der Hals,                 gardło, szyja

8. die Brust, .::e         piersi, klatka piersiowa

9. der Arm, -e                        ramię

10. die Hand, .::e       ręk      

11. der Finger,.          palec

12. der Bauch                        brzuch

13. der Rücken          plecy

14. das Bein,-e           noga

15. das Knie,-            kolan  

16. der Fuß,.::e          stopa

http://podstawyniemieckiego.pl/budowa-ciala-slownik-polsko-niemiecki/

http://samouczek-j-niemieckiego.com/nauka-niemieckiego/czesci-ciala

 

Części ciała  - co można robić

der Kopf – denken

der Mund – singen, sprechen

die Nase – riechen

die Hände – tippen

die Füße  - lauten, Fußball spielen

die Ohren – hören

die Augen – sehen

die Beine - Fußball spielen

die Finger – tippen

Mit dem Kopf kann man denken.

Mit dem Mund sing ich oder ich spreche.

Mit der Nase rieche ich oder ich atme.

Mit den Füßen  spiele ich Fußball.

 

die Füße         – mit den Füßen

Mit dem Augen sehe ich.

Mit den Beinen laufe ich.

Ich habe drei  Ohren, ich kann sehr gut hören.

 

Tut mir weh             – boli

Tun mir weh             – bolą mnie

Tut mir nicht mehr weh – juz mnie nie boli

 

immer – zawsze

Z rodzajnikiem określonym  der  lub dzierżawczym mein.

Der Kopf tut mir weh.

Mein Kopf tut mir weh.

 

die  Verstopfung  - zaparcie

Die Augen brennen.               Oczy płoną

Ich habe Fieber.                     Mam gorączkę

Mir läuft die Nase.                 Cieknie mi z nosa

Der ganze Körper tut weh.    Całe ciało boli

Der Hals tut mir weh.            Gardło / szyja mnie boli

Die Muskeln und Knochen tun mir weh.      Mięśnie i kości mnie bolą

einnehmen                              zażyć leki

 

Mein Hals brennt.

Ich muss schnell legen.

 

Was hilft gegen?

 

Ich habe Kopfschmerzen       - Aspirin, Schmerztabletten

Halsschmerzen                       - Aspirin, Schmerztabletten

Fieber                                     – im Bett bleiben

Schnupfen                              – Nasentropfen

Grippe                                     - im Bett bleiben

Bauchschmerzen                    – Kamillentee,  weniger essen

Übergewicht                          -weniger essen

 

Ich muss weniger Schokolade (essen)  - essen  nie musi być

brauchen                     – jako musieć

ich muss  - ich brauche   

Ich brauche im Bett bleiben.

Kräuter –                  zioła

Beim Arzt und - Krankheitssymptome - u lekarza, choroby

http://samouczek-j-niemieckiego.com/nauka-niemieckiego/objawy-chorob-po-niemiecku---krankheitssymptome-auf-deutsch

zum Arzt gehen - iść do lekarza - cum arct gejen

      Fieber messen - mierzyć temperaturę                                               

      Blutdruck messen - mierzyć ciśnienie                                             

      Ich habe Kopfschmerzen - boli mnie głowa                                    

      Ein Rezept schreiben - wypisać receptę

      Wie fühlst du dich? - Jak się czujesz?                                            

      Ich fühle mich.- czuję się                                                                    

Ich fühle mich schlecht - Żle sie czuje.                                                

die Ärztin  - lekarka

der Doktor - doktor

die Krankenschwester - pielęgniarka

 

Was fehlt Ihnen?  - Co Pani dolega? 

Seit einer Woche fühle ich mich schlecht.  -  Od tygodnia czuje się źle.

Ich bin schwach, alle Knochen tun mir weh.  -  Jestem słaba, bolą mnie kości .

Ich habe auch starken Husten.  -  Mam też mocny kaszel.

Haben Sie auch Fieber?  -  Czy ma pani też gorączkę?

Am Morgen hatte ich 39 Grad. -  Rano miałam 39 stopni.

Es ist mir nicht gut.- Jest mi niedobrze.

Machen sie bitte den Mund auf. - Proszę otworzyć usta.

Ich verschreibe Ihnen Hustensaft. - Przepiszę Pani syrop na kaszel.

Ich verschreibe Ihnen Antibiotika. - Przepiszę Pani antybiotyki.

Sie müssen eine Woche zu Hause bleiben. - Musi Pani zostać tydzień w domu.

Sie sollen im Bett liegen. - Powinna Pani leżeć w łóżku.

Heißer Tee mit Zitrone ist gut gegen Erkältung.- Gorąca herbata z cytyną jest dobra na przeziębienie.

Danke, herr Doktor - Dziękuję Panie doktorze.

Gute Besserung. - Dużo zdrowia. 

Nichts ist wichtiger als die Gesundheit.- Nic nie jest wazniejsze, niż zdrowie.

Kleiden Sie sich an. - Proszę się ubrać

Meine Patientin ist in Ohnmacht gefallen. - Moja pacjentka zemdlała.

Zeit für Ihre Medizin! - Czas na lekarstwa! - cajt fyr ire medicin.

 

Zdrowie, wypadki losowe

Wo finde ich einen Arzt? - Gdzie mogę znaleźć lekarza?
Ich muss zum Arzt gehen. - Muszę iść do lekarza.
Ich brauche einen Arzt. - Potrzebuję lekarza.
Rufen Sie einen Arzt! - Proszę wezwać lekarza.
Ich bin krank. - Jestem chory.
Ich habe Magenschmerzen. - Boli mnie żołądek.
Ich habe Fieber. - Mam gorączkę.
Hilfe! - Na pomoc!
Achtung! lub Vorsicht! - Uwaga!
das Krankenhaus - szpital
die Apotheke - apteka
die Medikamente - lekarstwe
Spricht hier jemand Polnisch? - Czy ktoś tu mówi po polsku?
Rufen Sie die Polizei! - Proszę wezwać policję!
Meine Papiere wurden gestohlen. - Skradziono mi dokumenty.
Ich wurde überfallen. - Napadnięto na mnie.
Wo ist das nächste Polizeirevier? - Gdzie jest najbliższy komisariat policji?
Ich möchte eine Diebstahl melden. POWTARZA SIĘ - Chciałbym zgłosić kradzież.

 

Tryb rozkazujący w języku niemieckim

 

https://niemiecki.ang.pl/gramatyka/tryb_rozkazujacy

 

Tryb rozkazujący służy przede wszystkim wydaniu polecenia bądź rozkazu.

Komm hier!                Przyjdź tutaj!

Warte mal!                  Poczekaj!

 

2. osoba liczby pojedynczej (du - ty) tworzy tryb rozkazujący poprzez utratę końcówki -st

a ponadto nie dodajemy zaimka osobowego du:

                                     

 du fragst        >>        frag!             pytaj!

 du gehst         >>        geh!                idź!

 du gibst          >>        gib!                daj!

 du sprichst     >>        sprich!           mów!

 du nimmst      >>        nimm!            weź!

 du rufst an     >>        ruf an!           zadzwoń!

 du isst            >>        iss!                 jedz!

 

Sprich lauter! Ich kann dich nicht hören.      Mów głośniej! Nie słyszę cię.

Ruf ihn am Abend an!           Zadzwoń do niego wieczorem!

Warte einen Augenblick! Ich komme gleich.            Poczekaj chwilę! Zaraz przyjdę.

Gib mir deine Hand! Daj mi swoją rękę!

Frag mich nicht!         Nie pytaj mnie!

Czasowniki mocne tworzą tryb rozkazujący dla 2. osoby liczby pojedynczej (du - ty)
bez przegłosu:

 

 du fährst        >>                    fahr! jedź!

 du läufst        >>                   lauf!    biegnij!

 du schläfst     >>                   schlaf!            śpij!

 du wäschst dich        >>        wasch dich!   umyj się!

 Fahr nicht so schnell!           Nie jedź tak szybko!

 Schlaf gut!    Śpij dobrze!

 Wasch dich!   Umyj się!

 

Tryb rozkazujący dla 2.osoby liczby mnogiej (ihr - wy) to czasownik bez zaimka osobowego:

 ihr geht          >>        geht!             idźcie!

 ihr wartet       >>        wartet!          czekajcie!

 ihr fahrt          >>        fahrt!                         jedźcie!

 ihr schlaft       >>        schlaft!          śpijcie!

 ihr antwortet >>        antwortet!     odpowiedzcie!

 ihr steht auf   >>        steht auf!       wstańcie!

 ihr nehmt       >>        nehmt!           weźcie!

 

Wartet auf mich!        Poczekajcie na mnie!

 Schlaft nicht so lange!          Nie śpijcie tak długo!

 Steht auf, wenn der Lehrer kommt!             Wstańcie, kiedy nauczyciel wchodzi!

 Antwortet schnell auf meine Frage!             Odpowiedzcie szybko na moje pytanie!

 Gebt dem Lehrer eure Hefte!           Dajcie nauczycielowi wasze zeszyty!

 

Formy trybu rozkazującego dla pierwszej i trzeciej osoby liczby mnogiej
(wir - my oraz Sie - Państwo) tworzy się poprzez zamienienie miejscami zaimka osobowego i czasownika:

 wir gehen       >>        gehen wir!      chodźmy!

 wir tanzen      >>        tanzen wir!     tańczmy!

 wir arbeiten    >>        arbeiten wir! pracujmy!

 wir kommen   >>        kommen wir!             przybądźmy!

 wir singen      >>        singen wir!     śpiewajmy!

 

 Essen wir doch schon!          Jedzmy już!

 Fangen wir endlich an!         Zacznijmy w końcu!

 Helfen wir unseren Freunden!          Pomóżmy naszym przyjaciołom!

 Öffnen wir die Tür!   Otwórzmy drzwi!

Holen wir unsere Tante vom Bahnhof ab!    Odbierzmy naszą ciocię z dworca!

 

W stosunku do osób, do których zwracamy się per Pan/Pani/Państwo tworzenie trybu rozkazującego wygląda następująco:

 Sie fragen      >>        fragen Sie!     proszę pytać!

 Sie rufen an   >>        rufen Sie an! proszę zadzwonić!

 Sie nehmen    >>        nehmen Sie!   proszę wziąć!

 Sie geben       >>        geben Sie!      proszę dać!

 

W 3. osobie liczby mnogiej (Sie - Państwo) można dodać wyraz bitte (proszę), aby nasze polecenie brzmiało nieco uprzejmiej:

 Geben Sie mir bitte Ihre Hand!        Proszę mi podać rękę!

 Rufen Sie ihn bitte noch mal an!      Proszę zadzwonić do niego jeszcze raz!

 Lesen Sie das Formular noch mal!    Proszę przeczytać ten formularz jeszcze raz!

 Kommen Sie bitte nicht so spät!       Proszę nie przychodzić tak późno!

 

Czasowniki posiłkowe sein (być), haben (mieć) i werden (stawać się) tworzą tryb rozkazujący odrębnie. Wygląda to tak:

 

sein  (być)       haben  (mieć)              werden            (stawać się)

du (ty)                         sei                    hab                              werde

wir (my)          seien wir         haben wir                    werden wir

ihr (wy)           seid                 habt                             werdet

Sie (Państwo)             seien Sie          haben Sie        werden Sie

 

Seien Sie bitte nicht so unhöflich!     Proszę nie być takim nieuprzejmym!

 Hab keine Angst!                  Nie bój się!

 Seien wir still!                       Bądźmy cicho!

 Werde meine Frau!                Zostań moją żoną!

 Werden Sie mein Freund!     Proszę zostać moim przyjacielem!

 Habt Verständnis dafür!       Miejcie zrozumienie!

 Sei so nett und hilf mir!        Bądź taki miły i mi pomóż.

 

 Czas przeszły Perfekt

 

W  języku niemieckim  istnieją 3 czasy przeszłe:
- prosty  Prateritum i dwa złożone – Perfekt  i  Plusquaperfekt.

Czas Perfekt stosuje się w codziennym, nieoficjalnym języku mówionym i pisanym.

Was hast du im Sommer gemacht?

Die Flugzeuge sind in die Zwillingstürme gerast.

Na czas przeszły  Perfekt składają się 2 elementy:
czasownik posiłkowy haben lub sein  i  imiesłów czasu przeszłego – tzw. Partizip Perfekt.

Czasownik posiłkowy odmienia się przez osoby, natomiast  Parizip Perfekt jest nieodmienny.

 

II. Tworzenie Partizip Perfekt.

 

Czasowniki regularne

Die Schuler der Klasse 2A haben Deutsch gelernt.

Die Eltern haben mir einen Computer gekauft.

Partizip  Perfekt czasownik6w regularnych tworzy się przez dodanie  do tematu czasownika
cząstki   ge-  i końcówki   -t

machen  –  gemacht

W czasownikach regularnych, których temat kończy się na  -t,  -d,  ze względu na łatwiejszą wymowę
dodaj się  -et  zamiast  -t.

Ich habe bis 20 Uhr im Büro gearbeitet.

Wer hat deinen PC repariert?

Czasowniki regularne  zakończone na  -ieren  tworzą  Partizip Perfekt  bez  cząstki  ge-
organisieren  -  organisiert

 

Czasowniki nieregularne

Die Klasse 2A ist nach  Hildesheim  gefahren.

Sie haben viel  gesehen.

Partizip Perfekt czasowników nieregularnych tworzy się przez dodanie do tematu czasownika

cząstki   ge-  i końcówki   -en.

lesen -  gelesen

Często zdarza się, że w formie  Partizip Perfekt czasowników nieregularnych zachodzi zmiana tematyczna.

werden             geworden

singen              gesungen

sprechen          gesprochen

Istnieje. kilka czasownik6w nieregularnych, które tworzą Partizip Perfekt inaczej,

niż  wyżej opisano.

Do  tej grupy należą:

bringen                       gebracht

denken            gedacht

kennen                        gekannt

nennen                        genannt

rennen             gerannt

 

Czasowniki rozdzielnie zlozone

• Die Zwillingstürme sind nach schweren Explosionen eingestürzt .

• Das Finale der Fußball-WM 2002 hat in Tokio stattgefunden.

Cząstkę  ge-  w Partizip Perfekt  czasownik6w rozdzielnie złożonych stawia się  miedzy  przedrostkiem

a tematem czasownika.

anrufen  à  angerufen

 

Czasowniki  nierozdzielnie zlozone

• Die Klasse 2A hat ihre Partnerklasse in Hildesheim  besucht.

• Deutschland hat im Finale gegen Brasilien  verloren.

Czasowniki nierozdzielnie złożone tworzą   Partizip Perfekt  bez  cząstki   ge-

verlieren    à  verloren

 

III . Czasownik posiłkowy  haben  l ub  sein

Czasownika posiłkowego  haben  używa się z:

• czasownikami przechodnimi, czyli wymagającymi dopełnienia w bierniku

(ich habe gelernt, ich habe  gemacht, ich habe gegessen);

• czasownikami  zwrotnymi  (ich habe mich rasiert, ich habe mich gewaschen);

• czasownikami wyrażającymi stan  (ich habe in der Sonne gelegen, ich habe im Cafe gesessen).

Czasownika posiłkowego  sein  używa się z:

• czasownikami nieprzechodnimi wyrażającymi  ruch i  zmianę stanu

(ich bin gefahren, ich bin aufgestanden);

• czasownikiem  bleiben  (ich bin zu Hause geblieben);

• czasownikiem  sein  (ich bin in Spanien gewesen).

 

GESUNDHEIT UND KRANKHEIT               Zdrowie i choroba

Ist Ihr Vater / Ihre Mutter schwer krank?

Er / sie ist nicht schwer krank.

Er / sie ist müde vom Leben.

Sein / ihr Zustand hat sich verbessert.           Jego stan poprawił się.

Sein / ihr Zustand hat sich verschlechtert.     Jego stan pogarszał się.

Er/sie ...

... ist sehr schwer krank.         …jest bardzo ciężko chory

... ist ernsthaft krank.             ... jest poważnie chory.

... ist demenzkrank.                .. jest demencyjnie  chory

... hatte letztens Herzinfarkt. .. ostatnio miał atak serca.

... hatte Schlaganfall.             .. miał udar

... ist herzkrank.                      … chory na serce

... ist nierenkrank.                   .... jest choroba nerek.

... ist leberkrank.                     ..  jest choroba wątroby.

... ist MS-krank

... ist querschnittsgelähmt.     . jest sparaliżowany.

... ist geistig behindert.           .. jest umysłowo upośledzony.

... hat epileptische Anfälle.    .. ma napady epilepsji.

... hat Rheuma.                       ... ma reumatyzm.

... Arthritis.                             zapalenie stawów.

... ist blind.                             jest ślepy

... ist gehörlos.                                    ... głuchy.

Er / sie ist ein sehr kranker Mensch.

Er / sie verliert die Kontrolle über die Körperfunktionen.

Er / sie hat Gleichgewichtsstörungen.           On / ona ma zakłócenia  równowagi

Er / sie hat Artikulationsstörungen.   Ma problemy z artykulacją.

Er / sie ist aggressiv.

Er / sie verhält sich sehr aggressiv.    On zachowuje się bardzo agresywnie.

Er / sie ist (oft) zornig.           On / ona jest (często) zły.

Er / sie versteht nicht, was ich zu ihm / ihr sage.

Mein Vater / meine Mutter ...

... ist unheilbar krank .            ... jest nieuleczalnie chory.

... hat eine unheilbare Krankheit.

... hat Krebs im Endstadium.             ... ma raka w ostatnim stadium.

... hat starke Schmerzen.        .. ma silny ból.

Ist es etwas Ernstes?              Czy to coś poważnego?

Wir können nur versuchen auf verschiedene Weise die .,, zu mildern.

Możemy tylko spróbować złagodzić.

Die Heilung ist langwierig.

Es gibt kein Allheilmittel.      Nie ma lekarstwa.

Es werden unterschiedliche Heilungsmethoden angewandt

Stosuje się różne metody gojenia

Wir sind hilflos.                     Jesteśmy bezradni.

Es ist ...

... eine lebensgefährliche Krankheit.  ... choroba zagrażająca życiu.

... eine ansteckende Krankheit.          .. choroba zakaźna.

... eine tödliche Krankheit.                … śmiertelna choroba           

... eine häufige Krankheit.                 częsta chorobas

... eine seltene Krankheit.                  rzadka chorobą.

Er hat einen Blasenkatheter.              Ma cewnik pęcherzowy.

Der Katheter wird durch den Arzt oder eine Krankenschwester

und gewechselt.         Cewnik jest zmieniany przez lekarza lub pielęgniarkę.

Der Katheter muss gereinigt und steril sauber gehalten werden.

Cewnik musi być czysty i sterylny.

Mein Vater I meine Mutter muss sich regelmäßig bewegen.
Ojciec mój / matka musi się ruszać regularnie.

Ein gemeinsamer Spaziergang tut ihm I ihr gut.       Wspólny spacer robi dobrze.

Er I sie muss regelmäßig die Medikamente einnehmen.

Wer ist für die Kontrolle der Medikamenteneinnahme zuständig?
Kto jest odpowiedzialny za kontrolowanie spożycie leków?

Jeden Tag kommt eine Krankenschwester.

Es genügt, den Anweisungen des Arztes zu folgen.
Wystarczy postępować zgodnie z instrukcjami lekarza.

Welche Medikamente nimmt Ihr Vater / Ihre Mutter?

Welche Medikamente nimmt Frau / Herr Meier jeden Tag?

Das alles erfahren Sie von dem Hausarzt. Wszystko to znajdziesz od lekarza.

Wer ist der Hausarzt Ihres Vaters / Ihrer Mutter?

Soll ich einen Termin mit dem Arzt absprechen?
Czy powinnam umówić się na spotkanie z lekarzem?

Unter welcher Nummer macht man einen Termin aus?
Pod jakim numerem umówisz się na spotkanie?

Wer ist die Kontaktperson, wenn etwas passiert?
Kim jest osoba kontaktowa, kiedy coś się dzieje?

Ist Ihr Vater I Ihre Mutter gegen etwas allergisch?

Was darf ich Ihrem Vater . Ihrer Mutter nicht erlauben?
Na co nie mogę pozwolić ojcu / matce?

 

 

Wie fühlen Sie sich heute?   Jak się pan/i dzisiaj czuje?

Wie geht es Ihnen heute?       Jak się masz dzisiaj?

Haben Sie gut geschlafen?     Dobrze pan spał?

Wie haben Sie heute geschlafen?      Jak pani spał dzisiaj?

Ich fühle mich (sehr) gut.       Czuję (bardzo) dobrze.

Ich fühle mich ziemlich gut.

Ich fühle mich nicht gut.

Ich fühle mich schlecht.         Czuję się źle.

Ich fühle mich schwach.        Czuję się słaby.

Ich muss meine Medikamente / Arzneimittel einnehmen.

Mir ist schlecht.

Mir ist schwindlig.                 Jestem zawiedziony?

Ich habe Herzklopfen.           Mam palpitacje serca.

Sie scheinen Fieber zu haben.            Wydaje się, że ma pan  gorączkę.

 

Ich denke, ich habe Fieber.                Myślę, że mam gorączkę.

Ich brauche ein Thermometer.

Ich möchte Temperatur messen.        Chciałbym zmierzyć temperaturę.

Ich muss an die frische Luft gehen.

Ich muss mich hinlegen.         Muszę się położyć.

Ich habe Kopfschmerzen.      Mam ból głowy.

Mir tut der Kopf weh. / Es tut mir der Kopf weh.

Ich brauche ein Schmerzmittel.         Potrzebuję lekarstwa na ból.

Ich habe keinen Appetit. Ich kann nicht essen.

Ich bin erkältet.                      Jestem przeziębiony

Ich habe Schüttelfrost.           Mam dreszcze.

Ich habe Husten.                    Mam kaszel.

Ich habe Schnupfen.              Zimno mi

Ich brauche etwas gegen Erkältung.  Potrzebuję czegoś na przeziębienie
Ich habe Probleme mit dem Einschlafen.      Mam problemy z zasypianiem.

Ich habe Schlafstörungen.     Mam zaburzenia snu.

Ich kann nicht schlafen.

Ich wache in der Nacht häufig auf.   Często budzę się w nocy.

Ich bin krank.             J          estem chory

Ich habe Magenschmerzen.    Mam ból brzucha.

Ich habe Halsschmerzen.       Mam ból gardła.

 

Arzneien   -   Lekarstwa      słowniczek

 

Ich habe eine Allergie gegen ". (Katzenhaare, Tierhaare, Penicillhl I,

Ich habe Migräne.

Ich nehme eine Tablette ein, und dann ist der Kopfschmerz weg.

Ich fühle, ich habe einen hohen Blutdruck.

Ich fühle, ich habe einen niedrigen Blutdruck.

Ich habe Durchfall.

 

Wie fühlt sich Her/ Frau Koch?                 Jak się czuje pan/i Koch?

Ich glaube, dass alles in Ordnung ist.

Ich mache mir Sorgen um die Gesundheit Ihres Vaters / Ihrer Muth

Seit gestern ist etwas nicht in Ordnung.

Er / sie ist heute schwächer als gestern.

Ich glaube, wir sollten den Arzt rufen.

Wir müssen den Krankenwagen rufen.

Er / sie scheint sehr krank zu sein.

Ihr Vater ist gestürzt.

Ihm tut das Bein weh.

Ich meine, er hat sich das Bein gebrochen.

Der Knochen ist nicht beschädigt, es ist nur eine Schwellung.

Beim Gehen spürt er / sie Schmerzen im Knie.

Soll ich den Arzt rufen?

Seit wann hat mein Vater diese Beschwerden?

Seit einer halben Stunde

Seit heute früh.

Seit gestern.

Ihre Mutter wurde mit dem Krankenwagen in die Notaufnahme g III 111

Die Herzoperation verlief erfolgreich.

Ich brauche einen Arzt.

Wo befindet sich".

... die Arztpraxis?

". das nächste Krankenhaus?

... die nächste Apotheke?

Nehmen Sie irgendwelche Medikamente?

Ja, fürs Herz.

Ich nehme zwei Tabletten täglich.

Nein, ich nehme keine Medikamente.

 

Den Arzt anrufen                  Telefonować do lekarza

Name ist ...

Ich bin Betreuer/in bei Familie Koch.           Jestem opiekunem rodziny …

Herr/Frau Koch fühlt sich heute nicht wohl. Pan / pani Koch nie czuje się dzisiaj dobrze.

Ich möchte einen Termin mit dem Arzt vereinbaren.
Chciałbym umówić się na spotkanie z lekarzem.

Ich möchte einen Termin für den Hausbesuch vereinbaren.
Chciałbym umówić się na wizytę domową.

Die Adresse lautet: Gartenstraße 10.

Was ist passiert?

Mein Pflegebedürftiger ... / Meine Pflegebedürftige ...

... ist umgefallen.                    . upadł.

... ist plötzlich umgefallen.     ... nagle upadł.

... ist ohnmächtig geworden.  .. zemdlał.

... ist plötzlich blass geworden.          .. nagle zbladł

Er / sie sagt, er / sie habe einen stechenden Schmerz im Brustbereich.
Mówi on, że ma ból stabbingowy w okolicy klatki piersiowej.

Er / sie hat einen sehr unregelmäßigen Puls.

Ich kann den Puls kaum spüren.

Er / sie hat hohes Fieber.

der Herzinfarkt

der Schlaganfall

Ich habe den Blutdruck geprüft.

Der Blutdruck ist zu hoch.

Der Blutdruck ist zu niedrig.

Der Blutdruck ist in Ordnung.

Wie fühlt sich Herr/Frau X?

Ist er / sie bei Bewusstsein?   Czy on jest świadomy?

Atmet er / sie?                                    Czy oddycha?

Wann kommen Sie?

Warten Sie bitte auf den Rettungswagen.

 

Natfall                        Nagły przypadek

Rufen Sie einen Krankenwagen!       Zadzwoń po karetkę pogotowia.

Ich brauche einen Arzt.          Potrzebuję lekarza

Es gab einen Unfall.               Był wypadek.

Bitte beeilen Sie sich!            Proszę się pośpieszyć.

Sein / ihr Herz hat aufgehört zu schlagen.     Serce przestało bić.

 

Die Körperteile                                            Części  ciała